Γιάννης Παπαϊωάννου: Ο ειλικρινής και τίμιος “μπάρμπα Γιάννης” που έβαλε το δικό του λιθαράκι στο λαϊκό και ρεμπέτικο τραγούδι

Ο Γιάννης Παπαϊωάννου γεννήθηκε  στις 18 του Γενάρη 1913 ή ’14, στην Κίο της Μικράς Ασίας.

Σε ηλικία δύο ετών έμεινε ορφανός από πατέρα και αργότερα έζησε την Μικρασιατική καταστροφή.

Στην Ελλάδα ήρθε το 1922, μετά την Μικρασιατική καταστροφή, με την μητέρα του και τη γιαγιά του και εγκαταστάθηκαν στην Καλλιθέα, στις Τζιτζιφιές. Τα χρόνια εκείνα τα πέρασε με στερήσεις, κάνοντας διάφορες χειρωνακτικές εργασίες για να επιβιώσει.

Υπήρξε και τερματοφύλακας, σαν ποδοσφαιριστής στην ομάδα του Φαληρικού Συνδέσμου. Τραυματίστηκε όμως και η μητέρα του, για να τον αποσπάσει από το ποδόσφαιρο του έκανε δώρο ένα μαντολίνο. Ασχολήθηκε με το μπουζούκι στα σοβαρά.

Με τις δισκογραφικές εταιρείες ο Παπαϊωάννου, δεν είχε και τις καλύτερες σχέσεις. «Βγάζουν χρήματα σε βάρος μας», έλεγε με παράπονο.

Ο Γιάννης Παπαϊωάννου συνεργάστηκε κατά καιρούς με όλους σχεδόν του συντελεστές του λαϊκού και του ρεμπέτικου τραγουδιού: Μάρκος Βαμβακάρης, Απόστολος Χατζηχρήστος, Γιώργος Μπάτης, Μανώλης Χιώτης και τόσοι άλλοι. Τραγούδια του ερμήνευσαν πάρα πολλοί, μεταξύ των οποίων οι εξής: Στράτος Παγιουμτζής, Στελλάκης Περπινιάδης, Σωτηρία Μπέλλου, Μαρίκα Νίνου, Ιωάννα Γεωργακοπούλου, Στέλιος Καζαντζίδης, Καίτη Γκρέυ, Πόλυ Πάνου, Γιώτα Λύδια, Στράτος Διονυσίου και άλλοι.

Τα θέματα των τραγουδιών του, ο Παπαϊωάννου τα έχει πάρει μέσα από την καθημερινή ζωή, εξυμνώντας τον έρωτα, την γυναίκα, τις χαρές, τις λύπες, αλλά και καυτηριάζοντας την κοινωνική ανισότητα, υποδεικνύοντας και τα προβλήματα της ξενιτιάς της εποχής εκείνης.

Γράφει ο Δημ. Ράνιος στο εσώφυλλο του δίσκου βινυλίου – 1983 – Columbia, στα “40 χρόνια Παπαϊωάννου”:

«Παρ’ όλο που το συνθετικό του έργο δεν είναι εξαιρετικά μεγάλο –  300 τραγούδια περίπου – έχει καταξιωθεί στη συνείδηση του κόσμου, αφού τα περισσότερα απ’ αυτά αγαπήθηκαν κι έμειναν κλασικά, κατατάσσοντάς τον δίκαια ανάμεσα στους πρωτοπόρους του Λαϊκού και του Ρεμπέτικου»,  και παρακάτω:

«…Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ήταν σεμνός, τίμιος, ειλικρινής σαν άνθρωπος και σαν καλλιτέχνης. Βοήθησε πολλούς φτασμένους σήμερα καλλιτέχνες, στην αρχή της καριέρας τους.»

Φαληριώτισσα

Στίχοι: Ευάγγελος Γρυπάρης – Ερμηνεία: Δημήτρης Σωφρονίου – Γιάννης Παπαϊωάννου

Το πρώτο τραγούδι του Γιάννη Παπαϊωάννου. Ηχογραφήθηκε στην “Οντεόν”.

«Όταν με ειδοποίησαν να πάω για γραμμοφώνηση, ήμουν με τα ρούχα της δουλειάς, όλο ασβέστες», έλεγε χαρακτηριστικά ο Παπαϊωάννου.

Το τραγούδι έγινε μεγάλη επιτυχία. Ακουγόταν παντού.

