Στο μυαλό του μεγάλου Νταλ: 10 πράγματα που μάθαμε από τις ελληνικές ταινίες του

Ο Γιάννης Δαλιανίδης γεννήθηκε το 1923 στην Θεσσαλονίκη, υπήρξε χορευτής, χορογράφος, σκηνοθέτης και σεναριογράφος. Ταλαντούχος με εξαιρετικό αισθητήριο για το ‘’τι θέλει να δει ο κόσμος’’ μας χάρισε πολλές καλές ελληνικές ταινίες, κωμωδίες ή μη αλλά κυρίως μια επίπλαστη ελληνική πραγματικότητα, τόσο για την καλή όσο και την κακή πλευρά της ελληνικής κοινωνίας.

Σήμερα θα δούμε μαζεμένα τι γνωρίζουμε στις ταινίες του Γιάννη Δαλιανίδη.

1) Μας έμαθε τι εστί πεθερά.. αυτή η μάστιγα.

Στις ταινίες και σειρές του Δαλιανίδη οι πεθερές ήταν γλωσσούδες, ανακατώστρες, ιδιαίτερα η μητέρα του γαμπρού είχε πάντα τον απάλευτο.

Ποιος δεν θυμάται την Μπέτυ Λιβανού στο ρόλο της όμορφης νικήτριας καλλιστείων που καβατζώνει τον πλούσιο εφοπλιστή και κάνει τα νεύρα της Τασσώς Καββαδία ταλιατέλες ;

Δεν ξέρω για σας εμένα μου πάγωσε το αίμα…

-Τουλάχιστον είναι όμορφη, είπε και εξαφανίστηκε από το πλάνο η Τασούλα.. Να κάτι που δεν θα πει η πεθερά μου ποτέ για μένα..Ούτε καν αυτό..

Την βλέπω κατευθείαν την δικιά μου να είναι κάπως έτσι

Σχεδόν με το που θα με αντικρύσει θα το πάθει.. Δεν θα φάμε 34 λεπτά ταινίας στην μάπα.

Από την άλλη δεν είμαι και καμιά Βαρδιννοζητούσα οπότε καράβια δεν θα έχει άρα όπως έλεγε και ο ποιητής μας ο Σούτσος ‘’κατά το μεζέ και το πιρούνι’’ άντε μπράβο.

Στο τέλος αυτή ζαβώνεται γιατί γίνεται έκρηξη σε ένα από τα πλοία της που μάλλον παρουσίαζε το ίδιο πρόβλημα με το Τζέλλα Δέλτα και η καλή πλην τίμια νύφη της τελικά την συγχωρεί για όλες τις προσβολές, τις κατάρες και τα βουντού (φαντάζομαι) και την παίρνει στην αγκαλιά της.

Την προτιμούσα κακία από γερασμένη Σελήνη πάντως…

Και αν νομίζετε πως είναι κακιά η Καββαδία, θα σας πω όχι. Η πιο φαρμακόγλωσσα ήταν Μαίρη Μεταξά. Η κινηματογραφική μάνα του Κώστα Βουτσά στο ‘’Ανθρωπάκι’’. Η κυρία Κοπέογλου με το όνομα!

ΩΩΩΩ, τα μισά να μου ΄λεγε μέρα που ‘ναι…

Τι ότι τον πήρε για τα λεφτά, τι ότι είναι στέρφα, τι ότι η μητέρα της είναι σουρτούκω.. Προτιμώ την Καββαδία…

2) Μας έμαθε τι είναι … η ωραία ατμόσφαιρα.

Το πιο άβολο πράγμα στην γη είναι ένα στενό παντελόνι, το αμέσως επόμενο πράγμα είναι η πρώτη συνάντηση των πεθερικών.

Δεν ξέρεις τι να κάνεις και τι να πεις και ό,τι πεις θα μείνει σαν οικογενειακή ντροπιαστική ιστορία για πάντα στην μνήμη μας.

3) Μας έμαθε πως είναι το σωστό το μάρκετινγκ

Όλοι μας στη σημερινή εποχή έχουμε δουλέψει σαν πωλητές μια φορά στη ζωή μας. Έχουμε βρεθεί σε γραφεία με εμφανώς ηλίθιους ανθρώπους που έβγαλαν τμήμα μάρκετίνγκ στο Λιανοκλάδι ή σε κάποιο ιδιωτικό ΙΕΚ και νομίζουν πως μπορούν να σου πουλήσουν τα πάντα και ότι εσύ, πιτσιρικά, που σκαλίζεις τη μύτη σου και είσαι γεμάτος μπιμπίκια και απάντησες στην αγγελία τους μόνο και μόνο για να μπορείς να κεράσεις μπύρα το Μαράκι, ότι θα πορωθείς τόσο με το λόγο τους και θα γίνεις κοινωνός των μυστικών της αγοράς ξεκλειδώνοντας το μυαλό των ανθρώπων, δημιουργώντας τους ψεύτικες ανάγκες.

