«Είσαι βράχος, φως γεμάτος κι εκδικήτρα λευτεριά…» – Η μπαλάντα της Ακροναυπλίας
Το άγνωστο τραγούδι που έγραψαν για την Ακροναυπλία (το φρούριο που μετέτρεψε σε φυλακή για τους κομμουνιστές ο Μεταξάς), ο Νίκος Παπαπερικλής – Φιλικός και ο ακροναυπλιώτης κρατούμενος Φώτης Σαντομοίρης.
Στις 16 του Φλεβάρη 1937, η Ακροναυπλία (ή Ιτς Καλέ, όπως αποκαλούσαν οι παλαιότεροι το παλιό ενετικό φρούριο που ξεχώριζε γαντζωμένο στο βράχο, τριακόσια σκαλιά πάνω απ’ τη θάλασσα στην άκρη του Ναυπλίου) μετατρέπεται από τη δικτατορία του Μεταξά σε φυλακή, με σκοπό να συγκεντρώσει εκεί τα στελέχη του ΚΚΕ.
Σκοπός των οργάνων της μεταξικής δικτατορίας ήταν να απομονώσουν τις χιλιάδες των εξόριστων από τους αγωνιστές ηγέτες, και έτσι, χωρισμένους, να χτυπήσουν όλους τους εξόριστους και φυλακισμένους με την πείνα, την τρομοκρατία ώστε να τους αναγκάσουν – όπως πίστευαν – να υπογράψουν «δηλώσεις μετανοίας», αποκήρυξης του κομμουνισμού…
Το καθεστώς στη συνέχεια θα παραδώσει τους εκατοντάδες δεσμώτες της Ακροναυπλίας στις δυνάμεις Κατοχής, με αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς να εκτελεστούν ως «αντίποινα» για τη δράση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
Πάνω από εξακόσιοι κρατούμενοι πέρασαν από το κάτεργο αυτό και στην πλειοψηφία τους ήταν ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ και του εργατικού κινήματος. Η Ακροναυπλία διαλύθηκε τον Φλεβάρη του 1943.
Το ψυχικό μεγαλείο των δεσμωτών της Ακροναυπλίας και η αφοσίωσή τους στην υπόθεση του λαού μας, αποτυπώνονται μοναδικά στους στίχους του πολιτικού κρατούμενου, κομμουνιστή αντιστασιακού δημοσιογράφου και λογοτέχνη Νίκου Παπαπερικλή, τακτικού συντάκτη του Ριζοσπάστη με το ψευδώνυμο «Φιλικός»:
Η μπαλάντα της Ακροναυπλίας
Ακροναυπλία, Ακροναυπλία
πίστη, ελπίδα, πειθαρχία
του Λαού μας είσαι κάστρο
με τ’ ανδρεία του παιδιά.Ακροναυπλία, Ακροναυπλία
Δε σε λύγισε η βία.
Δεν σε ρίξαν οι φουρτούνες.
Δεν σε τσάκισ’ η σκλαβιά.Ακροναυπλία, Ακροναυπλία
Νίκησες την τυραννία
είσαι βράχος, φως γεμάτος
κι εκδικήτρα λευτεριά.Ακροναυπλία, Ακροναυπλία
Πίστη, θάρρος, πειθαρχία.
Κράτα η φλόγα δυναμώνει
και σιμών’ η λευτεριά.
Σύμφωνα με μαρτυρία του Δημήτρη Σέρβου, τους στίχους του Νίκου Παπαπερικλή μελοποίησε ο επίσης πολιτικός κρατούμενος στην Ακροναυπλία, βιολιστής Φώτης Σαντομοίρης. Ανιχνεύοντας στο διαδίκτυο, βρήκαμε αυτό το τραγούδι με παραλλαγμένους στίχους, που ερμηνεύει ο Πέτρος Πανδής, χωρίς να αναφέρονται άλλα στοιχεία. Αν κρίνουμε από τον πρωταγωνιστικό ρόλο του βιολιού στην ενορχήστρωση, τότε είναι πολύ πιθανό να πρόκειται για τη μουσική επένδυση του ακροναυπλιώτη Φώτη Σαντομοίρη:
