Λίλα Καφαντάρη: “Αν η τέχνη δεν διεκδικεί, γίνεται απλώς ο Καραγκιόζης του συστήματος”

Το 8ο Podcast της ΚΝΕ δεν ήταν μια απλή συζήτηση για τον πολιτισμό, αλλά τηλεοπτικό μάθημα και παράθυρο στη νοοτροπία και τις αξίες που πρέπει να τον διέπουν. Ίσως η πιο απολαυστική και μεστή συζήτηση που έχει φιλοξενηθεί μέχρι τώρα στο πλαίσιο της εκπομπής.

Καλεσμένη ήταν η Λίλα Καφαντάρη, από τη διοίκηση του ΣΕΗ, ενώ παρενέβη διαδικτυακά και ο Γιώργος Κιμούλης.

Η Λίλα Καφαντάρη μίλησε για το δράμα που βιώνουν οι ηθοποιοί -όχι το θεατρικό, που είναι η ζωή τους, αλλά για το επαγγελματικό, που τους φέρνει στο όριο της επιβίωσης. Οι ηθοποιοί φυτοζωούν, πολύ δύσκολα ζουν από τη δουλειά τους, και πολλοί θεωρούν φυσιολογικό να ετερεοαπασχολούνται -ως σερβιτόροι κτλ. Δεν πληρώνονται τις πρόβες, πολλές φορές η εργοδοσία τους πληρώνει με σάντουιτς, ενώ έχουν διαλυθεί οι συλλογικές συμβάσεις, με ευθύνη της παράταξης του ΣΥΡΙΖΑ και των “Ενωμένων Ηθοποιών”, ενώ πριν όσες περιπτώσεις καταγγέλλονταν ανοιχτά, δικαιώνονταν στο δικαστήριο.

Σατίρισε τα “καταπληκτικά μέτρα” που πήρε η κυβέρνηση (απορώ πώς τα σκεφτήκανε…) αλλά και για την στήριξη που τους έδειξαν όψιμα όλοι οι πολιτικοί χώροι: Όλοι μας αγαπάνε, δε ζούνε χωρίς καλλιτέχνες… Υποστήριξε ότι η τέχνη δεν είναι ένα μέσο για ξεχνιέται ο κόσμος -αυτό το κάνουν τα ναρκωτικά και το επιδιώκουν όσοι -πλην Λακεδαιμονίων- θέλουν την τέχνη ένα εμπόρευμα που χειραγωγεί συνειδήσεις. Ο καλλιτέχνης όμως είναι δημιουργός, η ομορφιά του κόσμου, όχι εμπόρευμα.

Μίλησε για την αξία του αγώνα, που δεν αφορά μόνο τον ρόλο του καλλιτέχνη αλλά και τη δική του έμπνευση:
-Έμπνευση δε σου δίνει η κατάντια των ανθρώπων, αλλά όταν υψώνουν το ανάστημά τους και διεκδικούν. Τότε μπορεί να βγουν σπουδαία έργα.
Αν η τέχνη δε διεκδικεί, τότε γίνεται απλώς ο καραγκιόζης του συστήματος.

Είπε πως η στάση των καλλιτεχνών πρέπει να δίνει το παράδειγμα, μέσα και έξω από την τέχνη τους.
–Δε γίνεται να είσαι κακομοίρης, φοβισμένο ανθρωπάκι στη ζωή σου, αλλά η τέχνη σου να εμπνέει στον κόσμο το άλμα στον ουρανό.
Και έκλεισε λέγοντας ότι αν οργανώσουμε τον αγώνα μας “μπορούμε όχι απλά να τους φοβίσουμε, αλλά να τους διώξουμε”. Για μια άλλη κοινωνία, τη μόνη που μπορεί να φέρει την τέχνη σε κάθε σπίτι, σε κάθε χωριό της υπαίθρου, και να εξασφαλίσει καλλιτεχνική παιδεία.

Στη δική του μεστή παρέμβαση, ο Κιμούλης ξεκίνησε από τη μανία -στα όρια της θρησκοληψίας- των ταγών του συστήματος να διαχωρίζουν το κοινωνικό από το πολιτικό. Αυτό σταδιακά έφερε το διαχωρισμό του ατομικού από το συλλογικό, και την αντίληψη πως κάθε μορφή του δεύτερου κονιορτοποιεί την ατομικότητα. Όμως η απαραίτητη ενικότητα του καλλιτέχνη μπορεί να αρθρωθεί μόνο σε έναν συλλογικό χώρο, όπως το θέατρο, αλλιώς παραμένει βουβή. Έχουμε απόλυτη ανάγκη ο ένας τον άλλον, αλλιώς είμαστε μισοί. Δεν υφίσταται θεατρική πράξη χωρίς τον άλλον. Το σύστημα προχωρά στην εργαλειοποίηση του ιού, για να τρομοκρατήσει τον κόσμο. Ο φοβισμένος, ενοχικός εργαζόμενος έγινε τώρα και δυνάμει μολυσμένος. Τον στρέφουν ολοένα περισσότερο στην κλειστότητα, στην απόλυτη αποφυγή οτιδήποτε ανοιχτού και συλλογικού. Είναι αναγκαίο λοιπόν να ανακτήσουν οι καλλιτέχνες το συλλογικό και να στραφούν ξανά στο σωματείο τους.

Παράλληλα, ο Κιμούλης αναφέρθηκε στην ιδιαίτερη θέση του ηθοποιού, που είναι πολλές φορές ταυτόχρονα μέσο παραγωγής, εργάτης και προϊόν, και τείνει ενίοτε να νιώσει κομμάτι του κεφαλαίου. Μια εξαιρετικά μεστή ανάλυση, που δύσκολα συναντά κανείς.

Αξίζει να αφιερώσετε τρία τέταρτα της ώρας και να παρακολουθήσετε το 8ο επεισόδιο για τον Πολιτισμό ως το τέλος.