Το αληθινό μυστικό είναι πως: ΤΙΠΟΤΑ από όλα αυτά που θα σου πουν δε δουλεύει στην πραγματική ζωή ώστε να πείθεις ανθρώπους. Απλά είναι τυχαία γεγονότα και είχαν ανάγκη να ανοίξουν τμήμα μάρκετινγκ στο Λιανοκλάδι για να βολέψουν κάτι δικούς τους με πληρωμένα διδακτορικά.

Μονάχα ο Δαλιανίδης ήξερε πώς να πουλά σωστά και τίμια προϊόντα με αγνές και τίμιες διαφημίσεις.

Ποιος δεν θα ήθελε ένα ‘’Μαλλοπλύν’’ τώρα ε;

Και αν αυτό δεν σας αρκεί, σκεφτείτε πως μονάχα με μια ατάκα μας άνοιγε την όρεξη

4) Μας έμαθε τι πάει να πει… έρωτας.

Ο έρωτας είναι τυφλός. Ξεχνάς κοινωνικές τάξεις.. Η πλούσια αλλά ανικανοποίητη γυναίκα θέλει να βυθιστεί μέσα στην αγκαλιά ενός άνδρα που το σώμα του μυρίζει χώμα και τσιμέντο και τα ακροδάκτυλα του πορτοκάλι.

Δεν ξέρω για σας εμένα με ξετρέλανε ο τρόπος που μπούκωνε με πορτοκάλι. Τιτίβισαν οι θηλές μου.

Όταν θες το αντικείμενο του πόθου σου να σε προσέξει και να την/τον ρίξεις, υπόσχεσαι πολλά

Μάλιστα… γιατί το να είσαι ψώνιο είναι διαχρονικό μειονέκτημα. Αν νομίζετε πως οι άνδρες λένε χαζομάρες επειδή οι γυναίκες θέλουν το δούλευμα τους, όχι! Οι άνδρες κομπάζουν προκειμένου να μας κατακτήσουν, έτσι και αλλιώς

Το φλερτ στις ταινίες του Δαλιανίδη δεν ήταν μόνο ανδρική υπόθεση. Μια γυναίκα μπορούσε εξίσου να φλερτάρει έναν άνδρα και δεν χρειαζόταν να είναι από τα Ταμπούρια και από τον Κορυδαλλό, μπορούσε και από το Παλαιό Ψυχικό.

Από τότε το Ψυχικό απελευθερώθηκε και προτιμά τα ιδρωμένα κορμιά του εργάτη, αγρότη, φοιτητή, μπουζουξή ή ταξιτζή. Τζάμπα τα γαλλικά και το πιάνο και το ξύλο για να συνηθίσουν στο χαβιάρι και στο Perrie.

Αν, όμως, αν δεν γούσταρες το μπίρι-μπιρι και ο άλλος δεν καταλάβαινε Χριστό πως ‘’Δεν σε θέμε πουλάκι μου πώς να το κάνουμε ; ‘’

Ε, τώρα για 100 το κάνουμε θέμα; Σε παρακαλώ.

Ποιος είναι αυτός ο μερακλής για αυτή τη σαραντάρα

Και αν κάποια Τασσώ ήθελε σώνει και ντε να παντρευτείτε ένα μουστόγερο που θέλει να περάσετε την υπόλοιπη ζωή σας μαζί του όταν ακόμα εσύ έχεις μόλις πατήσει τα σαράντα.

Άσπρος σίφουνας δεν λες τίποτα και πόσο το χάρηκα το τέλος που φεύγει με τον Μπάρκουλη το βιολιστή δεν λέγεται.

5)Μας έμαθε πώς.. πρέπει να είναι ο σωστός αδερφός.

Υπήρχε μια εποχή που στην Ελλάδα η αγνότητα της αδερφής φυλασσόταν από τα αρσενικά της οικογένειας. Ο πατέρας, ο αδερφός ή τα αδέρφια καλύτερα ήταν άγρυπνοι φρουροί ώστε η κόρη να δοθεί άσπιλη στα χέρια του μελλοντικού γαμπρού.

