Μη ζητάς ανθρώπινη αγάπη

Συνεχίζοντας το  Σαββατοκύριακό μας στην πρωτεύουσα είχαμε αποφασίσει να δούμε μία κλασσική Σοβιετική ταινία, την ιστορία του Μπιμ, του εκφυλισμένου σέτερ, η οποία είναι θρυλική όχι μόνο στο φιλοσοβιετικό κοινό αλλά και στους φιλόζωους.

Από εδώ και πέρα θα περιέχονται αρκετά σπόιλερ, οπότε αν κάποιος δεν την έχει δει θα διαβάσει σημαντικά στοιχεία της πλοκής.

Εν ολίγοις, ένας βετεράνος του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου, συγγραφέας, ψάχνει ένα κυνηγόσκυλο για να το εκπαιδεύσει και να το παίρνει μαζί του στο κυνήγι στην εξοχή. Πηγαίνοντας στο σπίτι ενός εκτροφέα (που τα εκτρέφει παράνομα ίσως) πέφτει το μάτι του σε ένα άσπρο σέτερ, σκυλάκι που θεωρείται ντροπή για τη φυλή του. Μπροστά στο δίλλημα να αφήσει το σκυλάκι στη μοίρα του, αυτή του πνιγμού, και αυτό της επιλογής ενός καθαρόαιμου, ο πρωταγωνιστής επιλέγει το δρόμο της ζωής. Το άσπρο αυτό σκυλί, ο Μπιμ, εκπαιδεύεται, είναι αρκετά έξυπνο, όμως η επιτροπή που τα αξιολογεί το απορρίπτει και αρνείται να το αναγνωρίσει.

Η περιπέτεια του σκύλου ουσιαστικά ξεκινάει όταν ο πρωταγωνιστής κινδυνεύει θανάσιμα από ένα παλιό θραύσμα στην καρδιά του και μεταφέρεται στη Μόσχα. Ο Μπιμ ψάχνει το αφεντικό του απεγνωσμένα σε όλα τα μέρη στα οποία πηγαίναν μαζί, βιώνει την ανθρώπινη σκληρότητα αλλά και αγάπη και μερικές ώρες πριν επανασυνδεθεί με το αφεντικό του πεθαίνει από τις κακουχίες, κάνοντας και τον πιο σκληρό άνθρωπο να κλαίει σαν μικρό παιδί.

Η ταινία τον πρώτο της σκοπό τον πετυχαίνει. Όταν γυρίσαμε σπίτι πήραμε τα σκυλιά μας αγκαλιά και ορκιστήκαμε ότι δεν θα τα πειράξει κανένας.

Η ταινία όμως έχει πολλά και βαθύτερα νοήματα. Ο πρώτος άνθρωπος που αρχίζει να θέλει να κάνει κακό στο σκυλί είναι η μαυραγορίτισσα γειτόνισσα, που τις Κυριακές πουλάει κρυφά το πλεόνασμα της παραγωγής και τριπλασιάζει τις τιμές. Στα ΚΤΕΛ για την εξοχή, ο οδηγός – κρατικός λειτουργός ζητάει και παίρνει μίζα από τον πρωταγωνιστή μας, ο οποίος έντεχνα εξηγεί στο σκυλί (σε εμάς κατ’ επέκταση) ότι αυτά τα χαρτιά (τα χρήματα) αλλοιώνουν τις συνειδήσεις.

Οι γονείς ενός μικρού παιδιού που προσπαθεί να βοηθήσει το σκυλάκι, λένε συνεχώς ψέματα στο παιδί, το οποίο μέσα από την ειλικρινή ματιά του, αποκαλύπτει αθώα σε σχολική έκθεση, ότι οι ανειλικρινείς γονείς του δεν αποδίδουν όλη την παραγωγή στο πενταετές πλάνο και κλέβουν μέρος της. Ένας κακός γείτονας τον απαγάγει (τον ιδιοποιείται), έχοντας στο σπίτι κλεμμένα κειμήλια σοβιετικών αξιωματικών τα οποία συλλέγει, διδάσκοντας δήθεν στα παιδιά την «επαγρύπνηση».

Με λίγα λόγια: στο σώμα του Μπιμ, αυτοί που τον οδηγούν τελικά στο θάνατο είναι η ανερχόμενη αστική τάξη που κλέβει τον παραγόμενο πλούτο, δείχνει ασέβεια στους βετεράνους του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, υποτιμά και σιχαίνεται τη νεολαία. Θεωρεί τον εαυτό της την καθωσπρέπει και καλή κοινωνία έναντι όλων των άλλων, σιχαίνεται το καινούριο, το διαφορετικό και την πρόοδο. Είναι το κομμάτι του σοβιετικού κόσμου που έχει εκφυλιστεί από το αλκοόλ, την αδιαφορία για τα κακώς κείμενα.

