Δημήτρης Μητροπάνος: «Έχω την αξιοπρέπειά μου, που λείπει απ’ αυτούς που σκύβουν το κεφάλι και κλίνουν το “βολεύομαι” σε όλες τις πτώσεις»

10 χρόνια συμπληρώνονται στις 17 Απρίλη, από τη μέρα που σίγησε η πηγαία λαϊκή φωνή του μεγάλου ερμηνευτή, Δημήτρη Μητροπάνου.

Για περισσότερα από 45 χρόνια «βάδισε» με συνέπεια στους «δρόμους» του ελληνικού τραγουδιού, αποκαλύπτοντας συνεχώς νέες πτυχές της μεγάλης του ερμηνευτικής γκάμας. Με το γνήσιο λαϊκό χρώμα της φωνής του χάρισε ανεπανάληπτες στιγμές, «κερδίζοντας» να τον νιώθουν, μέχρι και σήμερα, «δικό» τους οι παλιότερες αλλά και νεότερες γενιές…

Στη φωνή του φτερούγισε το πείσμα όσων πηγαίνουν κόντρα στους δύσκολους καιρούς. Τα τραγούδια του συντρόφευσαν και συνεχίζουν να συντροφεύουν όσους θέλουν «έναν κόσμο πιο μεγάλο…».

Τα παιδικά χρόνια

Γεννήθηκε τον Απρίλη του 1948 στην Αγιά Μονή, μια φτωχική συνοικία των Τρικάλων. «Μικρή Μόσχα» την ονόμαζαν. «Βράζαμε στο ίδιο καζάνι. Ζούσαμε όλοι το ίδιο. Μεγαλώσαμε όλοι μαζί…», θυμόταν αργότερα. Ως παιδί αγωνιστών της ΕΑΜικής Αντίστασης και του ΔΣΕ βιώνει το κυνηγητό και τις διώξεις, με τα οποία αντιμετώπισε το αστικό κράτος τις οικογένειες των αγωνιστών. «Οι χωροφύλακες ήταν τακτικοί στο σπίτι. Θυμάμαι το ’53 που είχαν πιάσει τον θείο μου και τον είχαν στην Ασφάλεια ήρθαν δήθεν να τον ψάξουν στο σπίτι και μας βγάλαν όλα τα πράγματα στην αυλή…».

Μέχρι τα 16 του χρόνια χαρακτηριζόταν ορφανός. «Νομίζαμε ότι ο πατέρας μου σκοτώθηκε στο αντάρτικο. Ωσπου τότε ήρθε ένα γράμμα που έλεγε ότι ζει και είναι στη Ρουμανία…». Χρειάστηκε να περάσουν άλλα 13 χρόνια για να τον γνωρίσει… Για να βοηθήσει την οικογένειά του αναγκάζεται από πολύ μικρή ηλικία να κάνει διάφορες δουλειές.

Με αυτά τα βιώματα εγκαθίσταται στα 16 του χρόνια στην Αθήνα. Μένει στο σπίτι του θείου του, αδερφού της μητέρας του, ο οποίος είχε πρόσφατα απολυθεί από την πολύχρονη εξορία. Η σχέση τους τον καθορίζει βαθιά. «Μου έδωσε τα πάντα. Τι είμαι σήμερα, τι αντιπροσωπεύω… Ηταν όλο μετά από ατελείωτες κουβέντες». Γράφεται στους Λαμπράκηδες.

Και όταν φύγεις αυτά θα μείνουν

Πριν τελειώσει το Γυμνάσιο ξεκινά να δουλεύει ως τραγουδιστής. Εντελώς τυχαία τον ακούει να τραγουδά ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ο οποίος θα τον συστήσει στην «Κολούμπια». Εκεί θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει και την «παιδική του λατρεία» τον Στέλιο Καζαντζίδη.

Το 1964 ξεκινά να τραγουδά στο πλευρό του Γιώργου Ζαμπέτα. «Μικρέ να μη σε νοιάζουν τα τραγούδια για μία εβδομάδα. Δεν είναι τίποτα αυτά, δεν υπάρχουν. Να σε νοιάζουν τα τραγούδια που θα μείνουν και θα σε ακολουθούν σε όλη σου τη ζωή. Και όταν θα φύγεις αυτά θα υπάρχουν». Ο Ζαμπέτας λειτουργεί καταλυτικά τόσο για πλευρές της ζωής του νεαρού Μητροπάνου, όσο και για τη στάση, την πορεία του στο τραγούδι. «Τα βλέπεις τα φώτα; Αυτά είναι για εδώ. Μην τα κουβαλήσεις στο σπίτι. Καταστράφηκες».

Το 1966, ο Δ. Μητροπάνος συναντιέται για πρώτη φορά με τον Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος τον καλεί να συμμετάσχει σε συναυλίες στην Ελλάδα και την Κύπρο. Το 1967, ηχογραφεί τον πρώτο του δίσκο 45 στροφών με δύο τραγούδια του Γ. Ζαμπέτα. Και έτσι ξεκινά η μεγάλη του πορεία στο ελληνικό τραγούδι.

Το 1971 ηχογραφεί τον δίσκο «Ο Αγιος Φεβρουάριος» σε μουσική του Δήμου Μούτση και στίχους του Μάνου Ελευθερίου, ένα έργο που, πλέον, θεωρείται από τα κλασικά της ελληνικής δισκογραφίας. Κατάφερε να τον ηχογραφήσει σε μια ολιγοήμερη άδεια από τον στρατό. «Ούτε κατάλαβα πώς ηχογράφησα τα τραγούδια, ούτε τι ηχογράφησα καλά – καλά… Δεν άκουσα και ολοκληρωμένη τη δουλειά. Απλά τα είπα κι έφυγα…». Ακολουθεί «Ο Δρόμος για τα Κύθηρα» του Γιώργου Κατσαρού, ενώ στη συνέχεια συνεργάζεται και με τους Γιώργο Χατζηνάσιο, Σπύρο Παπαβασιλείου, Τάκη Μουσαφίρη, Απόστολο Καλδάρα, Σταύρο Κουγιουμτζή, Χρήστο Νικολόπουλο και Γιάννη Σπανό.