Όμως, ο έρωτας δεν μπορεί να κρυφτεί και να τιθασευτεί αλλά κάπως πρέπει να καλμάρει και ο αδερφός, βρε αδερφέ, και όλο το συγγενολόι…

Υπάρχει λύση

Μέχρι να έρθει η Πασοκάρα που απενεχοποίησε την απιστία, το γάμο με τις πιτσιρίκες και την κατάργηση της προίκας και της παρθενίας, πολλοί νεανίες αναγκάζονταν να αγγαρέψουν τα φιλαράκια τους ώστε να κλέψουν ένα φιλί από την αγαπημένη τους.

Πόσο άδικη είναι η ζωή, ακόμα και στις ταινίες του Δαλιανίδη, το Άλφα αρσενικό ζευγάρωνε πρώτο και τα υπόλοιπα έτρωγαν μπούφλες. Δεν υπάρχει δικαιοσύνη ούτε στις ταινίες του μεγάλου Νταλ τελικά..

Όταν ο άτιμος αποφάσιζε να εγκαταλείψει την αδερφή του τίμιου και εργατικού αδερφού, την πλήρωνε πολύ ακριβά. Ο αδερφός μάζευε φίλους από το Πέραμα, την Κοκκινιά, τη Νίκαια από μια τίμια και εργατική συνοικία, όπως ήταν και ο ίδιος και…

Ένας σωστός αδερφός πέρα από την αγνότητα της αδερφής του, ενδιαφερόταν πολύ και για την επιβίωσή της μετά το γάμο. Είναι καλό παιδ; Θα την πάρει; Και αν την πάρει τι θα τρώνε;

Σου ‘χω χειρότερο … Είναι influencer στο Instagram. Αναρωτιέμαι τι ατάκες θα ‘χε βγάλει αν είχε προλάβει αυτή την εποχή.

6 ) Μας έμαθε πώς να ξεπερνάμε τις χυλόπιτες και τους χωρισμούς

Οι χωρισμοί είναι δύσκολοι γιατί ο άλλος ή η άλλη σε είχε ανεβάσει στα ουράνια, σε είχε αποθεώσει και ξαφνικά σε άφησε στα κρύα του λουτρού. Κάποτε ο κόσμος φαρμακωνόταν και τρελαινόταν όταν ο καλός του ή η καλή του δεν ανταποκρινόταν στον έρωτά του, όταν έπαιζε μαζί τους, όταν δεν ήταν παρά ένας πρόστυχος ή πρόστυχη που πρόδωσε το αγνό συναίσθημα της αγάπης..

Γιατί πώς να στο πω και πώς να το αντέξεις δύσμοιρη; Ο Γιώργος παντρεύεται.

Γιατί είναι μια άτιμη ή ένας άτιμος. Πίστεψες και συ σε πλάνα λόγια, σε μάτια που σε κοιτούσαν σαν λαμπιόνι αλλά ήταν όλα ψέματα. Πώς μπορείς να ξεπεράσεις έναν τέτοιο καημό; Ποιο είναι το σωστό το φάρμακο για να μην τρελαθείς και πάθεις ό,τι η Λάσκαρη;

7) Μας έμαθε πόσο κωλόπαιδο ήτο ο Κυριάκος

Νομίζω πως ένας από τους λόγους που αυτό το όνομα είναι τόσο σπάνιο στην Ελλάδα πλέον είναι πως πραγματικά κανείς δεν μπορεί να το πει χωρίς από μέσα του να πει το ‘’πολύ κωλόπαιδο’’.

8) Μας έμαθε πώς να ανεβοκατεβάζουμε κορνίζες και να αλλάζουμε πολιτικές συνειδήσεις.

Το ‘’Ένα τανκς στο κρεβάτι μου‘’ είναι από τα λιγότερο γνωστά έργα του μεγάλου Νταλ. Παίζεται συνήθως απογευματάκι στην 17^η Νοεμβρίου ως ανάλαφρη ταινία ‘’μνήμης’’. Ο δύστυχος Κώστας ο ψιλικατζής της γειτονιάς, ο φιλήσυχος, ο νοικοκύρης, αναγκάζεται να ανεβοκατεβάζει στο μαγαζί του τις κορνίζες των μεγάλων πολιτικών ανδρών της εποχής ανάλογα με τις πολιτικές συνθήκες που επικρατούσαν. Μικρό το κακό σε αυτή την περίπτωση..

