Από τους Los Saicos στο Φωτεινό Μονοπάτι: Οι περουβιανές ρίζες της punk μουσικής και το μαοϊκό κίνημα

 Οι Los Saicos ενώθηκαν σε συγκρότημα το 1964 στην Λίμα του μακρινού Περού και έγραψαν την δική τους σύντομη αλλά σημαντική ιστορία στο χώρο της μουσικής. Υπήρξε το πρώτο συγκρότημα το οποίο έπαιξε ένα πρόδρομο είδος της punk και είναι ενεργό μέχρι και σήμερα, απολαμβάνοντας την εθνική και παγκόσμια αναγνώριση ως πρωτοπόροι στο είδος.

Δυο έφηβοι, ο κιθαρίστας Erwin Flores και ο ντραμίστας Francisco Guevara, υπήρξαν τα πρώτα μέλη του γκρουπ τα οποία είχαν όραμα τη δημιουργία μιας μπάντας με ήχους garage rock και surf rock με λατινικούς ρυθμούς. Αυτό που κατάφεραν να δημιουργήσουν στα 2 χρόνια της πρώτης περιόδου του γκρουπ ήταν ένα νέο είδος μουσικής, το οποίο σάρωσε την Ευρώπη και την Αμερική τις επόμενες δυο δεκαετίες: Την punk.

Η αρχή για το νέο συγκρότημα ήταν αρκετά δύσκολη. Ενώ κατάφεραν να πείσουν τον Ronlad Carpio, πρώην κιθαρίστα στην ροκ μπάντα ”Los Steivos”  ή αλλιώς ”Το παιδί ”, όπως το φώναζαν, και τον Cesar Castillon μπασίστας ή αλλιώς ο ”Μπαμπάκας”, να τους ακολουθήσουν στη δημιουργία της μπάντας, δεν κατάφερναν με τίποτα να βρουν έναν κεντρικό τραγουδιστή. Στο τέλος αναγκάστηκαν τα ίδια μέλη και ιδιαίτερα ο Carpio και ο Flores να τραγουδούν.

Ίσως να μην τους βοηθούσε το ιδιαίτερο όνομά τους που είχαν επιλέξει αρχικά. Το συγκρότημα ονομαζόταν ”Los Sadicos”, ελληνιστί ”Οι σαδιστές” και για ένα αυστηρό καθολικό και συντηρητικό Περού κανείς δεν θα ήθελε, τουλάχιστον όχι φανερά, να μπλέξει με… σαδιστές. Εξοβέλισαν το ”d” από τον τίτλο δημιουργώντας τους ”Los Saicos”. Όνομα που θύμιζε, φωνητικά, το  διάσημο ιαπωνικό ρολόι εκείνη της εποχής SEIKO και την διάσημη εξίσου ταινία του Αλφρεντ Xιτσκοκ ”Psycho”.

Τα μέλη του γκρουπ εμφανίζονται σποραδικά σε διάφορα μέρη, παίζοντας μουσική και η τύχη τούς χαμογελά καθώς τραβούν την προσοχή των δημοσιογράφων, οι οποίοι αρχίζουν να γράφουν για την μουσική τους σε εφημερίδες και περιοδικά μουσικά ή μη. Το 1965, εμφανίζονται στο διάσημο σόου ”El Show del Diana” στο Κανάλι 9 του Περού και εντυπωσιάζουν με τον τρόπο που ερμηνεύουν το τραγούδι τους ”Come on”, ο οποίος διαφέρει από τους ροκ ήχους της εποχής. Η δισκογραφική εταιρεία DisPeru τους προτείνει συμβόλαιο και κυκλοφορούν το πρώτο τους κομμάτι ”Come on” το οποίο σημειώνει ιδιαίτερη επιτυχία και το ”Ana”.

Ακολουθεί δεύτερος single δίσκος με το κομμάτι ”Demolicion” το οποίο κάνει πραγματικό πάταγο στα charts. Το κομμάτι προτρέπει τους ακροατές να καταστρέψουν το σταθμό των τρένων. Ο ήχος και ο τρόπος ερμηνείας των τραγουδιστών είναι πρωτόγνωρος για την κοινωνία και ο ιδιαίτερος στίχος ξεσήκωνε την νεολαία της εποχής ενάντια στην καταπίεση.

Το συγκρότημα κυκλοφόρησε 2-3 ακόμα δίσκους single και διαλύθηκε κάτω από την πίεση της επιτυχίας.

Το 2006 όλα τα μέλη πλην του Carpio, ο οποίος είχε πεθάνει ένα χρόνο πριν, επανενώθηκαν και σποραδικά εμφανίζονται σε διάφορες σκηνές στην Λατινική Αμερική και στην Ισπανία. Το 2015 έφυγε από τη ζωή και ο ντραμίστας του συγκροτήματος Guevara και στην επιτύμβια πλάκα του γράφει ”Δεν ήταν ο καλύτερος ντραμίστας του κόσμου. Ούτε καν το προσπάθησε. Έπαιξε όμως με τρεις πολύ γαμάτους μουσικούς”.

Παρά το γρήγορο πέρασμά τους από το μουσικό στερέωμα άφησαν πίσω τους σπορά η οποία πήρε τρομερές διαστάσεις, τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα τραγούδια τους χαρακτηρίστηκαν ως pro-punk και ο στίχος του τραγουδιού τους ”Demolicion” έγινε κάτι σαν εθνικός ύμνος τα επόμενα χρόνια στην χώρα τους. Εντελώς αθέλητα για τους ίδιους.

Η περουβιανή punk και οι διασυνδέσεις της  με την κομμουνιστική ιδεολογία την δεκαετία του ’80ς.

Την δεκαετία του ’80 στο Περού ξεσπούν εσωτερικές κοινωνικές συγκρούσεις. Τα αντίπαλα πολιτικά στρατόπεδα απαρτίζονταν από: την Περουβιανή κυβέρνηση, το Κομμουνιστικό Κόμμα -Φωτεινό Μονοπάτι και την αντάρτικη ομάδα Επαναστατικό Κίνημα Tupac Amaru. Η πολιτική ιστορία του Περού παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Χαρακτηρίζεται από πολιτική αστάθεια και συνεχείς εναλλαγές μεταξύ  δικτατορίας και δημοκρατικού πολιτεύματος. Την δεκαετία του ’40, μεσουρανούσαν δυο κόμματα: ”Η αμερικανική λαϊκή επαναστατική συμμαχία”, γνωστή ως APRA και το Σοσιαλιστικό Κόμμα Περού, αργότερα Κομμουνιστικό Κόμμα του Περού. Από τη δεκαετία του ’50 σημαντικό ρόλο έπαιξε και ο στρατός στα πολιτικά γεγονότα της χώρας.

Σιγά – σιγά μια οικονομική ελίτ, απαρτιζόμενη κυρίως από mestizo, άρχισε να παίρνει τα πολιτικά και οικονομικά ηνία ξανά στα χέρια της. Τα δεξιά κόμματα εμφανίστηκαν πάλι στο προσκήνιο και οι κυβερνήσεις εναλλάσσονταν ανάμεσα σε κέντρο-αριστερά, όπως η APRA και δεξιά κόμματα ή συμμαχίες. Ο στρατός υπήρξε ο μεγάλος μπαλαντέρ που επέβαλλε δικτατορία δεξιάς ή αριστερής κοπής, ανάλογα με το κόμμα το οποίο υποστήριζε.

Σε ό,τι αφορά την κομμουνιστική ιδεολογία, από την δεκαετία του ’60 και μετά τα κομμουνιστικά κόμματα ακολουθούν την μοίρα όλων των κομμουνιστικών κομμάτων της εποχής: Διάσπαση και πολλαπλασιασμός. Η Μαοϊκή ιδεολογία σαγηνεύει την νεολαία, η οποία αμφισβητεί τον ορθόδοξο κομμουνισμό, ενώ παράλληλα σημειώνεται ένα κύμα αναβίωσης προς τον τροτσκισμό. Σε κάθε χώρα, ανάλογα με τις πολιτικές ιδιαιτερότητες, τα κομμουνιστικά κόμματα προσαρμόζουν την ιδεολογία τους ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν απέναντι στα πολιτικά γεγονότα. Τη δεκαετία του ‘8ο και ενώ στις ευρωπαϊκές χώρες τα μαοϊκά κόμματα βρίσκονται σε πορεία φθίνουσα, τα περισσότερα ενώνονται με τα σοσιαλιστικά ή σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, όπως συνέβη αντίστοιχα στην χώρα μας, στο Περού εμφανίζονται δυναμικά στην πολιτική ζωή της χώρας.

Ένα κομμουνιστικό κόμμα γνωστό ως ”Φωτεινό μονοπάτι” συνδυάζει στην ιδεολογία του την Πολιτιστική Επανάσταση του Μάο και την δικτατορία του προλεταριάτου. Πιστεύει πως μόνο με τον ένοπλο αγώνα θα μπορέσει η εργατική τάξη του Περού να σταματήσει την πολιτική αστάθεια και να εξοβελίσει τον στρατό από τα πολιτικά δρώμενα της χώρας. Με την άποψη του ένοπλου αγώνα συντάσσεται και η αντάρτικη ομάδα Tupac Amaru. Μια ομάδα η οποία βρισκόταν σε άμεσο ανταγωνισμό με τις ένοπλες ομάδες του Φωτεινού Μονοπατιού. Η ομάδα Tupac Amaru συνδύαζε ιδεολογικά τον Μαρξισμό με τον εθνικισμό. Το όνομα της το είχε λάβει από τον Tupac Amaru Β’, ο οποίος ήταν σημαντική μορφή στην ιστορία της περουβιανής ανεξαρτησίας από την ισπανική αποικιοκρατία, ενώ υπήρξε υπερασπιστής των δικαιωμάτων των ιθαγενών φυλών.Ο ίδιος διατεινόταν πως ήταν άμεσος απόγονος του τελευταίου αρχηγού της φυλής των Ίνκας, Tupac Amaru. Οι δυο ομάδες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις κοινωνικές συγκρούσεις στο Περού την δεκαετία του ’80.

Η περουβιανή punk έρχεται στο προσκήνιο το 1978, όταν το συγκρότημα Anarkia άρχισε να παίζει σε τοπικά μπαρ τραγούδια των Jam, Sex Pistols, Ramones και The Dead Boys. Το σχήμα έπαιζε μόνο τραγούδια διάσημων συγκροτημάτων της Μεγάλης Βρετανίας και της Αμερικής αλλά τα μηνύματα που περνούσε έβρισκαν σύμφωνους μεγάλο κομμάτι της κομμουνιστικής νεολαίας και δη του μαοϊκού ρεύματος. Ακολούθησαν μπάντες που λίγο πολύ συνδύασαν την δημιουργία τους με το κόμμα του ”Φωτεινού Μονοπατιού ” και με το αντίπαλο δέος του Tupac Amaru.  Συγκροτήματα όπως: Narcosis, Guerilla Urbana, Autopsia, Leusemia και Zcuela Cerrada συνδέθηκαν με την μαοϊκή ιδεολογία (ή την αναρχική) και κάποια μέλη τους ήταν στρατευμένα (τουλάχιστον ιδεολογικά) κυρίως στο Φωτεινό Μονοπάτι.

Η επανάσταση που συντελέστηκε στην εγχώρια punk μουσική της εποχής ήταν πως τα νέα συγκροτήματα άφησαν πίσω τους τους ξενόφερτους ήχους της punk και την αγγλική γλώσσα την οποία έφερε μαζί της και δημιούργησαν ένα ιδιαίτερο υπο-είδος, το οποίο ονόμαζαν ”rock subterraneo”, δηλαδή underground rock όπως ονομάστηκε η περουβιανή punk. Τα μέλη των συγκροτημάτων ανέβαιναν δυναμικά στην σκηνή και εξέφραζαν την οργή τους ενάντια στην καταπίεση και στην δικτατορία, χρησιμοποιώντας την ισπανική γλώσσα και επιτιθέμενοι στην  αστική τάξη (τάξη όπου κατά ιστορική ειρωνεία άνηκαν πολλοί ακροατές της punk  και μουσικοί της), τα ξένα συμφέροντα, στους λευκούς, εντός και εκτός εισαγωγικών καταπιεστές..

