Υπερήρωες και σωτήρες πέρα από κάθε υποψία (δε χρειαζόμαστε ήρωες αλλά ελευθερία)

Η συνήθης πρακτική των ταινιών με βάση τους υπερήρωες είναι ένας δυτικού τύπου μανιχαϊσμός: ο υπερήρωας είναι ντε φάκτο καλός, λευκός και Αμερικάνος. Και ο στρατός της Αμερικής πάντα πιστός σύμμαχος και προστάτης των απανταχού αδικημένων. Εκτός αυτού του μοτίβου ήταν λίγες ταινίες Batman και πολύ πρόσφατα κάποιες ταινίες της Marvel (Deadpool, Daredevil, Punisher, She Hulk) που τοποθετούν υπό διαπραγμάτευση το τι ακριβώς είναι ένας υπερήρωας. Μόνο που και εδώ το ερώτημα παραμένει λάθος. Και όλως παραδόξως η ταινία Black Adam έρχεται να τοποθετήσει τη σωστή ερώτηση: από ποιους ακριβώς θέλουν να μας σώσουν; 

Η ταινία τοποθετεί σε μια φανταστική χώρα της μέσης ανατολής που βρίσκεται υπό στρατιωτική κατοχή από ξένους μισθοφόρους λόγω των πλουτοπαραγωγικών πηγών της (αν και όλο αυτό δεν ακούγεται και τόσο φανταστικό, αλλά μάλλον ρεαλιστικό). Και κάπου εκεί εμφανίζεται μια υπερφυσική οντότητα που κινητοποιεί μια ομάδα υπερηρώων καθώς δε μπορεί να ενταχθεί στα μανιχαϊστικά δίπολα του δυτικού κόσμου. Εύλογα ακούγεται το ερώτημα της πρωταγωνίστριας: “τόσα χρόνια που μας εκμεταλλεύονται και μας σκοτώνουν γιατί δεν ήρθατε να μας σώσετε;” και εδώ βρίσκεται μια συνολική κριτική στο τι ακριβώς είναι ο ήρωας για το Δυτικό κόσμο. Ο ήρωας είναι μια ατομική επιλογή που θα λύσει ατομικά προβλήματα, θα θυσιαστεί αν χρειαστεί για αυτά, αλλά ποτέ δε θα αμφισβητήσει την κυρίαρχη τάξη πραγμάτων, καθώς αυτό το κάνουν οι villain. 

Δε είναι τυχαίο πως αυτή η ταινία εμφανίζεται λίγο μετά την πανδημία, όπου ένα ολόκληρο σύστημα προσπαθούσε να μας σώσει από τα πάντα, εκτός από τον εαυτό του και την ακόρεστη ανάγκη του για κέρδος. Και όποιος τολμούσε να το αμφισβητήσει αυτό γινόταν αυτόματα public enemy one, όπως και στην Ελλάδα οι γιατροί από τα χειροκροτήματα πήγαν στις γκλοπιές και τις διώξεις, με χαρακτηριστικό και συμβολικό παράδειγμα τη δίκη της προέδρου της ΟΕΝΓΕ Αφροδίτης Ρέτζιου. Ο καλός ήρωας οφείλει να υπακούει και να συνεργάζεται με τις (αμερικάνικες) αρχές. Και για αυτό η πρωταγωνίστρια του Black Adam σωστά δηλώνει “δε θέλουμε ήρωες, αλλά ελευθερία”. Και όντως η κοινωνία έχει χορτάσει από στερεότυπα, από φανταχτερούς κυρίους τίποτα, από άκακα πρότυπα. Και όλα αυτά δε φάνηκαν να τη σώζουν από μια πανδημία. Άρα ίσως αυτό που έχει ανάγκη η κοινωνία να είναι από άτομα που να δίνουν ηρωικές μάχες, όχι από άτομα που δηλώνουν ήρωες και μαχητές από τα τηλεπαράθηρα και τα PC τους. 

Πάνος Χριστοδούλου, Βιοπαθολόγος/Εργαστηριακός Ιατρός, Ιατρός Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής, MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, MSc Διατροφής, Τροφίμων και Μικροβιώματος, Υποψήφιος Διδάκτορας Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών, PGCert Διαχείρισης κρίσεων στη δημόσια υγεία και ανθρωπιστικής απάντησης