Ellen Degeneres: Η επέτειος ενός come-out που άλλαξε το τηλεοπτικό τοπίο

Ήταν το 1997, όταν η Ellen Degeneres αποφάσισε να μιλήσει ανοιχτά για τον σεξουαλικό της προσανατολισμό και να κάνει come-out μπροστά σε 42 εκατομμύρια τηλεθεατές.

Η Ellen Degeneres γεννήθηκε τον Ιανουάριο του 1958 σε μια πόλη της Λουιζιάνα των Ηνωμένων Πολιτειών. Κόρη μιας λογοθεραπεύτριας και ενός ασφαλιστή. Στην εφηβεία, οι γονείς της χώρισαν και η μητέρα της σύντομα ξαναπαντρεύτηκε έναν πωλητή. Ο πατριός της, την κακοποίησε σεξουαλικά σε ηλικία 16 ετών.

Έκανε αρκετές δουλειές πριν ανέβει στην σκηνή σαν κωμικός stand-up. Εργάστηκε ως βοηθός δικηγόρου, σερβιτόρα, διακοσμήτρια, ρεσεψιονίστ και μπαργούμαν. Αυτές οι εμπειρίες από διαφορετικά επαγγέλματα πέρασαν αργότερα ως αστεία πάνω στην σκηνή. Άρχισε να δουλεύει σαν κωμικός της stand-up σε μικρά καφέ και εστιατόρια στις αρχές της δεκαετίας του ’80 με κύριες επιρροές,  στα αστεία της, από τους Woody Allen και Steeve Martin.

Από την δεκαετία του ’90 αρχίζει να μπαίνει στο χώρο του θεάματος πιο ενεργά. Κάνει μικρές guest εμφανίσεις σε σειρές και ταινίες της εποχής, ενώ σαν  κωμικός, εμφανίζεται στο μεγάλο ”σχολείο” κωμικών της Αμερικής, το Saturday Night Live. Το 1994, βρίσκεται πρωταγωνίστρια στην δική της τηλεοπτική σειρά με το τίτλο ”Ellen”.

Ο ρόλος είναι κομμένος και ραμμένος στα μέτρα της. Μια 32χρονη βιβλιοπώλης προσπαθεί να ζήσει την καθημερινότητά της ανάμεσα σε ιδιόρρυθμους φίλους, συγγενείς και πελάτες αναζητώντας, διακαώς, τον έρωτα στην ζωή της. Η σειρά σημειώνει επιτυχία αλλά κοινό και παραγωγοί πιέζουν ώστε να βρει επιτέλους η οξυδερκής και ατακαδόρα βιβλιοπώλισσα το ταίρι με το οποίο θα κατασταλάξει. Και κάπου εκεί αρχίζουν τα πράγματα να σκαλώνουν…

Σε διάφορα καλλιτεχνικά πηγαδάκια ήταν ήδη γνωστό ότι η Έλεν στο τηλεοπτικό γυαλί δεν καταστάλαζε σε άνδρα επειδή η ηθοποιός ήταν λεσβία και ένιωθε την ανάγκη να μιλήσει ανοιχτά για την προσωπική της ζωή, τόσο εντός όσο και εκτός τηλεοπτικού σκηνικού.

Η Έλεν είχε αποφασίσει να μιλήσει ανοιχτά στα 35 της χρόνια για τον σεξουαλικό της προσανατολισμό και λίγο πριν αρχίσει η τέταρτη σεζόν της σειράς μίλησε στους σεναριογράφους για το τι τροπή θα ‘θελε να πάρει ο ρόλος της. Οι σεναριογράφοι ενθουσιάστηκαν με την ιδέα της αποκάλυψης αλλά ας μην ξεχνάμε πως είμαστε στα μέσα της δεκαετίας του ’90 και το να μιλήσεις για την ομοφυλοφιλία στην τηλεόραση δεν ήταν εύκολο, εκτός αν ήθελες είτε να την κράξεις, είτε να την καταδικάσεις.

Η εταιρεία παραγωγής και το κανάλι αγκάλιασαν την πρόταση, ωστόσο έπρεπε να αντιμετωπίσουν αρκετούς σκοπέλους. Ένας από αυτούς, ήταν η απόσυρση πολλών διαφημίσεων από την σειρά όταν κατάλαβαν πως η πρωταγωνίστρια θα μιλήσει για τον λεσβιασμό της τόσο στην σειρά όσο και στην πραγματικότητα.

Καθ’ όλη την διάρκεια της σεζόν, τα αστειάκια για το επικείμενο ”come-out” έδιναν και έπαιρναν εντός σεναρίου και καθώς έφτανε η στιγμή, κοινό και ΜΜΕ αδημονούσαν γι’ αυτό, αλλά οι εταιρίες πονοκεφάλιαζαν. Δίσταζαν να αγοράσουν τηλεοπτικό χρόνο κατά την διάρκεια προβολής της σειράς και ιδιαίτερα την μέρα προβολής του επεισοδίου αρκετές έστρεψαν την πλάτη, δείχνοντας από αμηχανία μέχρι την εχθρότητά τους για την αποκάλυψη αυτή.