Το Φωτεινό Μονοπάτι μη λαμβάνοντας μέρος στις εκλογές του 1980 είχε χαράξει την δική του παράνομη δράση, έχοντας βρει συμπαραστάτες τις φτωχές περιοχές των Άνδεων και τους ιθαγενείς κατοίκους του. Χρησιμοποιώντας τα λαϊκά δικαστήρια για να αποδώσουν δικαιοσύνη, είχαν κερδίσει την συμπάθεια των φτωχών στρωμάτων τα οποία τους έβλεπαν σαν σωτήρες στην αδικία που υφίσταντο δεκαετίες. Ο στρατός αντέδρασε άμεσα βασανίζοντας αθώους πολίτες ώστε να προδώσουν τις ενέργειες του κόμματος. Χιλιάδες πολίτες φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και βιάστηκαν. Πολλοί αναγκάστηκαν από το στρατό να εκπαιδευτούν σε αντίστοιχες παραστρατιωτικές ομάδες με το όνομα ”Ronda” ώστε να αντιμετωπίσουν τις ένοπλες ομάδες του Φωτεινού Μονοπατιού.

Ακολούθησαν εκατέρωθεν σφαγές, πολιτικές και στρατιωτικές δολοφονίες, βομβιστικές επιθέσεις και διακοπή της ηλεκτροδότησης σε πολλές περιοχές της χώρας. Μέσα σε αυτόν τον πολιτικό αναβρασμό, η punk μουσική έβρισκε πρόσφορο έδαφος να αναπτυχθεί. Συγκροτήματα όπως η Narcosis κυκλοφορούν ηχογραφήσεις που γίνονται από τους ίδιους, χωρίς την βοήθεια εταιριών, με ένα απλό Sony recorder το 1984. Οι πειρατικές κασέτες των τραγουδιών από διάφορες μπάντες γίνονται ανάρπαστες ενώ χιλιάδες νέοι συρρέουν σε καλλιτεχνικούς χώρους για να ακούσουν αυτή την μουσική. Η καλλιτεχνική συλλογικότητα ”Las Bestias” πρωτοστατεί ώστε να οργανώνει τέτοιες βραδιές. Η αστυνομία λυσσά να σπάσει αυτές συγκεντρώσεις υποστηρικτών ”κομμουνιστικών ιδεών και αναμφίβολα του Φωτεινού Μονοπατιού”. Στις 17 Φεβρουαρίου του 1985, η αστυνομία επιτίθεται με βιαιότητα χρησιμοποιώντας πυροβόλα όπλα μέσα σε φεστιβάλ punk μουσικής και ανεβαίνοντας στην σκηνή όταν οι Narcosis παίζει το τραγούδι ”Sucio Policia”  δηλαδή ”Βρωμερέ Μπάτσε.”

Εκατέρωθεν υποψίες..

Το 1987 το συγκρότημα Ataque Frontal, πρώην Guerilla Urbana, κυκλοφορεί το δίσκο της με την βοήθεια της γαλλικής εταιρίας ”New Wave” με το διάσημο εξώφυλλο. Σε ένα χωριό του Περού, πέντε δημοσιογράφοι δολοφονήθηκαν άγρια από τους κατοίκους, πιστεύοντας πως ήταν μέλη του Φωτεινού Μονοπατιού. Αρκετά συγκροτήματα της punk υποστήριζαν τις ενέργειες του Φωτεινού Μονοπατιού, το οποίο συχνά στρατολογούσε νέους μέσα σε διάφορους καλλιτεχνικούς χώρους, όμως αρκετά ήταν εκείνα τα punk συγκροτήματα τα οποία είχαν διαφορετικές ιδεολογικές προσλαμβάνουσες.