Ειδικά από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 η φωνή του Δημήτρη Μητροπάνου είναι ο μελωδικός «τόπος» στον οποίο συναντιούνται, αναδεικνύονται και χαράσσονται στην καρδιά όλων μας οι μελωδίες μεγάλων συνθετών. Ανεπανάληπτες είναι οι ερμηνείες του σε ορισμένους δίσκους – σταθμούς της δισκογραφίας, «Η εθνική μας μοναξιά» του Μάριου Τόκα, η εμβληματική του συνεργασία με τον Θάνο Μικρούτσικο, «Στου αιώνα την παράγκα», «Στης ψυχής το παρακάτω» του Δημήτρη Παπαδημητρίου, αλλά κι άλλες γόνιμες «συναντήσεις», όπως με τον Χρήστο Λεοντή στο τραγούδι «Ερωτας αρχάγγελος» από τον ομώνυμο δίσκο, με τον Βαγγέλη Κορακάκη κ.ά.

Βαδίσαμε μαζί στον ίδιο δρόμο

Ο Δ. Μητροπάνος πορεύτηκε στο πλευρό του ΚΚΕ. Γνωρίζοντας καλά ότι «το μόνο όπλο του λαού είναι η αντίσταση, η ουσιαστική, συνεχής, καθημερινή πάλη του».

Οι συμμετοχές του στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ μένουν ακόμα χαραγμένες στη μνήμη όσων είχαν την τύχη να τις ζήσουν. Εκεί, η φωνή του συναντούσε το τεράστιο λαϊκό πλήθος, με το οποίο τους ένωναν κοινές ελπίδες και οράματα. «Στο Φεστιβάλ παρουσιάζεται ακριβώς αυτό που θέλουμε. Την τέχνη πώς τη θέλουμε, τη ζωή πώς τη θέλουμε. Αυτό είναι το νόημά του. Πώς θέλουμε να είναι η ζωή μας στις διάφορες πτυχές της… Μέσα από το Φεστιβάλ δείχνουμε πως μπορούν να γίνουν πράξη τα όνειρα που έχουμε. Ετσι ήταν και έτσι παραμένει».

Μας λείπει

Για όλα τα παραπάνω μας λείπει. Είχε ακόμα πολλά να δώσει. Μας λείπει το ήθος του, η λεβέντικη στάση της ζωής του, οι ανεπανάληπτες ερμηνείες του… Μας λείπει, όμως, και για έναν ακόμα λόγο. Ο Δημήτρης Μητροπάνος δεν δίστασε ποτέ να πάρει ξεκάθαρη θέση. Δεν δίστασε ποτέ να τραγουδήσει για όσους είχαν ανάγκη, για τους λαούς που υποφέρουν. Είναι χαρακτηριστική η παρακάτω τοποθέτησή του για τη συμμετοχή του στη συναυλία ενάντια στην παράδοση του Οτσαλάν. Λόγια επίκαιρα και στο σήμερα, όπου συνάδελφοί του βρίσκονται αντιμέτωποι με τις ίδιες πιέσεις, τις ίδιες επιθέσεις…

«Και στην περίπτωση της συναυλίας για τον Οτσαλάν ειδικότερα υπήρξαν φοβερές πιέσεις, τηλέφωνα. Εγώ πάντως δεν τις καταλαβαίνω αυτές τις πιέσεις, που λένε δεν θα σε παίξουμε στην τηλεόραση ή θα το πληρώσεις αν δεν είσαι μαζί μας… Οχι, δεν είμαι μαζί τους. Είμαι αυτό που θέλω. Με αυτό που ζητώ να βιώσουν τα παιδιά τα δικά μου και του δίπλα μου, ώστε να μπορέσουν να ζουν ανθρώπινα, ευτυχισμένα. Ας με κυνηγήσουν… Και τι έγινε;…

Μπορεί κάποιοι να με λένε και γραφικό για τις επιλογές μου. Αυτοί, όμως, τι είναι; Εγώ μπορεί να είμαι γραφικός, αυτοί, όμως, είναι δουλοπρεπείς, γλείφτες. Δεν με νοιάζουν, ούτε με αφορούν. Εχω την αξιοπρέπειά μου, που λείπει απ’ αυτούς που σκύβουν το κεφάλι και κλίνουν το “βολεύομαι” σε όλες τις πτώσεις».

Ριζοσπάστης

Με αφορμή τη συμπλήρωση 10 χρόνων από τον χαμό του, στο πλαίσιο της συνάντησης που είχε ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας με την οικογένεια του Δ. Μητροπάνου, ανακοινώθηκε και η πραγματοποίηση μεγάλης συναυλίας προς τιμήν του Δημήτρη Μητροπάνου, από την ΚΕ του ΚΚΕ μαζί με την οικογένειά του.

«Βαδίζουμε μαζί στον ίδιο δρόμο…» – Η οικογένεια του Δημήτρη Μητροπάνου στην έδρα της ΚΕ του ΚΚΕ

Η συναυλία θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 30 Μάη στο γήπεδο του Πανιωνίου στη Νέα Σμύρνη. Αναλυτικές πληροφορίες για τους συμμετέχοντες και τη διοργάνωση της συναυλίας θα ανακοινωθούν το προσεχές διάστημα.