Τι γίνεται, όμως, όταν στην πραγματική ζωή οι Πασόκοι μεταμφιέζονται σε Συριζαίους; Μνημόνια και με την βούλα, αυτό γίνεται.

Μήπως ήρθε η ώρα να περάσουν και αυτοί όπως ο Κοκός στο μούσκιο;

9)Μας έμαθε τι σημαίνει… δημόσια υπηρεσία

Με βάση έρευνες, περίπου το 10% της ζωής μας θα το περάσουμε περιμένοντας σε κάποια ουρά δημόσιας υπηρεσίας. Είναι σίγουρο ότι αυτή η έρευνα έγινε σε χώρα της Σκανδιναβίας και όχι τη δικιά μας. Εμείς εδώ τις ουρές τις έχουμε σαν κοινωνικές εκδηλώσεις. Πάντα θα υπάρχει μια γιαγιά ή ένας παππούς να μαλώσεις, ένα γκομενάκι να χαλβαδιάσεις, ένας παλιός γνωστός σου, ένας πιθανός φίλος-φίλη, οι λεγόμενες φιλίες της ουράς, όπως ήταν οι παιδικές μας φιλίες στις ταβέρνες, που γυρνούσαμε γύρω-γύρω μέχρι οι δικοί μας να φύγουν από την ταβέρνα και δεν τους ξαναβλέπαμε ποτέ, έτσι και οι φιλίες στις ουρές δημόσιων υπηρεσιών διαρκούν κάτι λιγότερο από 24ωρο και παίζει να είναι οι καλύτερες που είχαμε ποτε.

Αγαπημένο μέρος του Δαλιανίδη για δημόσια υπηρεσία ήταν η Εφορία.

Από δόσιμο η εφορία ποτέ. αλλά από πάρσιμο πάλι παράπονο δεν υπάρχει.

Και πιστεύετε πως δεν θα ταλαιπωρηθείτε αν είστε διάσημος, τι να πει και η Κατερίνα Σοφιανού στο Ρετιρέ που έπρεπε να πει όλα τα τηλεοπτικά νέα και μη.

10) Μας έμαθε… τι πραγματικά είναι ένα κακό συγκρότημα

Η αλήθεια είναι πως το πράγμα κούτσαινε από εξαρχής. Από εκείνο το ‘’Φςς Μποϊκ’’ ή το ‘’Αψού γείτσες’’ αλλά κανείς δεν έδωσε σημασία. Όλοι πίστευαν με τον καιρό πως θα φτιάαξει αλλά μάταια, γινόταν όλο και χειρότερο. Ήταν που ο μεγάλος Νταλ δεν ήξερε από μουσική ή πίστευε πως η νεολαία αγαπούσε αυτήν τη ροκ-ποπ μουσική και δεν βαριέσαι βρε, κάπως έτσι πάνε τα πράγματα.

Όπως και να έχει μας χάρισε μικρά διαμαντάκια που μέχρι τώρα σιγοψυθιρίζουμε

Είναι δυνατόν να μην είναι φάση ένα τέτοιο αγόρι;

Ή το άλλο το σουξεδάκι το…

Εκεί όμως που το απογείωσε σε επίπεδα Έβερεστ ήταν στην ταινία ‘’Όταν οι ρόδες χορεύουν‘’. Μια ταινία που από την αρχή μέχρι το τέλος ένα πράγμα μόνο σκέφτεσαι: ‘’Γιατί ;’’ και ‘’Πώς στο καλό κατάφερε να τους πείσει να γυρίσουν κάτι τέτοιο;’’ Και μετά σκέφτεσαι, έλα μωρέ το ’80 ήταν, όνομα ήταν, δε θα προσπάθησε καν να τους πείσει… Βασικά ότι δεν προσπάθησε καν είναι το μόνο προφανές σε όλη την ταινία.

Και επειδή ξέρω πως δεν χορταίνεται αυτή η ταινιάρα πάρτε και λίγο ακόμα

Αυτό το αργό χορευτικό slow motion μόνο σε B–movies της εποχής και στο… Athens Dark το 2018.

Όλοι έβλεπαν πως η κατάστασή του ως στιχουργού δεν πήγαινε καλά αλλά επέμεναν και ιδού τα αποτελέσματα.

