Ο καπιταλισμός είναι αυτός που προωθεί τον ρατσισμό! – Ο Ρίτσαρντ Πράιορ μιλούσε πάντα έξω από τα δόντια

Σαν σήμερα το 2005 πέθανε ο Αφροαμερικανός κωμικός Ρίτσαρντ Πράιορ, μια από τις πιο δημοφιλείς και αναγνωρίσιμες μορφές της έβδομης τέχνης του 20ού αιώνα, που άφησε με τη δουλειά του το δικό του ανεξίτηλο στίγμα.

Ο Τζέρι Σάινφελντ τον χαρακτήρισε Πικάσο του stand-up comedy και κάποιοι τον θεωρούν έναν από τους πρωτοπόρους του είδους. Ενώ πολλοί τον θυμούνται στο πλευρό του Τζιν Ουάιλντερ, με τον οποίο συμπρωταγωνίστησε σε τέσσερις ταινίες, σε ένα από τα πιο γνωστά κωμικά δίδυμα της μεγάλης οθόνης. Αλλά αυτές είναι μόνο μερικές πτυχές από το πολυδιάστατο ταλέντο του.

Ήταν ένας από τους πρώτους Αφροαμερικανούς ηθοποιούς που κέρδισε το κοινό, σπάζοντας τα τείχη των διακρίσεων, σε μια χώρα όπου ο ρατσισμός είναι περίπου επίσημη κρατική ιδεολογία και -προπαντός- πρακτική. Δεν ήταν μόνο αυτό, όμως. Μέχρι ενός σημείου, για να γίνει αποδεκτός ένας Αφροαμερικανός από το λευκό κοινό, έπρεπε να μοιάζει ο ίδιος με λευκό, να έχει “σιδερωμένο” καθώς πρέπει προφίλ. Ο Πράιορ έκανε τη δική του επανάσταση, σπάζοντας αυτόν τον κανόνα και εισάγοντας ένα ακατάσχετο, οργισμένο υβρεολόγιο απέναντι στην αδικία, τις διακρίσεις και τις καταστάσεις που βίωνε. Κινήθηκε μάλιστα έξω από το πλαίσιο της “πολιτικής ορθότητας”, χρησιμοποιώντας σκόπιμα την έκφραση “νέγρος” στις παραστάσεις του, αν και πολλά χρόνια αργότερα έδειξε μετανοημένος, έπειτα από ένα ταξίδι του στη Νότια Αφρική, τη χώρα του Άπαρτχαϊντ.

Πολλοί τον θεωρούσαν αμφιλεγόμενα, για τα πάθη του και τις εξαρτήσεις του, από το αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Άλλοι στέκονταν στις διάφορες στιγμές τρέλας του, όπως τη φορά που έριξε ένα μπουκάλι ρούμι στο κορμί του και αυτοπυρπολήθηκε, τρέχοντας στους δρόμους. Ενώ τα περισσότερα ΜΜΕ στέκονταν στην πολυκύμαντη ερωτική του ζωή, με τους επτά γάμους και τις έντονες φήμες για ομοφυλοφιλικές σχέσεις, μεταξύ των οποίων και με τον Μάρλον Μπράντο κατά τη δεκαετία του ’70, όπως επιβεβαίωσε η τελευταία του σύζυγος -που την είχε παντρευτεί δύο φορές.

Αυτό που ξεχνούν, ωστόσο, τέτοιες σκανδαλοθηρικές προσεγγίσεις είναι το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε ο Πράιορ, ως γόνος μιας ιερόδουλης μητέρας και ενός προαγωγού πατέρα (!), που κακοποιήθηκε σεξουαλικά σε παιδική ηλικία, αλλά ήταν ευγνώμων που κατάφερε να επιζήσει και δεν κατέληξε στη λεκάνη της τουαλέτας, όπως άλλα αδέλφια του. Τι προοπτικές μπορούσε να έχει αλήθεια, κάποιος που μεγάλωνε σε τέτοιες συνθήκες;

Ο Πράιορ έμαθε από μικρός να επιβιώνει, συμβιώνοντας με τον πόνο, και να μετατρέπει αυτό το βίωμα σε χιούμορ και γέλιο. Την ίδια ακριβώς στάση κράτησε όταν τον χτύπησε η σκλήρυνση κατά πλάκας, που μετά από μακρόχρονη μάχη, τον οδήγησε στον θάνατο, σε ηλικία μόλις 65 ετών. Ο ίδιος αναγνώριζε πως τα ναρκωτικά είχαν καταστρέψει το ανοσοποιητικό του σύστημα, ενώ λένε πως η Νταϊάνα Ρος σοκαρίστηκε τόσο με την εικόνα του ηθοποιού, που σκόπευε να τον επισκέπτεται κάθε φορά που ένιωθε την επιθυμία να κάνει χρήση ουσιών, για να λειτουργεί αποτρεπτικά…

Το βασικό, ωστόσο, είναι πως ο Πράιορ δεν έγινε ποτέ γελωτοποιός του συστήματος. Μπορεί να ήταν καρπός -και θύμα- των συνθηκών στις οποίες μεγάλωσε, ήξερε όμως να τις καταγγέλλει και να εντοπίζει, με αξιοσημείωτη ευθυκρισία και οξυδέρκεια, τη ρίζα του προβλήματος, όπως δείχνει το παρακάτω βίντεο, που μας θύμισε το redfish, στην πρόσφατη επέτειο των γενεθλίων του (την 1η Δεκέμβρη του 1940).

Σε αυτή τη συνέντευξη, ο Πράιορ εξηγεί μεταξύ άλλων πως αν δεν υπήρχε μίσος και ρατσισμός, ο κόσμος θα συζητούσε και θα έβρισκε ποιο είναι το πρόβλημα. Και αυτό είναι οι άπληστοι άνθρωποι. Αλλά η ρίζα δεν είναι τα άτομα, είναι το σύστημα. Είναι ο καπιταλισμός που προωθεί τον ρατσισμό, για να λειτουργήσει. Αν κάποιος έχει καλή δουλειά όντας λευκός, το χρησιμοποιεί. Αυτό διαχωρίζει τους ανθρώπους και τους εμποδίζει να βρουν το πρόβλημα. Κι όσοι σκέφτονται διαφορετικά, δεν μπορούν να πάρουν θέσεις εξουσίας. Ο μόνος τρόπος να μπουν σε αυτόν τον κύκλο, είναι αν του μοιάζουν ήδη. Ακόμα και αν έχουν καλές προθέσεις, καταλήγουν να γίνουν σαν τα στελέχη με εξουσία. Το σύστημα τους καταπίνει σαν καταβόθρα…

Today, on what would have been his 81st birthday, we remember the words of comedian and actor Richard Pryor, explaining how capitalism uses racism to keep poor and working-class people divided and distracted. pic.twitter.com/U3W3k227j9

— redfish (@redfishstream) December 1, 2021

Αν για κάποιους ο Ρίτσαρντ Πράιορ ήταν τρελός, τότε ισχύει απόλυτα ότι “από μικρό και από τρελό, μαθαίνεις την αλήθεια”. Ας αναλογιστούμε, όμως, τι αξία έχει να είναι κανείς “τρελός” σε έναν παράλογο και άδικο κόσμο, όπου ο βόθρος της εξουσίας καταπίνει τις καλές προθέσεις και ρίχνει την πλέμπα στον βούρκο των εξαρτήσεων, να βρει παυσίπονα για να αντέξει μια ζωή που μοιάζει με ατελείωτη κοιλάδα δακρύων…