5+1 τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου που αγάπησα

 Προβληματίστηκα αν έπρεπε να γράψω για τα αγαπημένα μου τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου “εν βρασμώ” και με τόσο νωπό το τραύμα της απώλειας. Από την άλλη σκέφτηκα ότι μόνο έτσι, αφήνοντας τη μνήμη να φέρει στην όχθη του μυαλού αυθόρμητα τις μελωδίες, θα ήταν πιο αυθεντική η κατάθεση του δικού μου μουσικού αντίο.  

Ακόμα κι έτσι όμως η επιλογή μοιάζει με κατόρθωμα και ταυτόχρονα με μια μικρή προδοσία, αφού αγαπημένα κι ισάξια τραγούδια κυριολεκτικά στριμώχνονται παράλληλα στο λαβύρινθο των αναμνήσεων. Μήπως δεν είναι όμως αυτό ίδιον των πραγματικά σπουδαίων συνθετών, κάθε τραγούδι τους να φέρνει σαν αλυσίδα στα χείλη μας κάποιο ακόμα ή ακόμα – ακόμα να ανακαλύπτεις πως κάποια από τα κομμάτια που αγαπάς είναι δικά του χωρίς να το ξέρεις; Η λίστα παρατίθεται λοιπόν με “συνειρμική”, δηλαδή τρόπον τινά χρονολογική σειρά, και όχι ιεραρχική ή αξιολογική.  

Γυναίκα – Στίχοι Νίκος Καββαδίας 

Από τους πιο όμορφους στίχους που έχουν γραφτεί ποτέ από έναν άνδρα για τη γυναίκα, ντυμένη με μια μουσική που έχει γεύση αθανασίας.  

Ρόζα – Στίχοι Άλκης Αλκαίος 

Γράφτηκε στα “αισιόδοξα” ελληνικά ‘80ς της γλυκιάς παρακμής, κυκλοφόρησε ωστόσο σε μια εποχή που έμοιαζε να προφητεύει από τότε, τα μελαγχολικά 90ς της αντεπανάστασης. Με το ρωμαλέο ρυθμό του και τη δωρική μεγαλοπρέπεια της φωνής του Μητροπάνου κατέκτησε την καρδιά όποιου μιλάει ελληνικά, κάτι που είχε και ως παράπλευρη συνέπεια να γίνει κάτι σαν -σε μικρογραφία – πρόδρομος της καριέρας του Bella Ciao, με αμέτρητους χορευτές εκστατικών ζεϊμπέκικων σε σκοτεινές πίστες μπουζουκομάγαζων, να μην ξέρουν ποια είναι η Ρόζα, ακόμα κι αν ήξεραν καλά από κομπιούτερς και αριθμούς. Αλλά είναι και αυτή μια αναπόφευκτη μοίρα της αυτονόμησης ενός έργου από το δημιουργό του, που σε τίποτε δεν αναιρεί τη δύναμη ενός τραγουδιού που δε θα πάψει ποτέ να μας θυμίζει πώς η ανάγκη η γίνεται ιστορία.  

Αυτούς τους έχω βαρεθεί – Στίχοι Βολφ Μπίρμαν 

Ναι, το έγραψε ο αποστάτης Μπίρμαν, και ναι, κορόιδευε αυτό που αντιλαμβανόταν ως αποστεωμένο σοσιαλισμό στη ΓΛΔ. Προσοχή όμως, ήταν σε μια εποχή που εξακολουθούσε να πιστεύει στην ιδέα, ακόμα και στην αναγκαιότητα της ύπαρξης της “άλλης Γερμανίας”επικρίνοντας την “κακή εφαρμογή της”. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι, τηρουμένων των αναλογιών, όπως ο Τζωρτζ Όργουελ με το 1984 νόμιζε πως περιέγραφε το “σοβιετικό ολοκληρωτισμό”, αλλά έδινε την εικόνα του σύγχρονου καπιταλισμού του φακελώματος των πάντων, έτσι και στους “ιδεώδεις υποτακτικούς” και τους “υπαλληλίσκους φοβιτσιάρηδες”του τραγουδιού δεν μπορεί κανείς παρά να αναγνωρίσει τα προϊόντα της δικής μας κοινωνίας, της “ελεύθερης” αγοράς. 

Κακοήθες μελάνωμα – Στίχοι Άλκης Αλκαίος

Νομίζω ότι πρωτάκουσα αυτό το τραγούδι στη μέση της εφηβείας μου, όταν δεν ήξερα τίποτε για το Νίκο Πουλαντζά και την τραγική του κατάληξη και συγκλονίστηκα. Αυτή την ανατριχίλα τη νιώθω μέχρι σήμερα κάθε φορά που το ακούω, αφού δε χρειάζεται ιδεολογική συνάφεια με το διάσημο αυτόχειρα στοχαστή για να σε κατακλύσει η σκοτεινή δύναμη της μουσικής και της ερμηνείας του Μικρούτσικου, πάνω στους σαγηνευτικά κρυπτικούς και υποδόρια καυστικούς στίχους του Αλκαίου.

Φλεβάρης 1848 – Στίχοι Άλκης Αλκαίος

Αν το Κομμουνιστικό Μανιφέστο είχε μελωδία, οι νότες θα ήταν του Μικρούτσικου, αν ήταν ποίημα οι στίχοι του Αλκαίου, κι αν είχε ερμηνεύτρια θα ήταν η Μαρία Δημητριάδη στην κορυφαία για μένα στιγμή της και μόνο για το βιμπράτο στο “Παναμέζε αδερφέ μου”:

Ο Τηλεφωνητής – Στίχοι Λίνα Νικολακοπούλου

Ο χαρακτηρισμός του Θάνου Μικρούτσικου ως πολιτικού συνθέτη ίσως έχει ρίξει σε δεύτερη μοίρα τα υπέροχα ερωτικά του κομμάτια, όπως αυτόν τον ύμνο στον πόθο και την απουσία, για όλες τις φορές που αναζητήσαμε με πάθος έναν θησαυρό που ξέραμε εξαρχής ότι είναι χαμένος: