Τα κινούμενα σχέδια της Σοβιετίας –Ουγγαρία –Μέρος I

Η Ουγγαρία είναι η χώρα με παραδοξότητες! Μιλά μια γλώσσα που το πτωτικό της σύστημα έχει 17 πτώσεις, ανήκει στην οικογένεια των ουραλικών γλωσσών αλλά δεν συγγενεύει με καμία άλλη ουραλική γλώσσα της Ευρώπης. Η ουγγρική είναι μια από τις δυσκολότερες γλώσσες της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Η πρωτεύουσά της, η Βουδαπέστη προέρχεται από συγχώνευση δύο προϋπάρχουσων πόλεων στις αντικρινές όχθες του Δούναβη, τη Βούδα (και την Ομπούντα, δηλαδή την Παλιά πόλη της Βούδας) και τη Πέστη. Συγχωνεύτηκαν σε ενιαία πόλη το 1873. Τα ονόματα τους, προέρχονται από δύο βουλγαρικά οχυρά που υπήρξαν στην συγκεκριμένη περιοχή. Παράξενο για μια χώρα που επαίρεται για την εθνική της ταυτότητα και την γνησιότητα της φυλής, βροντοφωνάζοντας το σύνθημα ‘’Η Ουγγαρία για τους Ούγγρους’’.

Τα πρώτα χρόνια.

Σπουδαίοι σκιτσογράφοι κινουμένων σχεδίων υπήρχαν στην Ουγγαρία από τις αρχές του 20^ου αιώνα, πολλοί από αυτούς μετανάστευσαν στην Αμερική και σε πολλές χώρες της Ευρώπης ώστε να μπορούν να εργαστούν στις μεγαλύτερες κινηματογραφικές εταιρείες της εποχής, παράγοντας γνωστά σε όλους κινούμενα σχέδια όπως ‘’Το Μπάμπι, το ελαφάκι’’, ‘’ Η Φαντασία της Ντίσνεϊ ‘’, ‘’Ο Φέλιξ ο γάτος’’.

Επί ουγγρικού εδάφους, ελάχιστη ήταν η παραγωγή κινουμένων σχεδίων μέχρι και μετά την λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου καθότι οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες δεν επέτρεπαν την ομαλή παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών.

Tο 1948, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ουγγαρίας κρατικοποίησε όλες τις κινηματογραφικές εταιρείες και προσπάθησε να ενισχύσει την παραγωγή ουγγρικών ταινιών ενώ ιδρύει την εταιρεία κινουμένων σχεδίων Pannónia Filmstúdió η οποία θα αποτελέσει μια από τις 5 πιο σημαντικές εταιρείες κινουμένων σχεδίων παγκοσμίως μαζί με την Walt Disney, Hanna – Barbera, Soyuzmultfilm και την Ιαπωνική Toei.

Pannónia Filmstúdió

Το πρώτο λογότυπο της εταιρείας 1957-1965

Λογότυπο από 1987-200

Καμία άλλη εταιρεία δεν είναι τόσο αγαπητή στην Ουγγαρία όσο το στούντιο της Παννόνια. Μέσα σε αυτούς τους τοίχους εργάστηκαν οι πιο σπουδαίοι Ούγγροι σκιτσογράφοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες και ηθοποιοί δίνοντας σε μικρούς και μεγάλους τα πιο ποιοτικά κινούμενα σχέδια της Ευρώπης με μια αισθητική που δύσκολα θα μπορούσες να μην ξεχωρίσεις.

Το κτίριο της εταιρείας αποτελεί πολιτιστική κληρονομία από το 2003. Η εταιρεία με την πτώση του σοσιαλιστικού καθεστώτος αντιμετώπισε πολλά οικονομικά προβλήματα και δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό από τις ξένες εταιρείες.

Σήμερα έχει ιδιωτικοποιηθεί.

Gyula Macskássy: Ο πατέρας του Ουγγρικού κινούμενου σχεδίου.

Γεννημένος στην Βουδαπέστη της τότε Αυστροουγγαρίας, το 1912, σπούδασε γραφιστική και ήταν ο καλύτερος σχεδιαστής διαφημιστικών πόστερ στην εποχή του.

Το πρώτο του διαφημιστικό πόστερ ήταν για την υγιεινή των αυτιών της εταιρείας Diana την δεκαετία του 1930. Ακολούθησαν πόστερ για ηλεκτρικούς λαμπτήρες, ηλεκτρικές σκούπες και τσιγάρων.

Το 1950 εργάζεται για την κυβέρνηση και σχεδιάζει διαφημιστικά και κινούμενα σχέδια μικρού μήκους προπαγάνδας υπέρ του σοσιαλιστικού καθεστώτος.

Το πρώτο κινούμενο σχέδιο με την υπογραφή του φέρει τον τίτλο ‘’A kiskakas gyémánt félkrajcárja’’ που σε ελεύθερη δική μου μετάφραση σημαίνει ‘’Ο κόκορας και το διαμαντάκι της κορώνας’’. Πρόκειται για το πρώτο έγχρωμο κινούμενο σχέδιο στην ιστορία της Ουγγαρίας με πολύπαθη ιστορία. Η παραγωγή ξεκίνησε το 1941, για λογαριασμό της τότε εταιρείας παραγωγής MOKÉP αλλά ολοκληρώθηκε το 1951.

Η ιστορία έχει ως εξής: Ο κόκορας μιας φτωχής χήρας σκαλίζει αμέριμνος την αυλή όταν ανακαλύπτει ένα μικρό διαμαντάκι. Ο κακός βασιλιάς αποφασίζει να το πάρει με την βία και τότε ο γενναίος κόκορας αναλαμβάνει την αποστολή να το φέρει πίσω στην φτωχή χήρα.

Είναι εμφανείς οι επιρροές από την Walt Disney κάτι που όπως είδαμε και στις άλλες χώρες του ανατολικού μπλοκ. Θα εξαλειφθεί μέσα στα χρόνια αναπτύσσοντας ένα ιδιαίτερο δικό του στυλ στο ουγγρικό κινούμενο σχέδιο.

Το 1957 ιδρύεται η Pannónia Filmstúdió και ο ίδιος μαζί με μια μικρή ομάδα άλλων σχεδιαστών διαφημίσεων καλείται να συστήσουν την πρώτη ομάδα σχεδιαστών κινουμένων σχεδίων της εταιρείας ενώ παράλληλα συνεχίζει την σχεδίαση διαφημιστικών πόστερ για τις κρατικοποιημένες, πλέον, εταιρείες της Ουγγαρίας.

Το 1960, δημιουργεί το φιλμ ‘’A ceruza és a radír’’ δηλαδή ‘’Το μολύβι και η γόμα’’. Το οποίο κερδίζει δύο βραβεία κινουμένων σχεδίων, το ένα στο φεστιβάλ κινουμένων σχεδίων στη Πόλη Κάρλοβι Βάρι στην τότε Τσεχοσλοβακία το 1961 και την ίδια χρονιά στο Φεστιβάλ Κινουμένων Σχεδίων στο Όμπερχάουζεν της Γερμανίας.

Την ίδια χρονιά, το φιλμ ‘’ Párbaj’’, ‘’Μονομαχία’’ κερδίζει στο Φεστιβάλ των Καννών το ειδικό βραβείο κριτικής Επιτροπής.

Το 1961, σχεδιάζει επίσης και τη πρώτη σειρά κινούμενων σχεδίων με το όνομα ‘’Peti és a gépember’’ δηλαδή ‘’Ο Πέτρος και το Ρομπότ’’.

Η κεντρική ιστορία είναι: Ο Πέτρος μαζί με την μικρή του φίλη ανακαλύπτουν τα επιτεύγματα της σύγχρονης τεχνολογίας. Η σειρά είχε 26 επεισόδια 5 λεπτών και έπαιξε από το 1961 έως το 1967 στην ουγγρική τηλεόραση.

Έφυγε από την ζωή το 1971 στη Βουδαπέστη.

Την ίδια χρονιά στους τηλεοπτικούς δέκτες της Ουγγαρίας κάνει την εμφάνιση του ο Φρακ, ο τρόμος των γάτων και γίνεται η πιο εμβληματική φιγούρα κινούμενων σχεδίων της δεκαετίας του 70 στην Ουγγαρία.

Μια συνεργασία των Gyula Macskássy, András Cseh και István Imre:

Attila Dargay: Ο εθνικός κομίστας.

