Ο νευρικός εραστής: Μια ματιά σε μια γλυκόπικρη σχέση

Η ταινία βγήκε στους κινηματογράφους το 1977 ως ρομαντική κωμωδία, ωστόσο στην οθόνη μας ξεδιπλώνεται ένα ερωτικό δράμα, παρά την χιουμοριστική υπογράμμιση του σεναρίου. Όπως και στην πραγματική ζωή μια ατυχής ιστορίας έρωτα, δε μεταφράζεται πάντα με λυγμούς αλλά και με πικρά χαμόγελα.

Ο Άλβι και η Άννι είναι δυο αντίθετοι χαρακτήρες που ερωτεύτηκαν μεταξύ τους. Ο Άλβι είναι ένας καλλιεργημένος κωμικός ηθοποιός, νευρωτικός, απαισιόδοξος, χωρίς εμπιστοσύνη σε κανένα, ούτε καν στο ίδιο του τον εαυτό, με εμμονές γύρω από το θάνατο και το σεξ. Η Άννι είναι μια καλόκαρδη, ανέμελη τραγουδίστρια που μαγεύεται από τη μόρφωση του Άλβι. Μόρφωση που εκείνη θαυμάζει, καθότι ποτέ δεν κατάφερε να αποκτήσει.

Η συνεκτική κόλλα που τους φέρνει κοντά γράφει πάνω την μάρκα ”Έλλειψη”. Ο Άλβι δυο φορές παντρεμένος και ισάριθμες χωρισμένος, νιώθει ασφαλής δίπλα στην Άννι, η οποία μέσα στην αφέλεια της και την ευθυμία της συμπληρώνει τα στοιχεία που του λείπουν. Αντίστοιχα η Άννι, νιώθει πως βρήκε στο πρόσωπο του Άλβι, τον μέντορα που πάντα αναζητούσε. Ανασφαλής για την μόρφωση της, παρότι δεν ενστερνίζεται τον πεσιμισμό του Άλβι απέναντι στην ζωή, τον θαυμάζει για την καλλιέργεια και τον τρόπο ομιλίας του.

”Αν υπήρχε ολυμπιακό μετάλλιο για αυτό, θα το είχαμε σίγουρα κατακτήσει”

Όσο η σεξουαλική τους ζωή είναι ενεργή, ο Άλβι αισθάνεται ασφαλής. Μόλις αυτή αρχίζει και φθίνει οι ανασφάλειες του αρχίζουν να αναδύονται. Από την παιδική του ηλικία, οποιαδήποτε συναισθηματική επένδυση απέναντι στο αντίθετο φύλο τον τρόμαζε. Οι δυο αποτυχημένοι του γάμοι του έχουν μεγεθύνει τους φόβους του. Από την άλλη μεριά, η Άννι δεν μένει στάσιμη μέσα στην σχέση τους. Όσο εκείνος μένει ταμπουρωμένος πίσω από τους φόβους του, τόσο εκείνη προσπαθεί να καλύψει τα δικά της κενά μέσα στην σχέση.

Παρακολουθεί μαθήματα ενήλικων, μετά την προτροπή του Άλβι και προχωρά την ζωή της, καλύπτοντας τις δικές της ανασφάλειες. Αποκτά αυτοπεποίθηση και ”ξεπερνά” τον Άλβι. Πλέον δεν τον έχει ανάγκη και προχωρά στον επόμενο μέντορα: τον καθηγητή που της παραδίδει μαθήματα. Φεύγει από τη σχέση. Σε αυτό το σημείο της φυγής της είναι που ”ξυπνά” ο Άλβι και βλέπει πως η στάση του απέναντι στην σχέση τους και στην ζωή γενικότερα τη διώχνει από δίπλα του.