Υπάρχει και το καλό κομμάτι. Οι νεολαίοι φοιτητές που αγαπούν την πρόοδο, οι νέοι εργαζόμενοι που είναι ταμένοι στο καθήκον της εργασίας τους, το μέλος του Κόμματος στη γειτονιά που μέσα στις αντιφάσεις και το μηχανιστικό καθήκον, έχει εν τέλει σωστή οπτική των πραγμάτων. Τα παιδιά που αγαπούν την αλήθεια και με αθωότητα αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες με προσωπικό παράδειγμα δίνουν όλο τους τον εαυτό για να βοηθήσουν τον Μπιμ. Υπάρχουν και άνθρωποι που βοηθούν, αλλά μέχρι το σημείο που δεν θα χαλάσουν τη μέρα τους. Σταματά για παράδειγμα το τρένο ο μηχανοδηγός για να μην πατήσει το σκυλί, το οποίο όμως μετά το αφήνει ελεύθερο και γεμάτο πληγές θεωρώντας ότι επιτέλεσε το καθήκον του.

Μέσα στην ταινία υπάρχουν αποτυπωμένες και αντιλήψεις για την αντίθεση της πνευματικής με την χειρωνακτική εργασία. Ο βετεράνος μας αρκετές φορές δέχεται χλευασμό για το επάγγελμά του, αυτό του συγγραφέα, μιας και οι περισσότεροι θεωρούν ότι δεν παράγει στην κοινωνία, τεμπελιάζει. Ο γιατρός του, ο επιστήμονας, βάζει τα πράγματα στη θέση τους όταν εξομοιώνεται μαζί του, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «εγώ θεραπεύω τα σώματα, εσύ τις ψυχές».

Στο τέλος ο Μπιμ πεθαίνει. Είναι μία πολύ σκληρή εξέλιξη αν αναλογιστεί κάποιος ότι στις περισσότερες ταινίες του είδους υπάρχει ευτυχισμένο τέλος. Είναι σοκαριστικό για ένα παιδί που θα δει την ταινία, μαθαίνει όμως με σκληρό τρόπο τα αποτελέσματα του να βασανίσεις ένα ζωάκι.

Είναι όμως σοκαριστικό και το γεγονός ότι τα εκφυλιστικά φαινόμενα που οδήγησαν εν τέλει στην ανατροπή της Σοβιετικής Ένωσης είχαν φτάσει σε σημείο να αποτυπώνονται σε ταινίες το 1977, αλλά δεν έγιναν τα βήματα εκείνα που θα απέτρεπαν τελικά το «θάνατό» της.

Ο πρωταγωνιστής στο τέλος επιλέγει να μην πει στα παιδιά την αλήθεια, ότι η σκληρότητα, η αδιαφορία και ο εκφυλισμός της κοινωνίας οδήγησαν στο θάνατο του Μπιμ. Τα αφήνει να τον αναζητούν ακόμα.

Υιοθετεί ένα ίδιο σκυλάκι, ένα άσπρο εκφυλισμένο σέτερ, έχοντας πλέον στο πλάι του τους «συμμάχους» του, τα παιδιά, αυτούς που τον βοήθησαν όταν αρρώστησε.

Αυτό ίσως να είναι και το πραγματικό νόημα της ταινίας σήμερα, για να πετύχουμε το «διαφορετικό», αυτό που υπακούει στο νόμο της αγάπης και όχι του ρουβλίου, να κερδίσουμε μία κοινωνία ειλικρινή, αισιόδοξη, χωρίς τα «θραύσματα» και τα τραύματα και τους «κακούς» ανθρώπους της παλιάς ζωής, τιμώντας τον Μπιμ και κρατώντας όλα τα θετικά για να μεγαλώσουμε το νέο Μπιμ.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα προβολών του ιστορικού κινηματογράφου Τέχνης STUDIO new star art cinema για τη βδομάδα από 16 έως 22 Σεπτέμβρη 2021, η ταινία προβάλλεται Σάββατο- Κυριακή στις 17:00. Για περισσότερες πληροφορίες: STUDIO new star art cinema (Σπάρτης και Σταυροπούλου 33 Πλατεία Αμερικής, τηλ. 210-8640054 – 6932479731)

Ταξικό Απόβλητο