Ο ταλαντούχος Attila Dargay γεννήθηκε το 1927 σε μια μικρή πόλη της Ουγγαρία τη Nyékládháza. Δούλεψε ως σκηνογράφος στην Εθνική όπερα της Ουγγαρίας την δεκαετία του 40 ενώ σπούδαζε παράλληλα στην Σχολή Καλών Τεχνών, από όπου εκδιώχθηκε το 1948 λόγω πολιτικών φρονημάτων.

Ωστόσο το 1957, τον βρίσκουμε σκιτσογράφο στην Pannonia Film Studio εξέλιξη ιδιαίτερα ευχάριστη για μικρούς και μεγάλους αφού μέσα από την πένα του και το εξαιρετικό του ταλέντο ξεπήδησαν οι πιο γνωστοί ήρωες κινουμένων σχεδίων της Ουγγαρίας.

‘’Είμαι ο Γουστάβος και είμαι καλά’’

Το 1964, σε συνεργασία με τους József Nepp και Marcell Jankovics, αναπτύσσουν μια προηγούμενη ιδέα του δεύτερου και καταλήγουν στην δημιουργία του Αυγούστου ή Gusztáv στα ουγγρικά.

Ο χαρακτήρας του Γουστάβου, εμφανίστηκε το 1961 σε ένα μικρό φιλμάκι 8 λεπτών με την υπογραφή του József Nepp με το τίτλο ‘’Πάθος‘’, όπου το συμπαθές ανθρωπάκι προσπαθούσε να κόψει το τσιγάρο.

Ο Γουστάβος απευθυνόταν σε ενήλικο κοινό και γι’ αυτό έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής σε όλες τις Ανατολικές χώρες στις οποίες προβλήθηκε. Περιέγραφε την απλή καθημερινή ζωή ενός άνδρα μέσα σε μια γκρίζα πραγματικότητα της πόλης και συχνά με αστείο τρόπο κατάφερνε ή δεν κατάφερνε να ξεπεράσει τις δυσκολίες της ζωής.

Ο αριθμός επεισοδίων ήταν 120 και η διάρκεια περίπου 5 με 7 λεπτά.

Ο Μάτσι, χηνοβοσκός και επαναστάτης.

Όταν ο Mihály Fazekas, Ούγγρος συγγραφέας του 19^ου αιώνα έγραφε το επικό ποίημα ‘’Ο Μάτσι ο χηνοβοσκός’’ ή ‘’ Lúdas Matyi‘’ το 1804 για τον γνωστό λαϊκό ήρωα της χώρας του δεν γνώριζε ότι κάποτε θα γινόταν ο ήρωας του κινούμενο σχέδιο.

Και όμως το 1977, το πενάκι του Attila Dargay επέλεξε αυτόν τον γνωστό λαϊκό ήρωα της ουγγρικής παράδοσης (ήταν κάτι μεταξύ Διγενή Ακρίτα και Ρομπέν των Δασών για τους Ούγγρους) για να γυρίσει μια μεγάλου μήκους ταινία κινουμένων σχεδίων.

Μια ιστορία απλή και χιλιοτραγουδισμένη, από μας όχι, από τους Ούγγρους σίγουρα, ο μικρός πλην τίμιος Μάτσι ο χηνοβοσκός προσπάθησε να πουλήσει τις χήνες του στην τοπική αγορά στην Ουγγαρία του 16^ου αιώνα (από τότε ξεκίνησε και την καριέρα του ως λαϊκός ήρωας) αλλά ο κακός προύχοντας της περιοχής αποφάσισε ότι όλες οι χήνες του Μάτσι του άνηκαν και έστειλε τους μπράβους να του ρίξουν και ένα χέρι ξύλο.

Τότε ο Μάτσι αποφάσισε να εκδικηθεί τον προύχοντα και η συνέχεια επί της οθόνης, μη με κουράζετε καλοκαιριάτικα.