Μέσα στο χώρο υπήρχαν αναρχικές punk μπάντες, οι οποίες προσπάθησαν να αποτραβηχτούν από την αντιπαλότητα μεταξύ της κυβέρνησης και Φωτεινού Μονοπατιού, μη γουστάροντας ούτε τις δολοφονικές επιθέσεις ούτε την αυστηρή ιεραρχία που υπήρχε μέσα στο κόμμα. Φυσικά, υπήρχαν αρκετοί που ανοιχτά λάμβαναν θέση ενάντια στις πολιτικές και συνδικαλιστικές δολοφονίες του Φωτεινού Μονοπατιού. Αρκετοί κομμουνιστές και συνδικαλιστές, οι οποίοι άνηκαν σε άλλα κομμουνιστικά κόμματα, βρήκαν το θάνατο στα χέρια μαχητών του Φωτεινού Μονοπατιού.

Μέσα και στο Φωτεινό Μονοπάτι δεν έλειπαν τα ανάμεικτα συναισθήματα σχετικά με την punk μουσική. Πολλά στρατευμένα μέλη άκουγαν την μουσική και προσπαθούσαν να στρατολογήσουν μέσω των μουσικών εκδηλώσεων μέλη. ”Αφήστε την κιθάρα και πιάστε τα όπλα” έγραφαν συχνά αφίσες και αυτοκόλλητα τα οποία κυκλοφορούσαν ανάμεσα στο πλήθος. Δεν έλειπαν και οι αντίθετες αντιδράσεις. Πολλά μέλη δεν έκρυβαν την δυσαρέσκεια τους για το είδος αυτό. Το θεωρούσαν ξενόφερτο, ιμπεριαλιστικό, μια ακόμα παγίδα των Αμερικάνων για την εκτόνωση του πλήθους. Συμπαθούντες φοιτητές του Φωτεινού Μονοπατιού πιάστηκαν στα χέρια σε φοιτητική μουσική εκδήλωση με την καλλιτεχνική ομάδα ”Las Bestias”, η οποία ήταν οργανώτρια της βραδιάς.”Έξω η κουλτούρα των gringos από τα περουβιανά πανεπιστήμια..”

Οι γυναίκες, οι ιθαγενείς και οι mestizos που ήταν σε όλα αυτά;

Οι γυναίκες στην περουβιανή punk σκηνή της εποχής λάμπουν δια της απουσίας τους. Παρά τον ιδεολογικό και κοινωνικό αναβρασμό και την ανατροπή που θέλει να φέρει η punk σκηνή. οι γυναίκες δεν καταφέρνουν να ευδοκιμήσουν σε αυτήν. Το Περού παραμένει, μέχρι και σήμερα, ένα αυστηρό καθολικό κράτος (δεν επιτρέπουν τις εκτρώσεις για κανένα λόγο), όπου οι ρόλοι μεταξύ των φύλων είναι ιεραρχημένοι με το αρσενικό να ‘ναι αρχηγός και τη γυναίκα στην σκιά του. Μοναδική εξαίρεση η μπάντα Empujon Brutal με τραγουδίστρια την Maria T-Ta, η οποία το 1988 εγκαταλείπει ξαφνικά την σκηνή όσο και το Περού και εξαφανίζεται χωρίς να αφήσει κανένα σημάδι ζωής από τότε.

