Truman Show “αλά Στάλιν” – Σκηνοθέτης έβαλε 400 άτομα να ζήσουν τρία χρόνια σε ρέπλικα σοβιετικού εργαστηρίου

Η κληρονομιά του υπαρκτού σοσιαλισμού, όταν δεν διώκεται ή αποσιωπάται πλήρως, όταν δεν λοιδωρείται ανοιχτά, είναι γνωστό ότι φέρνει και σημαντικά εμπορικά κέρδη μέσω μουσείων, μνημείων και διάφορων “event”, όπου ανάλογα και με το κοινό στο οποίο απευθύνονται, η λοιδωρία με τη νοσταλγία εναλλάσσονται στην κατάλληλη για την περίσταση αναλογία. Για να παραφράσουμε κι ένα περίφημο πλην αμφίβολης γνησιότητας τσιτάτο του Λένιν “Οι καπιταλιστές θα μας πουλήσουν το σκοινί που μας κρέμασαν”.

Τέτοια φαίνεται να είναι, μέχρι αποδείξεως του εναντίου προφανώς, η περίπτωση της πειραματικής ταινίας του Ρώσου σκηνοθέτη Ίλια Κρζανόφσκι, στην οποία 400 καθημερινοί άνθρωποι τοποθετήθηκαν σε ένα ινστιτούτο θεωρητικής φυσικής στην Ανατολική Ουκρανία, ανακατασκευασμένο στα πρότυπα αντίστοιχων ιδρυμάτων της ΕΣΣΔ από τη δεκαετία του ’30 ως εκείνη του ’50.

Στη διάρκεια του πειράματος, που διήρκεσε από το 2008 ως το 2011, οι άνθρωποι λάμβαναν το ίδιο φαγητό, φορούσαν τα ίδια ρούχα και υπάκουγαν στους ίδιους κανόνες με τους Σοβιετικούς πολίτες της εποχής. Σύμφωνα με την παραγωγό Μαρτίν ντ’Ανγκλεζάν – Σατιγιόν, οι συμμετέχοντες ερωτεύτηκαν και χώρισαν, έφεραν στον κόσμο 14 παιδιά, έκαναν φίλους κι εχθρούς.

Πρότυπο για το πρότζεκτ είναι η ζωή του νομπελίστα Σοβιετικού φυσικού Λεβ Λάνταου, ο οποίος για ένα σύντομο χρονικό διάστημα το 1938 είχε φυλακιστεί από την NKVD, για να αφεθεί ελεύθερος κατόπιν προσωπικής παρέμβασης του Στάλιν, δεν ξέρουμε όμως κατά πόσον το ζήτημα αυτό περιλαμβάνεται στην ταινία. Εξάλλου, οι συμμετέχοντες βγήκαν όλοι ζωντανοί, οπότε δε θα συμπεριληφθούν στα περίπου δύο τετράκις εκατομμύρια θύματα της σταλινικής θηριωδίας. Πέραν αυτού, αν πιστέψουμε τις δηλώσεις της Σατιγιόν, η πολιτική δεν βρίσκεται στο επίκεντρο της ταινίας. “Στόχος είναι να δείξουμε πώς είναι οι άνθρωποι, δεν περιορίζεται σε μια συγκεκριμένη κουλτούρα ή περίοδο. Σκοπεύουμε να δείξουμε για τι πράγματα είναι ικανή η ανθρώπινη φύση, κάτω από ένα μικροσκόπιο, την ικανότητα για ομορφιά και διάνοια και αισιοδοξία κι αλλαγή ή την ικανότητα για το αντίθετο.”  “Κατά μία έννοια, ο Ίλια δημιούργησε μια εγκυκλοπαίδεια ανθρώπινων σχέσεων και ανθρώπινης φύσης και του πώς εξελίσσονται τα πράγματα στους ανθρώπους στο πέρασμα του χρόνου”.

Το πρότζεκτ εξελίσσεται σε άκρα μυστικότητα, με ελάχιστους δημοσιογράφους να έχουν πρόσβαση, ενώ ένας από αυτούς το 2011 το είχε χαρακτηρίσει το 2011 “Η ταινία που έφαγε τον εαυτό της”. Ένας άλλος, ο Τζέιμς Μικ, πρώην ανταποκριτής του Γκάρντιαν στη Μόσχα, το 2015 έγραψε μετά την επίσκεψή του σε ένα από τα κτίρια όπου σχεδιάζεται η ταινία πως “Ένιωσα να σπάω το φράγμα μεταξύ των μέσων”.

Η ταινία “DAU Ελευθερία”, αναμένεται να κάνει πρεμιέρα σε καλλιτεχνική εγκατάσταση του Βερολίνου τον ερχόμενο Οκτώβρη. Με την ευκαιρία της πρεμιέρας, ένα μεγάλο τμήμα του τείχους θα επαναχτιστεί και οι επισκέπτες θα πρέπει να αγοράσουν “βίζες” στο ίντερνετ και να παραδώσουν τα κινητά τους στην είσοδο (γιατί τέτοιοι ήταν οι παλιοσταλινικοί, κατάσχανε τα κινητά πριν καν εφευρεθούν), ενώ στο τέλος της εκδήλωσης το νεόκτιστο τμήμα θα κατεδαφιστεί συμβολικά στις 9 Νοέμβρη, ανήμερα της 29ης επετείου από την πραγματική πτώση του τείχους.

Με πληροφορίες από theguardian.com