Ντίνος Κατσουρίδης: Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση;

Κινηματογραφάνθρωπος, από τους πιο σημαντικούς, ο Ντίνος Κατσουρίδης εργάστηκε με επιτυχία ως σκηνοθέτης, μοντέρ, εικονολήπτης, διευθυντής φωτογραφίας, σεναριογράφος.

Ο Ντίνος Κατσουρίδης γεννήθηκε στη Λευκωσία το 1927 (κατ’ άλλους το 1926) και έφυγε από τη ζωή στις 28 του Νοέμβρη 2011.

Σπούδασε σκηνοθεσία στην περίφημη Σχολή Σταυράκου και η πρώτη του επαφή με τον κινηματογράφο ήρθε ως βοηθός του σκηνοθέτη Γρηγόρη Γρηγορίου στην ταινία «Πικρό ψωμί» και λίγο αργότερα ως τεχνικός στην ταινία «Αμάρτησα για το Παιδί μου». Στη συνέχεια εργάζεται σε 21 ταινίες της Φίνος Φιλμς σαν οπερατέρ και φωτογράφος πλατό, στις οποίες πρωταγωνιστούν  μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα του κινηματογράφου εκείνης της εποχής: Σακελλάριος, Αυλωνίτης, Λογοθετίδης, Σταυρίδης, Τζαβέλλας.

Ντίνος Κατσουρίδης

Η πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα έγινε με τη μεταφορά στον κινηματογράφο του θεατρικού έργου «Είμαι αθώος» και ακολούθησε το «Έγκλημα στα παρασκήνια». Στις μεγάλες επιτυχίες της εποχής συγκαταλέγεται και η εκπληκτική ταινία «Της κακομοίρας», με τον Κώστα Χατζηχρήστο.

Το 1970 ξεκινάει η συνεργασία του Ντίνου Κατσουρίδη με τον Θανάση Βέγγο, από την οποία έως το 1982 θα γεννηθούν όμορφες ταινίες και με κοινωνικά μηνύματα, όπως «Θανάση πάρε τ’ όπλο σου», «Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση», «Ένας Βέγγος για όλες τις δουλειές», «Ο Θανάσης, η Ιουλιέτα και τα λουκάνικα», «Ο παλαβός κόσμος του Θανάση», «Ο Θανάσης και το καταραμένο φίδι», «Ο Θανάσης στη χώρα της σφαλιάρας», «Βέγγος ο τρελός καμικάζι» κ.ά.

Οι ταινίες  «Τι έκανες στο πόλεμο Θανάση;» (1971) και «Θανάση πάρε το όπλο σου» (1972) έφεραν στο Θανάση Βέγγο τα δυο πρώτα βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, για «τις μεγάλες ιλαροτραγικές του ερμηνείες (…). Μέσα δηλαδή από την κωμωδία να βγάζει τραγικά διλήμματα. Κάτι που σε αναλογία μόνο στον Τσάρλι Τσάπλιν έχουμε δει» σημειώνει ο σκηνογράφος – ζωγράφος Τάσος Ζωγράφος που είχε συνεργαστεί και με τους δυο σε πολλές ταινίες, στο βιβλίο «Τάσος Ζωγράφος – Σκηνικό ζωής» του Χρήστου Σιάφκου (εκδ. Ελληνικά Γράμματα).

Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση;

«Ο Κατσουρίδης είναι ο άνθρωπος που οδήγησε μεθοδικά τον Βέγγο στο να αναδείξει το τραγικό μέσα από τους κωμικούς ρόλους», μας λέει ο Τάσος Ζωγράφος, που θυμάται μερικά περιστατικά που συνέβησαν στα γυρίσματα της ταινίας «Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση;»: «Ο Βέγγος δεν πίστευε ότι είχε σπουδαία γκάμα ηθοποιού. Νόμιζε ότι ήταν απλώς ο άνθρωπος που μπορούσε να κάνει τον άλλο να γελάσει. Το «Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση;», αντιπολεμική σάτιρα μέσα στη χούντα, πίστευαν όλοι πως θα πατώσει. Αντιθέτως θριάμβευσε. Η ταινία όμως ήταν ασπρόμαυρη κι έτσι δεν πουλήθηκε στο εξωτερικό, γι αυτό το «Θανάση πάρε το όπλο σου» στη συνέχεια, έγινε έγχρωμο.

Θυμάμαι μια σκηνή από τα γυρίσματα της δεύτερης ταινίας όπου καίγεται το φορτηγό του και ο Θανάσης προσπαθεί να το σβήσει χτυπώντας τη φωτιά μ’ ένα σακάκι. Ο Ντίνος δούλευε τη σκηνή με τέσσερις κάμερες, μου είχε δώσει μια από αυτές και δεν μπορούσα να πλησιάσω παραπάνω από τέσσερα μέτρα τη φωτιά, ενώ ο Βέγγος ήταν από πάνω της και φώναζε: «Ντίνο καίγουμε». Και ο Ντίνος ολύμπιος απαντούσε: «Κάψου Θανάση».

“Ιιιιι!! Όλοι στην Αντίσταση;!” :

Το συγκινησιακό στοιχείο που τον αναστάτωσε στο «Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση;» και τον οδήγησε σε τόσο ψηλά επίπεδα ερμηνείας, νομίζω πως ήταν το ότι η ταινία γυρίστηκε στο εργοστάσιο της Ηλεκτρικής Εταιρείας στου Ρέντη. Εκείνο που είχε σώσει ο πατέρας του. Υπάρχει και μια σεκάνς που κόπηκε στο μοντάζ. Όταν αποκαλύπτεται πως οι μαυραγορίτες δεν τρώνε λαγό στιφάδο αλλά γάτο, ο Θανάσης μαζεύει τα κοκαλάκια του και γίνεται η ταφή, πάνω δε από τον τάφο βάζουν κι ένα κεραμιδάκι για να βγαίνει η ψυχούλα του και να κάνει σεργιάνι. Δεν του άρεσε του Κατσουρίδη, τον ρώτησα γιατί τη γύριζε και μου απάντησε πως την ήθελε ο Θανάσης. Εν τέλει την πέταξε. Ήταν πολλές οι φορές που είχε γυρίσει σκηνές για να του κάνει το χατίρι, για να τις πετάξει στο μοντάζ.

Στην ίδια ταινία, σε μια άλλη σκηνή είναι ο Θανάσης στο κρατητήριο και του βαράει ο Ιταλός το κεφάλι στον τοίχο. Για ν’ αντέξει το σκηνικό που ήταν από λινάτσα και χαρτί, είχα βάλει μαδέρια από πίσω. Ο κομπάρσος που έκανε τον Ιταλό, ένα ευγενέστατο παιδί, τον χτυπούσε απαλά.

«Όοοοχι, αντίχριστε, κανονικά!», του φώναζε ο Θανάσης. Στο τέλος έφυγε με καρούμπαλα.

Θυμάμαι ακόμα μια σκηνή στη μεγάλη αποθήκη στου Ρέντη που τρέχει ο Θανάσης για να φύγει. Στο ταβάνι υπήρχαν οι 500σάρες λάμπες γενικού φωτισμού του χώρου. Ο Κατσουρίδης είχε πει στον Αρβανίτη να μην φωτίσει και ο Γιώργος αντέδρασε λέγοντάς του πως το φυσικό φως που ερχόταν απ’ έξω θα τα έκαιγε όλα.

«Αυτό ακριβώς θέλω, να καεί ο Θανάσης μέσα στο φως» του απάντησε. Όπως ακριβώς και έγινε»…