“Στη Φωλιά του Κούκου” – Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να δει κάποιος αυτή την ταινία

Στη Φωλιά του Κούκου
One Flew Over The Cuckoo’s Nest (1975),  σε σκηνοθεσία Μίλος Φόρμαν

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να δει κάποιος αυτή την ταινία.

Είναι το ατίθασο, επαναστατικό, ανθρώπινο πρόσωπο του Ραντλ ΜακΜέρφι -που υποδύεται με τη συγκλονιστική του ερμηνεία ο Τζακ Νίκολσον, ένας ρόλος που φτιάχτηκε γι’ αυτόν- που συγκρούεται με το κατεστημένο της ψυχιατρικής κλινικής στην οποία μεταφέρεται προκειμένου να εκτίσει το υπόλοιπο της ποινής του.

Είναι η κοινωνία των έγκλειστων ψυχικά νοσούντων που οι νόρμες αυτής της κοινωνίας αρνούνται σθεναρά κάθε πιθανότητα αιτιατής συνάφειας της ψυχικής ασθένειας με κοινωνικούς, ιδιοσυγκρασιακούς, οικογενειακούς παράγοντες, αποπολιτικοποιώντας την και αντιμετωπίζοντάς την ως ατομικό χημικοβιολογικό πρόβλημα μετατρέποντας έτσι τους «νοσούντες» σε υποχείρια και εξαρτώμενα απαθή άτομα που δεν διεκδικούν πλέον, αλλά βυθίζονται σε μία ηδονιστική απάθεια, αυτή των «καλών πειθαρχημένων παιδιών» που υπό τους ήχους της κλασικής μουσικής, κάθε βράδυ λαμβάνουν τη δόση φαρμάκων που θα τους βυθίσει όλο και περισσότερο στην απάθεια, τον φόβο, την κατάθλιψη.

Είναι το σκληρό άτεγκτο, αδιαπραγμάτευτο πρόσωπο της εξουσίας που το συναντάμε στον ρόλο της νοσοκόμας Ράτσεντ (εξαιρετική η Λουίζ Φλέτσερ). Που πίσω από το προσωπείο τής καθώς πρέπει άριστης προϊσταμένης, πιστής στην τήρηση κατά γράμμα του πρωτοκόλλου λειτουργίας της κλινικής, που προϋποθέτει τη λήψη φαρμάκων, της περιποιημένης ατσαλάκωτης περσόνας της, μας αποκαλύπτεται το μοντέλο της εξουσίας που επιδιώκει, αντί για τη θεραπεία του ασθενούς, να τον μετατρέψει σε χρόνιο χρήστη χωρίς καμία ελπίδα επανένταξης. Μιας εξουσίας που επιβάλλει την εξωτερική επιτήρηση μέσω της εσωτερικής αστυνόμευσης και που καταφέρνει να εξασφαλίζει τη λειτουργία αυτού του ελέγχου σε συναινετική βάση με τους τρόφιμους.

Είναι που αναδεικνύεται μέσα στην κοινωνία του ψυχιατρείου της Αμερικής του 1963 το εξουσιαστικό πλέγμα που συναντάμε και στις σύγχρονες κοινωνίες αυτής της εξάρτησης από το διαρκή έλεγχο των εξουσιαστών που ασκούν αυτόν τον έλεγχο και των εξουσιαζόμενων που τον έχουν αποδεχτεί πλέον και που έχουν γίνει κτήμα του.

Είναι που σου αποκαλύπτεται η υποκρισία της παροχής μιας ψευδαίσθησης ελευθερίας, μιας όμως απόλυτα καθοδηγούμενης ελευθερίας σε προκαθορισμένα πλαίσια που στην πραγματικότητα απαγορεύουν την όποια προσπάθεια προσέγγισης επαφής του ατόμου με τα τραύματά του, την όποια προσπάθεια ψυχικής εγγύτητας, συλλογικής δράσης, ψυχικής ανάτασης, συλλογικής δημιουργίας, ουσιαστικής απελευθέρωσης.

Είναι που σε αυτούς που δεν μπορούν πια να ελπίζουν τίποτα και σε αυτούς που δεν τολμούν να ελπίζουν τίποτα, έρχεται εκείνος που αμφισβητεί το αδύνατο, μετατρέποντάς το σε εν δυνάμει με όλο του το «είναι» που εμπερικλείεται στη φράση του: «Τουλάχιστον εγώ προσπάθησα». Και πράγματι προσπάθησε. Το ανέφικτο να το κάνει εφικτό. Το κλειστό να το ανοίξει, το σκοτεινό να το φωτίσει. Και να αποκαλύψει το φρικιαστικό βίαιο ανηλεές πρόσωπο της εξουσίας και του τρόπου που αυτή παγιδεύει και βασανίζει αργά τα θύματά της, αφαιρώντας τους, ό,τι ανθρώπινο υπάρχει μέσα τους ό,τι ζωντανό, ό,τι ελπιδοφόρο, ό,τι αγωνιστικό, ό,τι διαφορετικό.

Είναι το λυτρωτικό συναίσθημα που νιώθεις παρακολουθώντας την τελευταία σεκάνς από τις πιο συγκινητικές σκηνές στην ιστορία του κινηματογράφου, όπου μέσα από την έντονη συγκίνηση προβάλλει το ελπιδοφόρο «τίποτα δεν πάει χαμένο».

Είναι που τέτοιες συγκλονιστικές ερμηνείες από κάθε ηθοποιό της ταινίας δεν συναντούμε και τόσο συχνά.

Είναι, τέλος, που ανήκει στις ταινίες που κατά τη γνώμη μου διαμορφώνουν συνειδήσεις που σε κάνουν να αγαπήσεις και να λατρέψεις την έβδομη τέχνη, από τις ταινίες που προσωπικά θεωρώ αριστούργημα των αριστουργημάτων. 

Μίλος Φόρμαν, Τζακ Νίκολσον, Λουίζ Φλέτσερ Μπραντ Ντουρίφ, Σίντνεϊ Λάσικ, Ντάνι Ντε Βίτο, Γουίλιαμ Ρέντφιλντ, Γουιλ Σάμσον μαζί με 5 Όσκαρ, ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, α΄ ανδρικού και α’ γυναικείου στις αποσκευές τους, θα τους συναντήσουμε όλους «Στη Φωλιά του Κούκου» που επαναπροβάλλεται σε ψηφιακά αποκατεστημένη κόπια.