«Απ’ το Χαϊδάρι μάνα μου…» – Αφιέρωμα στον Μάρκο και τον Στέλιο Βαμβακάρη στη Λαϊκή Σκηνή του 50ου Φεστιβάλ ΚΝΕ-Οδηγητή, σε καλλιτεχνική επιμέλεια Λίνας Νικολακοπούλου
Με το έργο του ο Μάρκος δημιούργησε μια ολόκληρη σχολή, με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τη λιτότητα στη δημιουργία, αλλά και στην ερμηνεία. Ο Στέλιος Βαμβακάρης ήταν από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με τις κοινές ρίζες των αμερικανικών μπλουζ και του μπουζουκιού, ενώ το 1988 ηχογράφησε και το σχετικό άλμπουμ, «Το μπλουζ συναντά το Ρεμπέτικο».
Η λαϊκή μουσική είναι άρρηκτα δεμένη με το Φεστιβάλ ΚΝΕ – «Οδηγητή» σε όλη την 50χρονη πορεία του.
Εκατοντάδες λαϊκοί βάρδοι και δημιουργοί έχουν συντροφεύσει όλα αυτά τα χρόνια τις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ, ενώ η Λαϊκή Σκηνή, που έχει καθιερωθεί τις τελευταίες δεκαετίες, αποτελεί στέκι για ανθρώπους κάθε ηλικίας, που συναντιούνται σε χορούς κυκλωτικούς, αντικριστούς και ελεύθερους, σε ατέλειωτα γλέντια με μπουζούκια, κλαρίνα, νταούλια, ζουρνάδες και ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει η λαϊκή δημιουργία της χώρας.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, φέτος ξεχωρίζουν στη Λαϊκή Σκηνή του κεντρικού Φεστιβάλ στην Αθήνα τα αφιερώματα σε προσωπικότητες που έχουν γράψει Ιστορία στη λαϊκή μουσική του τόπου μας: Στον Μάρκο Βαμβακάρη, στον Στέλιο Καζαντζίδη και στον Δημήτρη Μητροπάνο.
Σάββατο 21 Σεπτέμβρη, στη Λαϊκή Σκηνή, στις 21.30: «Απ’ το Χαϊδάρι μάνα μου… Μάρκος – Στέλιος ιστορία» – Αφιέρωμα στον Μάρκο και τον Στέλιο Βαμβακάρη σε καλλιτεχνική επιμέλεια Λίνας Νικολακοπούλου. Συμμετέχουν: Εβελίνα Αγγέλου, Αντώνης Αινίτης, Γιώργος Κουτουλάκης, Γιάννης Παπαγεωργίου, Σοφία Παπάζογλου, Κώστας Τριανταφυλλίδης.
Ο Μάρκος Βαμβακάρης γεννήθηκε στη Σύρα το 1905, το πρώτο από τα έξι παιδιά μιας φτωχής οικογένειας, αναγκάστηκε να παρατήσει το Δημοτικό και να δουλέψει ως ανήλικος εργάτης για να βοηθήσει την οικογένειά του. Στα 13 του μεταβαίνει στον Πειραιά, όπου συνεχίζει με διάφορες δουλειές του ποδαριού, μέχρι που πιάνει δουλειά για κάποια χρόνια εκδορέας στα σφαγεία.
Τότε, στα μέσα της δεκαετίας του ’20, θα μάθει μπουζούκι και γρήγορα θα αναδειχτεί σε έναν από τους καλύτερους οργανοπαίχτες του ρεμπέτικου. «Εκεί στα Ταμπούρια, όχι μόνον μυήθηκα στη σκληρή ζωή του εργάτη… μα το πιο σπουδαίο απ’ όλα ξεμυαλίστηκα με το όργανο αυτό, το μπουζούκι (…) ώστε έκανα όρκο ότι αν δε μάθω μπουζούκι θα κόψω τα χέρια μου με την τσατίρα που σπάνε τα κόκαλα στο μαγαζί», αναφέρει στην αυτοβιογραφία του.