Τότε επαληθεύεται η ατάκα του Γκάουτσο Μαρξ ειρωνικά :”Δεν μπορώ να ανήκω σε μια λέσχη που καταδέχεται να έχει μέλος κάποιον σαν εμένα”. Η φυγή της από τη σχέση του ξυπνά την ανάγκη να την ”έχει” και πάλι. Όπως έγινε και αντιληπτό από το εμβόλιμο καρτούν όπου ο Άλβι ερωτεύεται την κακή μητριά από το παραμύθι της Χιονάτης, νιώθει ερωτευμένος μόνο με γυναίκες που τον απορρίπτουν, γιατί έτσι καταφέρνει να επιβεβαιώσει την απαισιόδοξη ματιά του απέναντι στην ζωή.

Σύμφωνα με την θεωρία της προσκόλλησης, ο Άλβι έχει αναπτύξει από νωρίς σχέσεις απορριπτικές/αποφευκτικές με τον άλλο φύλο, κάνοντας προβολή πάνω τους τον δεσμό που είχε με την μητέρα του. Δεν αγαπά τον ίδιο του τον εαυτό και κατά συνέπεια, παρότι επιθυμεί να βρεθεί μέσα σε μια συναισθηματική σχέση, όταν την βρίσκει αποφεύγει να δεθεί, φοβούμενος την αναβίωση της απόρριψης που ένιωσε από τη μητέρα του.Προσκολλάται και βιώνει ερωτικά συναισθήματα μόλις το άλλο άτομο τον απορρίψει.

Αφού δεν μπορεί να την έχει, προσπαθεί να την ξαναβρεί μέσα από ανούσιες σχέσεις με τις οποίες προσπαθεί να κάνει ακριβώς  τα ίδια πράγματα.Η απογοήτευση που του δημιουργούν τον ωθούν ακόμα περισσότερο να την αναζητά.

Παρά την προσπάθεια να ξαναμπούν σε σχέση, τίποτα δεν μπορεί να είναι το ίδιο, εφόσον το ένα μέλος της έχει εξελιχθεί, ενώ το άλλο επιμένει να αναμασά παλιές συνήθειες. Η υπέροχη σεξουαλική τους ζωή έχει μετατραπεί σε σεξουαλικό πρόβλημα, όπου κανένας από τους δυο δεν αντλεί ικανοποίηση.

Δεν είναι δυο κακοποιητικοί χαρακτήρες που θέλουν να κάνουν ο ένας τον άλλον να υποφέρει για τον χωρισμό τους. Κατανοούν και οι δυο αυτοί την ανημπόρια τους συνεχίσουν μια νεκρή σχέση. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο Άλβι ”Μια σχέση είναι σαν το καρχαρία, πρέπει να πηγαίνει μπροστά αλλιώς ψοφά. Νομίζω πως η δική μας βρίσκεται σε αυτό το στάδιο”. Η συνειδητοποίηση του τέλους δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει βαθύς πόνος ανάμεσα τους ακόμα και συνεχίζουν να βλέπουν με θετικά συναισθήματα ο ένας τον άλλον.

Παρότι, το σενάριο της ταινίας μπορεί να μας φαίνεται απόλυτα οικείο και αναμενόμενο για την εποχή του δεν ήταν καθόλου έτσι. Μέσα στην ταινία, η οποία ακολουθεί ουσιαστικά το τέλος μιας σχέσης και την αναπόληση της από το ένα μέλος, βλέπουμε περισσότερο ένα ψυχογράφημα του πρωταγωνιστή παρά τα γεγονότα αυτά καθ’ αυτά, οπότε με δυσκολεύει να την εντάξω στο ρομαντικό είδος προσωπικά.Θα την έβλεπα καλύτερα σαν δραματοποιημένο μάθημα ψυχολογίας για τις σχέσεις ανάμεσα στα ζευγάρια.