Και μια που φτάσαμε στο θέμα της μουσικής, ξέρετε τι πάει πακέτο; Ο χορός.. Ο Γιάννης Δαλιανίδης υπήρξε χορευτής στα νιάτα του, οπότε αυτή την τέχνη, σε αντίθεση με τη στιχουργική, την κατείχε. Αυτό που δεν κατείχε ήταν τα έσοδα για να φτιάξει σωστά μιούζικαλ. Έλα όμως που τα κινηματογραφικά στούντιο ήθελαν σώνει και ντε μιούζικαλς.

Ωραία, σκέφτηκε ο Δαλιανίδης, που ως χορευτής είχε το ψευδώνυμο Νταλ, θα πάρω 20 τόπια υφάσματος από τον Χυτήρογλου, 30 κρόσια και πον–πον και θα γίνει το μιούζικαλ του φτωχού.

Να αν δεν με πιστεύετε

Αυτό που αγαπούσε ιδιαίτερα ήταν να βάζει εμβόλιμα μέσα στις ταινίες του τους πρωταγωνιστές του να τραγουδούν. Αδιανόητο για έναν κινηματογραφιστή του Δυτικού κόσμου αλλά υπέροχο για κάθε Ινδό σκηνοθέτη εκεί έξω μέχρι και σήμερα.

Αν ήσουν βαρύς και ασήκωτος, φτιαγμένος από τσιμέντο, χώμα και μοσχομύριζες πορτοκάλι, κανένα πρόβλημα, με μαγιό δε θα βγεις αλλά σου έχω ένα βαρύ ζειμπέκικο

Μπόνους – 11)Μας έμαθε τι πάει να πει διαχρονική ατάκα

Κάθε φορά που είμαστε σε δοκιμαστήριο και αγκομαχάμε να μπούμε στο στενό μαύρο φορεματάκι μας, κάθε φορά που τρώμε τον άμπακο και ανοίγουμε το πρώτο κουμπί από το παντελόνι μας, κάθε φορά που μας λέει η κολλητή μας πως δεν καταλαβαίνει πώς γίνεται να μην τρώει και να έχει κιλά, κάθε φορά που το κορίτσι σας λέει την ατάκα ‘’Μα πώς είναι δυνατόν να πάχυνα ;’’

Μια ατάκα μας έρχεται στο μυαλό

Τώρα απευθύνομαι στα κομμούνια. Κάθε φορά που σε ρωτάνε με ύφος γιατί πιστεύεις στα εργασιακά δικαιώματα, γιατί κατεβαίνεις σε απεργία, γιατί διαβάζεις Ριζοσπάστη, γιατί δεν πιστεύεις τις παπάτζες των αστικών κομμάτων, γιατί δεν βγάζεις το σκασμό, γιατί βρίσκεσαι πάντα μπροστά σε κάθε αγώνα… Από ιδεολογία..

Ωστόσο μια ατακάρα είναι χαραγμένη στο μυαλό όλων μας όταν μιλάμε για τον Δαλιανίδη. Μια ατάκα που μέχρι σήμερα όταν την λέμε χαμογελάμε ως τα αυτιά και δεν γίνεται να μην την σκεφτούμε αυτόματα όταν λέμε…’’Με θυμάσαι ;’’

Ξέρω –ξέρω ελλιπές αφιέρωμα για έναν άνθρωπο που είχε τόση μεγάλη καριέρα στο κινηματογράφο και στην τηλεόραση. Ξέρω – ξέρω πως θέλατε περισσότερο ‘’Ρετιρέ’’, ‘’Μικρομεσαίους’’ και ‘’Οδό Ανθέων’’ πως δεν αγγίξαμε τηλεόραση. Προσπάθησα να δώσω όσα περισσότερα μπορώ σε ένα μεσαίου μεγέθους κείμενο για να τιμήσουμε, πάντα με χαμόγελο, τον άνθρωπο που έφυγε σαν σήμερα και τίμησε μέσα από τις ταινίες του τους νέους ανθρώπους, τους οποίους αγαπούσε ιδιαίτερα (ακόμα και αν τους παρουσίαζε μερικές φορές λάθος στο έργο του). Υπόσχομαι να ξεσκονίσουμε τις τρεις πανομοιότυπες σειρές και την τριλογία ‘’Η στροφή’’, ‘’Τα τσακάλια’’ και ‘’Οι Επικύνδινοι’’ σε προσεχή κείμενα.

Μέχρι τότε ανοίξτε υπολογιστές, πάρτε πατατάκια και δείτε μια ταινία του απόψε σαν ένα μικρό φόρο τιμής στην μνήμη του.