Ο Βαμβακάρης έβγαλε το μπουζούκι από το περιθώριο και καθιέρωσε την κομπανία με «μπουζουκομπαγλαμάδες». Το 1933 θα κυκλοφορήσει ο πρώτος του δίσκος και την επόμενη χρονιά, μαζί με τους Γιώργο Μπάτη, Ανέστη Δελιά και Στράτο Παγιουμτζή, θα συγκροτήσει την περίφημη «Τετράδα του Πειραιά».
Από τότε, χάρη στον Μάρκο, επικρατεί το «πειραιώτικο» ρεμπέτικο, που αφομοιώνει το ήθος και τα διδάγματα της Ανατολής μέσα από μια νέα επεξεργασία, επιβάλλοντας το μπουζούκι ως επικεφαλής σολιστικό όργανο. Ο Βαμβακάρης ήξερε, όσο κανείς άλλος, τους «δρόμους», τις παραδοσιακές κλίμακες και τα κουρδίσματα του τρίχορδου μπουζουκιού. Κι έτσι δημιουργούνται τα σημαντικότερα δείγματα αυτής της παράδοσης, τα «κλασικά» ρεμπέτικα τραγούδια. Μέχρι τον θάνατό του θα περάσει στη δισκογραφία πάνω από δυο εκατοντάδες τραγούδια, ανάμεσά τους μερικές από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της λαϊκής μας μουσικής: «Η Φραγκοσυριανή», «Τα ματόκλαδά σου λάμπουν», «Τα έμορφα τα γαλανά σου μάτια», «Αντιλαλούν οι φυλακές», «Ολοι οι ρεμπέτες του ντουνιά», «Για σένα μαυρομάτα μου», «Δε θέλω πλούτη και λεφτά», «Η κλωστηρού», «Ο Μάρκος πολυτεχνίτης», «Ο Μάρκος υπουργός», «Οσοι έχουνε πολλά λεφτά» και τόσα άλλα.
Με το έργο του δημιούργησε μια ολόκληρη σχολή, με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τη λιτότητα στη δημιουργία, αλλά και στην ερμηνεία.
«Αυτό που ήθελα το έκανα. Είμαι ο Μάρκος. Από το σπίτι το δικό μου εδώ πέρα πηγάζει η αλήθεια όλη για το μπουζούκι», έλεγε ο ίδιος.
Ο γιος του ο Στέλιος γεννήθηκε το 1947 στην Παλιά Κοκκινιά κι από την κούνια ακόμα βρέθηκε ανάμεσα στα μπουζούκια. Στο πλευρό του πατέρα του, από τα 12 κιόλας χρόνια του, έκανε τα πρώτα του βήματα στον χώρο της μουσικής. Ο Στ. Βαμβακάρης στη διαδρομή του συνεργάστηκε με σημαντικούς μουσικούς του ρεμπέτικου, όπως τους Παπαϊωάννου, Τσιτσάνη κ.ά., καθώς και με εκπροσώπους της λαϊκής και έντεχνης μουσικής σκηνής, όπως τους Γιώργο Ζαμπέτα, Βίκυ Μοσχολιού, Λευτέρη Παπαδόπουλο, Σωτηρία Μπέλλου, Παύλο Σιδηρόπουλο, Νίκο Ξυλούρη και Γιώργο Νταλάρα.
Ηταν από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με τις κοινές ρίζες των αμερικανικών μπλουζ και του μπουζουκιού, ενώ το 1988 ηχογράφησε και το σχετικό άλμπουμ, «Το μπλουζ συναντά το Ρεμπέτικο».
Ταξίδεψε σε πολλές χώρες του κόσμου, όπου παρουσίασε τα τραγούδια του αλλά και τραγούδια του πατέρα του, Μάρκου, ενώ στις αρχές της δεκαετίας του 2000 παρουσίασε τέτοια αφιερώματα και στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ.