Δεν είναι μια παρωχημένη ιστορία αγάπης και χωρισμού. Καταφέρνει να αναμοχλεύσει μέσα σε όλους μας αναμνήσεις από αταίριαστες σχέσεις ακόμα και αν δεν ταυτιζόμαστε απόλυτα με τις ιδιοσυγκρασίες των πρωταγωνιστών. Ο τρόπος που μεγάλωσαν χαρακτήρισε και την μετέπειτα εξέλιξη των ερωτικών τους σχέσεων. Το ίδιο και μεις. Οι ταιριαστές μας σχέσεις γίνονται με ανθρώπους που φέρουν τις ίδιες ιστορίες με εμάς. Αν η ψυχοσύνθεση μας δεν κολλά με εκείνη του άλλου αναπόφευκτα θα μείνουμε μόνοι μας.

Η ταινία έρχεται και κουμπώνει με το κλείσιμο μιας εποχής και την αυγή μιας άλλης. Οι γυναίκες έχοντας την προηγούμενη δεκαετία διεκδικήσει την ανεξαρτησία, την απελευθερωμένη σεξουαλικότητα και την ισότητα με το αντίθετο φύλο φαίνεται να απορρίπτουν σχέσεις που δεν οδηγούν πουθενά με περισσότερη ευκολία, από τις πειθήνιες συμπεριφορές των μαμάδων τους. Έτσι δεν μπορείς, φτάνοντας στο τέλος της ταινίας να μην σκεφτείς πως έχει και μια χροιά μελαγχολίας για τα νέα δεδομένα τα οποία έρχονται.

Οι συζητήσεις ταμπού των παλιότερων ετών  ανοίγουν για όλη την Αμερική και την επόμενη δεκαετία τα διαζύγια αυξάνονται ιλιγγιωδώς, σε μια χώρα που συζητά ανοιχτά για σεξουαλικά προβλήματα, προβλήματα σχέσεων και γάμου, διαφορετικών αναγκών και προτιμήσεων ανάμεσα στα ζευγάρια. Δεν είναι τυχαίο που αν και εύθραυστη η Άννι επιλέγει ένα ανδρόγυνο στυλ υπογραμμίζοντας κατά κάποιο τρόπο την προσπάθεια για εξέλιξη και απελευθέρωση από τις αδυναμίες της πολύ πριν την αλλαγή στην συμπεριφορά της.

Από τις πιο αληθινές απεικονίσεις των αταίριαστων σχέσεων που θα μπορούσαμε να βρούμε στο είδος των ρομαντικών ταινιών μέχρι και σήμερα. Βρίσκεται στον αντίποδα όλων εκείνων των σαχλών ταινιών που πρόδηλα δείχνουν μέσων του στυλ ντυσίματος, του τρόπου ομιλίας ή κοινωνικής ζωής την διαφορά ανάμεσα στα ζευγάρια. Εδώ οι διαφορές βιώνονται εσωτερικά και γι’ αυτό παραμένουν αγεφύρωτες και με μια γλυκόπικρη γεύση στο στόμα, καθότι ενώ μπορείς να συμβιβαστείς για να είσαι με κάποιον αλλάζονται κάποιες εξωτερικές συνήθειες, το ποιος είσαι πραγματικά δεν γίνεται να το αλλάξεις.

Προσωπικά το τέλος της ταινίας, το βρίσκω περισσότερο αισιόδοξο από ένα αταίριαστο σμίξιμο, ένα μεγάλο φιλί κάτω από τα άστρα και κούφιες υποσχέσεις. Παρότι οι πρωταγωνιστές χωρίζουν, παραμένουν αισιόδοξοι απέναντι στις σχέσεις, ακόμα και ο απαισιόδοξος πρωταγωνιστής παραδέχεται στο τέλος πως ”όσο τρελές και μη λογικές να ‘ναι οι σχέσεις συνεχίζεις να τις θες για τα αυγά που προσφέρουν”. Όσο και αν πληγωνόμαστε από την μη επίτευξη του έρωτα, πάντα τον αναζητούμε έτσι και αλλιώς, ξανά από την αρχή.