Τώρα θα μου πείτε ότι είναι στα ουγγρικά και δεν προλαβαίνετε να μάθατε σε ένα καλοκαίρι…

Ο Μάτσι είναι ο πρώτος λαϊκός Ούγγρος ήρωας που καταφέρνει να βγει νικητής στην πάλη του με την άρχουσα τάξη! Ω, ναι καταλαβαίνετε που το πάω!. Αυτός ο λαϊκός ήρωας στην κομμουνιστική περίοδο της χώρας λατρεύτηκε σαν μικρός θεός. Βάλτε όπου Μάτσι ένα φτωχό εργάτη και όπου προύχοντα έναν καπιταλιστή και …μπουμ !

Οι ιστορίες του Πομ – Πομ !

Ο Πομ-Πομ ήταν μια τριχομπάλα που μπορούσε να αλλάζει σχήματα και να γίνει ότι ήθελες από περουκίνι μέχρι παλτό. Βολικός ο Πομ- Πομ!

Δημιουργήθηκε από τον Attila Dargay και Sajdik Ferenc το 1978 και απασχόλησε τους τηλεοπτικούς δέκτες και του λιλιπούτειους τηλεθεατές από το 1980 μέχρι και το 1984.

Οι κεντρικοί ήρωες ήταν ένα ξανθό κοριτσάκι η Πικούρ και ο Πομ-Πομ. Μαζί μοιράζονται τις πιο διασκεδαστικές, σουρεαλιστικές και ψυχεδελικές ιστορίες κάτι που δεν θα έπρεπε να μας ξενίζει εφόσον πρόκειται για ήρωες κινουμένων σχεδίων (τώρα αν ζείτε τέτοιες διασκεδαστικές πολύχρωμες και ψυχεδελικές ιστορίες και οι ίδιοι, κόψτε το τσιγαριλίκι).

Στην σειρά εμφανίζεται και ένα γαλάζιο τσουπωτό πουλί ο Αρτούρο ο οποίος λατρεύει την σοκολάτα. Το μεγαλύτερο του σουξέ ‘’Πως σ’ αρέσει η σοκολάτα σου;’’ του εξασφάλισε μια νέα καριέρα το 2008 όταν έγινε μασκότ γνωστή σοκολατοβιομηχανίας στην Ουγγαρία (για να μη νομίζετε ότι χρησιμοποιούμε τις παιδικές αναμνήσεις μόνο στην Ελλάδα για το κέρδος).

Vuk: Το αλεπουδάκι

Ένα από τα κλασσικά κινούμενα σχέδια της εποχής του ’80, το οποίο έγινε παγκόσμια επιτυχία ήταν ο Βουκ ή Βικ το αλεπουδάκι.

Η ιστορία του, δεν είναι πρωτότυπη, το μικρό αλεπουδάκι χάνει τους γονείς του από τα χέρια κυνηγών και μεγαλώνει μόνο του μαζί με το θείο Καράκ. Μια μέρα βρίσκει ευκαιρία και εκδικείται τους κακούς κυνηγούς και έζησε δικαιωμένο και ευτυχισμένο με την αγαπημένη του Φόξυ.

Marcell Jankovics: Όταν ο σκιτσογράφος εκτός από ταλέντο έχει και… κέφια.

Γεννήθηκε το 1941 στη Βουδαπέστη, από τα 19 του χρόνια εργάστηκε στην εταιρεία Pannonia ενώ παράλληλα εργάζεται ως γραφίστας και δημιουργεί μικρά διαφημιστικά σποτ. Έχει συγγράψει πάνω από 15 βιβλία με θέματα γύρω από τα παραμύθια, τη συγκριτική μυθολογία, λαογραφία, τους συμβολισμούς που συναντάμε μέσα σε ιερά κείμενα των διαφόρων θρησκειών και λαϊκών πεποιθήσεων.

Το 1973 δημιούργησε την πρώτη ουγγρική ταινία κινουμένων σχεδίων μεγάλου μήκους με τίτλο ‘’János Vitéz’’ προς τιμή του εθνικού ποιητή της Ουγγαρίας Sándor Petőfi για τα 150 χρόνια από την γέννηση του.

Ο Γιάννης ο γενναίος, όπως είναι το όνομα και το κύριο χαρακτηριστικού του ήρωα στο ομώνυμο τίτλο, γράφτηκε το 1844 και περιγράφει τι άλλο; Έναν ήρωα ο οποίος τα βάζει με τους ισχυρούς για χάρη των φτωχών και παλεύει με φανταστικούς και υπαρκτούς εχθρούς για να σώσει την ανθρωπότητα.

Το εγχείρημα ήταν πολύ σημαντικό για το Υπουργείο Πολιτισμού της Ουγγαρίας εκείνη την περίοδο και ξοδεύτηκαν αρκετά χρήματα για την δημιουργία της. Στην ταινία εργάστηκε μια ομάδα 150 σκιτσογράφων και ολοκληρώθηκε μέσα σε 22 μήνες.

Το 1974 προτάθηκε για όσκαρ για την ταινία μικρού μήκους ‘’Σίσυφος’’

Το οποίο το 2008 επιλέχθηκε από διαφήμιση αυτοκινήτων να παιχτεί στα πλαίσια του Εθνικού Πρωταθλήματος του Αμερικάνικου Ποδοσφαίρου.

Fehérlófia: Ψυχεδελικό ταξίδι στο Κάτω Κόσμο… χωρίς επιστροφή.

Ακολουθεί το ‘’Fehérlófia’’, το 1981 βασισμένο σε ουγγρικό μύθο παρουσιάζει τους τρεις ήλιους, του καλοκαιριού, της άνοιξης και του χειμώνα να συμμαχούν για να νικήσουν τους κακούς δράκους του Κάτω κόσμου που σφετερίστηκαν το θρόνο του πατέρα τους.

Εδώ μπορείτε να τη δείτε ολόκληρη, αλλά χωρίς υπότιτλους.

Η ταινία παραλίγο να μην γυριστεί και θα σας εξηγήσω το γιατί.

Η ιστορία της ταινίας προέρχεται από ένα παλιό ουγγρικό μύθο. Ένας Πατέρας Θεός και η Μητέρα Θεά ζουν ευτυχισμένοι κυβερνώντας τον κόσμο μαζί με τους τρεις γιούς τους/ ήλιους.. Όταν οι τρεις γιοι τους παντρεύονται, οι άμυαλες πριγκιποπούλες ανοίγουν τις πύλες της Κολάσεως απελευθερώνοντας του δράκους που κατοικούσαν εκεί. Οι δράκοι εκθρονίζουν την εξουσία του Πατέρα Θεού, σκοτώνουν τις τρεις γιους του και παίρνουν τις πριγκιποπούλες για γυναίκες τους. Η Μητέρα Θέα καταφέρνει να ξεφύγει και γεννά ξανά τους 2 πρώτους γιους, οι οποίοι όμως, εξαφανίζονται. Ο τρίτος γιος και ο κεντρικός ήρωας μας Fanyűvő καταφέρνει να σωθεί και να παραμείνει δίπλα στην μητέρα του μέχρι το θάνατο της.

Τότε ξεκινά ένα ταξίδι για να βρει τους εξαφανισμένους αδερφούς του για να ενωθούν και να νικήσουν τους δράκους.

Πού βρίσκεται το πρόβλημα σε αυτή την ιστορία και τράβηξε την προσοχή του μάνατζερ του στούντιο και της λογοκρισίας; Σύμφωνα με την μαρξιστική θεωρία, η ιστορία δεν έχει πισωγυρίσματα και δεν επαναλαμβάνεται αλλά βρίσκεται σε μια ευθεία πορεία που καταλήγει στην κομμουνιστική κοινωνία.

Η ταινία έδειχνε ουσιαστικά την κυκλικότητα του χρόνου, την εναλλαγή των εποχών και την αναγέννηση της φύσης. Πράγματα που σε όλους μας είναι αποδεκτά αλλά μερικές φορές ο υπερβάλλοντας ζήλος ορισμένων δημιουργούσε τέτοιες κωμικοτραγικές παρεμβάσεις..

Το θέμα ξεπεράστηκε ανώδυνα, η ταινία γυρίστηκε με το… ιστορικό της πισωγύρισμα πιο φιναρισμένο..

Αυτό που μαγεύει σε αυτό το φιλμ είναι η χρωματική παλέτα που επιλέγει να χρησιμοποιήσει. Φωτεινά χρώματα, χωρίς καθόλου περιγράμματα των κινούμενων φιγούρων ώστε να έχεις την ψευδαίσθηση ότι η φιγούρα και το περιβάλλον αλληλοσυνδέονται και το ένα (ανα-)γεννιέται μέσα από το άλλο χορταίνουν το μάτι σου κάθε λεπτό που περνά.