Αυτό δεν πτόησε την ίδια και τους συνεργάτες της. Πολύ έξυπνα, για να μην χάσει η σειρά κοινό από το γενικό πληθυσμό, φρόντισε να μην καταφύγει στην εύκολη λύση να στηριχθεί από διαφημίσεις οργανώσεων ομοφυλοφίλων που θα την καθιστούσαν σειρά για ”ειδικό κοινό” ούτε να στηριχθεί σε προϊόντα που ”εκμεταλλεύονταν” τον σεξουαλικό προσανατολισμό της. Ήθελε, και αυτό ήταν το σωστό, η αποκάλυψη του χαρακτήρα να γίνει με τρόπο ώστε να δείξει πόσο φυσιολογικό είναι να είναι κάποιος ομοφυλόφιλος και πως δεν διαφέρει σε τίποτα από έναν ετεροφυλόφιλο.

Δεν χρειάζεται να στηρίζεται στην ”ευγενική καλοσύνη” των όμοιών του, για να υπάρξει, ούτε να σταθεί εχθρική απέναντι σε όσους κινούνται εναντίον της. Έπρεπε να γίνει αποδεκτή η προτίμησή της ως φυσιολογική κατάσταση που υπάρχει μέσα στην κοινωνία και όχι ως ”ιδιαιτερότητα” η οποία την αποκλείει αυτόματα από το γενικό πληθυσμό και κατ’ επέκταση το κοινό.

Λίγες μέρες πριν προβληθεί το επεισόδιο, η Ellen αποκαλύπτει στο εξώφυλλο του Time πως ”Yep, I’m gay” και δεκαπέντε μέρες αργότερα εμφανίζεται με το τότε κορίτσι της, Αν Χέσι, στην εκπομπή της Όπρα, λίγο πριν την προβολή της σειράς.

Μήνες πριν μαινόταν ένας ”πόλεμος” μεταξύ θρησκευτικών και ομοφυλοφιλικών οργανώσεων. Οι πρώτες ήθελαν, ιδανικά, να σταματήσει η σειρά ή έστω η πρωταγωνίστρια να μην αποκαλύψει πως είναι λεσβία μέσα στην σειρά. Οι δεύτερες υποστήριζαν με πάθος την ύπαρξη της πρώτης ανοιχτά λεσβίας πρωταγωνίστριας στα χρονικά της αμερικανικής τηλεόρασης και μάλιστα στον κεντρικό ρόλο.

Το επεισόδιο με τίτλο ”The puppy episode” προβλήθηκε στον αέρα στις 30 Απριλίου του 1997 και προκάλεσε ως επί το πλείστον θετικές αντιδράσεις στο κοινό. Ο τίτλος της σειράς ήταν εμπνευσμένος από σχόλιο άνδρα τεχνικού του πλατό, ο οποίος είχε δηλώσει στην λήξη της τρίτης σεζόν πως είχε βαρεθεί ως και ο ίδιος, η πρωταγωνίστρια να μην έχει ερωτικό ενδιαφέρον:

-Ας πάρει έστω ένα σκύλο για να περνά την ώρα της αφού δεν θέλει σύντροφο.

Η Έλεν γέλασε με το αστείο και όταν οι σεναριογράφοι κλήθηκαν να γράψουν για το come-out, τους το πρότεινε σαν τίτλο. Η πρωταγωνίστρια σε αυτό το επεισόδιο περνά μια φάση άρνησης για τον σεξουαλικό της προσανατολισμό, αρνούμενη να παραδεχτεί τα συναισθήματά της για μια γυναίκα ονόματι Σούζαν. Τελικά, το παραδέχεται πρώτα στην ψυχολόγο της και μετά στην ίδια την Σούζαν.

Τόσο η συνέντευξή της στην Όπρα, όσο και το επεισόδιο έσπασαν τα μηχανάκια της τηλεθέασης. Το κλίμα άρχισε να αλλάζει τους επόμενους μήνες. Το κανάλι και η εταιρία παραγωγής δέχτηκαν πολλά απειλητικά σημειώματα. Η Έλεν για πολλούς μήνες απέκτησε ένα άνδρα stalker και είχε λάβει γράμμα πως θα δολοφονηθεί. Η σειρά ανανεώθηκε για 5η σεζόν, η τελευταία της σειράς, η οποία ακυρώθηκε λόγω χαμηλής τηλεθέασης. Τόσο η Έλεν όσο και η ηθοποιός που έπαιξε την Σούζαν αντιμετώπισαν επαγγελματικά προβλήματα για τα επόμενα 3 με 4 χρόνια.

Εκείνη γύρισε στο stand-up comedy και έκανε μια απέλπιδα προσπάθεια, στις αρχές του 2000 να επιστρέψει με μια ακόμα δική της σειρά στην τηλεόραση. Αυτή την φορά η πρωταγωνίστρια ήταν ανοιχτά gay από την αρχή. Αυτή η σειρά ναυάγησε μετά απο 2 σεζόν.