***

Φαληριώτισσα

Στίχοι: Ευάγγελος Γρυπάρης – Ερμηνεία: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, β’ φωνή Δημήτρης Σοφρωνίου

Από την ταινία “Η μοδιστρούλα” (1964)

***

Όταν δω τα δυο σου μάτια

(Έγινε γνωστό και με τον τίτλο Ραντεβού σαν περιμένω)

Σύνθεση, στίχοι, ερμηνεία: Γιάννης Παπαϊωάννου

***

Κάνε κουράγιο καρδιά μου

Ερμηνεία: Σωτηρία Μπέλλου – Στελλάκης Περπινιάδης

Κάνε κουράγιο καρδιά μου, μην τυχόν και μ’ αρρωστήσεις
έχεις πολλά υποφέρει, φοβάμαι να μην τσακίσεις…

***

Νύχτες ξενυχτώ χωρίς ελπίδα

Στίχοι: Κώστας Μάνεσης – Ερμηνεία: Μαρίκα Νίνου – Στελλάκης Περπινιάδης, Γιάννης Παπαϊωάννου

Νύχτες ξενυχτώ χωρίς ελπίδα,
έρημος στους δρόμους τριγυρνώ.
Μπρος στου παραθύρου σου τη γρίλια,
τις θλιμμένες ώρες μου περνώ…

***

Ο Μπουφετζής

Γιάννη Παπαϊωάννου – Γιώργου Μπάτη

Ερμηνεία: Στελλάκης Περπινιάδης, Σωτηρία Μπέλλου, Γιάννης Παπαϊωάννου

***

Το τελευταίο δειλινό

Σύνθεση, στίχοι: Γιάννης Παπαϊωάννου

Ερμηνεία: Γιώτα Λύδια, δεύτερες φωνές Πόλυ Πάνου – Αντώνης Κλειδωνιάρης

Ποτέ σου δε μ’ αγάπησες, όπως εγώ με πάθος
και τώρα που χωρίζουμε, είναι δικό σου λάθος.

Δεν ξαναζωντανεύουνε όνειρα γκρεμισμένα,
ούτ’  εγώ κάνω για σε, ούτε κι εσύ για μένα.

Το τελευταίο δειλινό πάντα θα σου θυμίζει,
τα σφάλματα που έκανες και θα σε βασανίζει.

***

Οι βαλίτσες

Στίχοι:  Κώστας Μάνεσης – Ερμηνεία: Στέλιος Καζαντζίδης

Το τραγούδι του Γιάννη Παπαϊωάννου, που βοήθησε τον Στέλιο Καζαντζίδη, να γίνει περισσότερο γνωστός και να ξεκινήσει την μεγάλη και σπουδαία σταδιοδρομία του.

***

Σερβικό σμυρναίικο

Ένα από τα σπουδαία παιξίματα του Γιάννη Παπαϊωάννου

***

Πίστεψα στους όρκους σου

Ερμηνεία: Καίτη Γκρέυ

***

Λόγια σου λεν οι φίλοι μου

Ερμηνεία:  Στράτος Διονυσίου

***

Ψαροπούλα (Ο καπετάν Ανδρέας Ζέπος)

Ερμηνεία: Δημήτρης Περδικόπουλος – Γιάννης Παπαϊωάννου

Ο Ανδρέας Ζέπος γεννήθηκε στην περιοχή του Αϊβαλί της Μικράς Ασίας. Ήρθε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στον Πειραιά. Στην ευρύτερη περιοχή του όρμου του Φαλήρου, ήταν ο πρώτος ψαράς, και άξιος καθώς ήταν, έβγαζε αρκετά χρήματα. Τα χρήματα τα σκορπούσε σε γλέντια και στις ταβέρνες.

Όμως στην Κατοχή, βοήθησε αρκετό κόσμο, φτωχούς και δυστυχισμένους, δίνοντάς τους ό,τι μπορούσε.

***

Είμαστε φίλοι

Στίχοι: Χαράλαμπος Βασιλειάδης – Ερμηνεία: Ελένη Μπρατζέρη, β’ φωνή Γιάννης Παπαϊωάννου.

Το τραγούδι αυτό το έχουν πει διάφοροι: Ρένα Ντάλια, Σωτηρία Μπέλλου, Γιώτα Λύδια, Παναγιώτης Μιχαλόπουλος, Κούλης Σκαρπέλης  κ.ά.

***

Βαδίζω και παραμιλώ

Ερμηνεύει ο ίδιος, στην πρώτη εκτέλεση.

Από τα πρώτα τραγούδια του Γιάννη Παπαϊωάννου (1939)

Άλλες ερμηνείες: Αντώνης Ρεπάνης, Παναγιώτης Μιχαλόπουλος, Ρίτα Σακελλαρίου, Μπάμπης Γκολές και άλλοι.

***

Ένα ταξίμι του Γιάννη Παπαϊωάννου

Στα χρόνια της δικτατορίας του Μεταξά, τα λαϊκά τραγούδια, κατ’ επέκταση και το μπουζούκι είχαν  υποστεί διώξεις και λογοκρισίες. Ο Γιάννης Παπαϊωάννου δε δείλιασε να πάει στη “λογοκρισία” όπως έλεγε ο ίδιος, να παίξει στους αρμόδιους, ζωντανά μπουζούκι, για να τους κάνει να αλλάξουν γνώμη.

***

Τα νιάτα δεν τα χόρτασα

Στίχοι: Χαράλαμπος Βασιλειάδης – Ερμηνεύει ο Γιάννης Παπαιωάννου

(Ζωντανή ηχογράφηση)

***

Το τραγούδι του Γιάννη

Σύνθεση, στίχοι, ερμηνεία: Βασίλης Τσιτσάνης

Ο Γιάννης Παπαιωάννου και ο Βασίλης Τσιτσάνης, ήταν κουμπάροι και φίλοι και έτυχε να γεννηθούν την ίδια μέρα, τον ίδιο μήνα, σε άλλη χρονολογία βέβαια. Ήταν και συνεργάτες.

«Το Λαϊκό τραγούδι έχασε έναν απ’ τους αντιπροσωπευτικούς του δημιουργούς, όταν τα χαράματα της 3ης Αυγούστου 1972, ο Γ. Παπαϊωάννου σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Λίγες ώρες πριν, είχε τραγουδήσει για τελευταία φορά, στο πάλκο μαζί με τον Τσιτσάνη…

Για τον άδικο και ξαφνικό χαμό, του φίλου και συνεργάτη του, ο Β. Τσιτσάνης έγραψε λίγες μέρες μετά – σαν ελάχιστο φόρο τιμής – ένα τραγούδι …για τον αξέχαστο Γιάννη Παπαϊωάννου». Δημήτρης Ράνιος – Μάρτιος 1983 (από το εσώφυλλο του ίδιου δίσκου βινυλίου, αφιέρωμα – τότε – στα 40 χρόνια του Γιάννη Παπαϊωάννου).

***

Πριν το χάραμα

Σύνθεση: Γιάννης Παπαϊωάννου – Στίχοι: Χαράλαμπος Βασιλειάδης (Τσάντας)

Ερμηνεία: Οδυσσέας Μοσχονάς, β’ φωνή Στελλάκης Περπινιαδης

Το αριστούργημα (προσωπική γνώμη) του Γιάννη Παπαϊωάννου. Ένα από τα ωραιότερα ερωτικά λαϊκά τραγούδια και όχι μόνον, όλων των εποχών.

Είναι από τις στιγμές όπου οι στίχοι, η σύνθεση και η ερμηνεία, ταυτίζονται απόλυτα. Αν και η ερμηνεία δεν παίζει το πρωταρχικό λόγο, χωρίς να μειώσουμε στο ελάχιστο την εξαιρετική φωνή του Οδυσ. Μοσχονά, αλλά και του Στ. Περπινιάδη, επειδή το τραγούδι από  μ ό ν ο  του είναι ωραίο.

Οι λέξεις σε αυτούς τους στίχους,  τουλάχιστον, του Χαρ. Βασιλειάδη, είναι μετρημένες είναι συγκεκριμένες, και δεν “χωράνε” άλλες. Ένα τραγούδι, διαμάντι, που ακούγεται πάντα.

Πριν το χάραμα μονάχος εξεκίνησα
και στο πρώτο μας το στέκι την αυγούλα γύρισα

Αν και άλλη μ’ είχε μπλέξει με καμώματα
σ’ αγαπώ κι ήρθα κοντά σου πριν τα ξημερώματα

Πριν ακόμα σβήσουν τ’ άστρα εξεπόρτισα
αχ να ξανάβρω τα δυο σου χείλη που ποτέ δεν χόρτασα

Επιμέλεια αφιερώματος: Στρατής Γαλιάτσος