Ταινία γεμάτη συμβολισμούς η οποία απευθύνεται σε ενήλικο κοινό καθότι βρίθει από εικόνες με σεξουαλικούς συμβολισμούς, όπως βουνά που θυμίζουν γυναικεία πόδια και γλουτούς, ρυάκια που κυλούν ανάμεσα τους συμβολίζονται το γυναικείο οργασμό και κατ’ επέκταση την συνεχή αναγέννηση της φύσης. Και μια από τις πριγκιποπούλες είναι μονίμως ξέστηθη στην ταινία αλλά κανένας δεν φαίνεται να το παρατηρεί..

Η τραγωδία του ανθρώπου

Το 1983 ξεκινά να γράφει το σενάριο για την ταινία ‘’Η τραγωδία του ανθρώπου‘’ βασισμένο σε ομώνυμο θεατρικό έργο του Imre Madách Ούγγρου αριστοκράτη, ποιητή και θεατρικού συγγραφέα, ο οποίος έγραψε αυτό το επικό ποίημα το 1861.

Επικό από όλες τις απόψεις. Και σε έκταση (4.000 στίχοι) και σε περιεχόμενο εξίσου σημαντική όμως ήταν και η οδύσσεια που τράβηξε η ταινία μέχρι να ολοκληρωθεί.

Το ποίημα ξεκινά με την Δημιουργία του κόσμου κάνει ένα πέρασμα από όλα τα σημαντικά γεγονότα της ανθρωπότητας μέχρι το μακρινό μέλλον (γιατί ο άνθρωπος ήθελε να τα πει ΟΛΑ στη κυριολεξία). Το ποίημα είναι ένας ατελείωτος διάλογος μεταξύ του Λούσιφερ (του διαβόλου και όχι μην χαίρεστε δεν μοιάζει με τον ηθοποιό που παίζει στην ομώνυμη σειρά) και του Αδάμ για την θρησκεία, την ελεύθερη βούληση, τον τρόπο διακυβέρνησης ενός κράτους, την οικολογική συνείδηση.

Η ταινία, μπήκε σε παραγωγή στο στούντιο το 1988 και θα χρειαζόταν λογικά 6 ολόκληρα χρόνια να γυριστεί… Μαντέψτε τι έγινε… Το σοσιαλιστικό καθεστώς έπεσε, η ταινία έπαψε να χρηματοδοτείται από το κράτος και ο δημιουργός χρειάστηκε 23 ολόκληρα χρόνια για να την ολοκληρώσει.

Στο μεταξύ είχαν αλλάξει πολύ τα τεχνικά μέσα για την δημιουργία κινουμένων σχεδίων και πολλά μέρη έπρεπε να ξανασχεδιαστούν και να ξαναγυριστούν.

Αυτός ήταν και ο κύριος λόγος που η ταινία μικρού μήκους ‘’Σίσυφος’’ δόθηκε για διαφημιστικό σποτάκι στην αυτοκινητοβιομηχανία το 2008 και η συμμετοχή του στην ταινία της Disney ‘’Ο Αυτοκράτορας έχει κέφια’’.

Εδώ θα κλείσουμε το πρώτο μέρος του αφιερώματος στα ουγγρικά κινούμενα σχέδια την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης. Ε, καλοκαίρι είναι λέω να σας αφήσω να χωνέψετε τα καρπουζάκι σας με την ησυχία σας. Θα ακολουθήσει σύντομα το δεύτερο μέρος ως τότε λιαστείτε.

Θυμηθείτε τα προηγούμενα μέρη του αφιερώματος

Τα cartoons της Σοβιετίας: Αφιέρωμα στα κινούμενα σχέδια της Σοβιετικής Ένωσης – Α’ Μέρος

Τα cartoons της Σοβιετίας Μέρος Β’: Ρώσοι animators στην Σοβιετική Ένωση – Ρώσικα Παραμύθια.

Τα cartoons της Σοβιετίας Μέρος Γ’ : Πολωνικά κινούμενα σχέδια και οι δημιουργοί τους.

Τα cartoons της Σοβιετίας Μέρος Δ’ : Αρμενία

Τα cartoons της Σοβιετίας: Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας – Μέρος Ε’