Η πλούσια πολιτισμική κληρονομιά του Περού με το ψηφιδωτό από διάφορες ιθαγενείς φυλές επηρέασε πολύ την μουσική της punk, ανακατεύοντας πολλά στοιχεία της τοπικής κουλτούρας με το είδος. Αυτό το ανακάτεμα έκανε την περουβιανή punk τόσο ξεχωριστή σε σύγκριση με όλες τις άλλες εκφράσεις της στο κόσμο. Το βασικό πρόβλημα ήταν πως το Περού ήταν και παραμένει μια χώρα όπου οι φυλετικές διαφορές ταυτίζονται με την κοινωνική κινητικότητα.”Όσο πιο λευκός δείχνεις, τόσο πιο πετυχημένος είσαι”. Αυτό αποκλείει τους ιθαγενείς από βασικά δικαιώματα, όπως η εκπαίδευση και τις καλές θέσεις εργασίας καταδικάζοντας τους στην ανέχεια. Σε λίγο καλύτερη μοίρα είναι οι mestizos, οι μιγάδες θα λέγαμε της Λατινικής Αμερικής  οι οποίοι προέρχονται από προσμείξεις λαών που θεωρούνται πιο ”ευγενείς” όπως οι Ισπανοί αποικιοκράτες και άλλοι ξένοι. Όσο πιο ”λευκός” είσαι  ή δείχνεις τόσο το καλύτερο για σένα.

Η punk ξεκίνησε έχοντας ”λευκούς” ή mestizos από μεσαίες τάξεις ακροατές και μουσικούς και αυτό δημιουργούσε μια ένταση ανάμεσα σε συγκροτήματα που δημιουργήθηκαν αργότερα, από κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Δεν έλειπαν συχνά οι μουσικές (και όχι μόνο) μάχες, όπου οι λιγότερο προνομιούχοι επιτίθονταν στους ”λευκούς” συναδέλφους τους.

Η punk σήμερα και το Φωτεινό Μονοπάτι.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 η punk σκηνή χωρίστηκε σε εκείνους που ήταν ή έμοιαζαν προνομιούχοι και σε εκείνους που δεν ήταν. Με αυτόν τον τρόπο τελείωσε και η πιο ”επαναστατική ” φάση του είδους επί περουβιανού εδάφους. Στα τέλη της δεκαετίας υπήρξε και μεταστροφή στην δράση του Φωτεινού μονοπατιού. Πλέον, από κόμμα μαρξιστικό-μαοϊκό άρχισε να λαμβάνει έναν πιο προσωποπαγή χαρακτήρα, μυθοποιώντας την ηγετική μορφή του κόμματος τον Chairman Conzalo, ο οποίος με τις προσωπικές του ιδέες ενίσχυσε την ιδεολογία του κόμματος του.

Η δεκαετία του ’90, βρίσκει την punk μουσική να έχει λάβει αποστάσεις από την πολιτική σκηνή. Όλο και περισσότερα συγκροτήματα με ιδεολογικό περιεχόμενο στους στίχους τους, γυρνούν την πλάτη στο Φωτεινό Μονοπάτι και σε άλλα αριστερά κόμματα. Τους απασχολούν έντονα τα κοινωνικά φαινόμενα, όπως η φτώχεια και η ανεργία, αλλά πλέον δεν υποστηρίζουν ανοιχτά κάποια συγκεκριμένη πολιτική δύναμη. Το 1992, ο αρχηγός του Φωτεινού Μονοπατιού Guzman πέφτει στα χέρια της αστυνομίας, ενώ την ίδια τύχη έχει και ο διάδοχός του Oscar Ramirez το 1999. Μετά από αυτές τις συλλήψεις οι αντάρτικες ομάδες διαλύονται εντελώς ή διαχωρίζονται σε μικρότερες ομάδες που μέχρι και το 2017 είναι υπεύθυνες για επιθέσεις και δολοφονίες κυρίως αστυνομικών. Στο σήμερα, η περουβιανή punk σκηνή παραμένει ζωντανή, παρότι δεν παίζει κυρίαρχο ρόλο σαν είδος. Τα παλιά συγκροτήματα παραμένουν ιδιαιτέρως αγαπητά, ενώ νέα συγκροτήματα βγαίνουν προσπαθώντας να αναβιώσουν την εποχή. Ανάμεσα σε αυτά τα συγκροτήματα υπάρχει το συγκρότημα 6Voltios με αρχηγό τον Αλέξη Κορφιάτη.