Παρότι η δική της καριέρα φαινόταν να παίρνει την κατηφόρα, το τηλεοπτικό τοπίο είχε υποστεί ”σεισμό”. Το 1998, εμφανίζεται στις τηλεοπτικές οθόνες των Αμερικάνων η σειρά ”Will and Grace”. Η σειρά  δείχνει ένα, παραλίγο, παντρεμένο ζευγάρι να χωρίζει καθότι ο άνδρας παραδέχεται ανοιχτά πως είναι γκέι. Το ζευγάρι συγκατοικεί σαν φίλοι και το ζήτημα της ομοφυλοφιλίας ενυπάρχει σε κάθε επεισόδιο.

Η ανδρική ομοφυλοφιλία ήταν ήδη αποδεκτή στο χώρο του θεάματος μέσω ταινιών και σειρών πολλές δεκαετίες πριν, αλλά η σειρά  είχε τόση δημοφιλία και επιτυχία που έσπασε όλα τα ταμπού που είχαν απομείνει.

Παραδόξως η ανδρική ομοφυλοφιλία απολαμβάνει μεγαλύτερης ανοχής από την γυναικεία, πιθανόν χάρης στην ύπαρξη του στερεότυπου ”κολλητός γκέι-απαραίτητος για την γυναικεία αυτοπεποίθηση” ενώ η γυναικεία ομοφυλοφιλία φέρνει σε αμηχανία και τα δυο φύλα.

Στις αρχές της δεκαετίας του ’00, άρχισε να εκπέμπεται από τους τηλεοπτικούς δέκτες η σειρά ” The L word”. Η σειρά, παρά την επιτυχία της, σχολιάζονταν αρνητικά από το ανδρικό φύλο που το έβλεπε ”όχι γιατί γούσταρε λεσβίες αλλά επειδή γούσταρε λεσβιακά πηδήματα”. Η σειρά ήταν καναδικής παραγωγής και ήταν η πρώτη που είχε ως κεντρικό θέμα σχέσεις ομοφυλόφιλων γυναικών, αμφιφυλόφιλων και τρανς ατόμων.

Την τελευταία δεκαετία, σχεδόν σε κάθε ταινία ή σειρά θα δούμε τουλάχιστον έναν ρόλο γραμμένο για ομοφυλόφιλο ιδιαίτερα για γυναίκες (σπανίως πλέον για άνδρες, σπανιότερα για αμφιφυλόφιλους, σχεδόν καθόλου για τρανς) μέσα σε μια σειρά ή ταινία ”κανονικών” ετεροφυλοφιλικών σχέσεων. Είναι τόσο συχνή η εμφάνιση τέτοιων ρόλων, που σχεδόν ξεπερνά τον αριθμό ομοφυλοφίλων που μπορεί κάποιος να συναντήσει εκεί έξω στην πραγματική ζωή του.

Η ομοφυλοφιλία έχει περάσει από την φάση εξερεύνησης για τους σεναριογράφους, στην φάση εκμετάλλευσής τους, αφού το τηλεοπτικό κοινό καταναλώνει ακόμα και το ”σοκ” να βλέπει τέτοιες σχέσεις στην οθόνη.

Το 2003, η Έλεν αναλαμβάνει την θέση παρουσιάστριας για το τηλεοπτικό talk show ”Ellen Degeneres show” το οποίο σημειώνει μέχρι και σήμερα, 17 χρόνια μετά, τρομερή επιτυχία στις τηλεοπτικές οθόνες χάρης κυρίως στο χιούμορ της οικοδέσποινας. Αν και τα σύννεφα δεν λείπουν ποτέ από τον ουρανό της παρουσιάστριας.

Φήμες την θέλουν να έχει γίνει με τα χρόνια μια μέγαιρα ολκής η οποία καταδυναστεύει τους ανθρώπους που εργάζονται για εκείνη. Έχει σηκώσει την μύτη ψηλά και αδιαφορεί ακόμα και για το ίδιο της το κοινό, στο οποίο συχνά αλλάζει θέση κατά την διάρκεια της εκπομπής αν δεν της αρέσει η φάτσα του. Τουλάχιστον, έτσι ισχυρίζονται δεκάδες άτομα που δούλεψαν κατά καιρούς μαζί της.

Πρόσφατα βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα με σωρεία επικριτικών σχολίων κατά του προσώπου της στα κοινωνικά δίκτυα. Σίγουρα η επιτυχία και το χρήμα αλλάζει τον άνθρωπο. Πολλές φορές έχει δηλώσει αντιφατικά πράγματα πάνω σε κρίσιμα ζητήματα της επικαιρότητας ενώ η αμετροέπειά της της έχει στοιχίσει φιλίες μέσα στο χώρο του θεάματος. Αν μιλήσουμε με καθαρά καπιταλιστικούς όρους, “τα φέρνει” στο τηλεοπτικό δίκτυο και φυσικά ορθώς και τα παίρνει χοντρά ξέροντας να (ξε-)πουλά το ταλέντο της σωστά. Ευτυχώς για εκείνη, το τελευταίο το έχει σε περίσσευμα.