«Κι όσοι γεννήθηκαν καλοί ζούνε σε λάθος εποχή…» – Ο Τερζής δεν έχασε τον Πασχάλη

Ως λαός έχουμε την τύχη και την ευτυχία το λαϊκό μας τραγούδι να το έχουν υπηρετήσει πολλοί σπουδαίοι δημιουργοί και τραγουδιστές. Χιλιάδες τραγούδια αποτυπώθηκαν αρχικά στα αυλάκια των δίσκων βινυλίου και στη συνέχεια σε άλλα μέσα, και πολλά περνάνε  από γενιά σε γενιά. Για κάποιους μόνο ζητούμενο είναι αν ο δημιουργός τα γράφει ή ο τραγουδιστής τα «λέει καλά». Κι είναι πολύ πιθανό, στο μέλλον, τα λαϊκά τραγούδια που θα έχουν νικήσει το χρόνο ν’ ακούγονται χωρίς ίσως οι τότε γενιές να γνωρίζουν κάτι περισσότερο πέρα από τα ονοματεπώνυμα των συντελεστών τους.

Ακούγοντας ένα τραγούδι που σ’ ευχαριστεί ή απλά σου αρέσει δεν είσαι υποχρεωμένος να γνωρίζεις γι’ αυτόν που το έγραψε ή το τραγούδησε, ίσως τις περισσότερες φορές και να μη νοιάζεσαι κιόλας να μάθεις. Γνωρίζοντας για τους δημιουργούς και τους τραγουδιστές, τη διαδρομή τους, τις ευρύτερες συνθήκες μέσα στις οποίες έζησαν και δημιούργησαν, τη θεώρησή τους για τη ζωή, κάποιες φορές ακόμα και στοιχεία του χαρακτήρα τους, αποχτάς το προνόμιο να μπορείς να προσεγγίσεις ουσιαστικά και να καταφέρεις να κατανοήσεις βαθύτερα το ίδιο το έργο τους. Να ανιχνεύσεις τις προθέσεις και τους σκοπούς τους, να ξεχωρίσεις το αυθεντικό από τα δήθεν, να ερμηνεύσεις την αλήθεια τους, να νοιώσεις βαθιά στην ψυχή σου το τραγούδι και να μοιραστείς τα φορτία που κουβαλάει. Ειδικά για τα τελευταία ο ρόλος του τραγουδιστή είναι καθοριστικός. Κι όταν ο τραγουδιστής φέρει το μέγεθος και την αξία ενός Πασχάλη Τερζή, τότε κάθε δημιουργός είναι βέβαιος ότι το έργο του θα φτάσει με τον καλύτερο τρόπο και θ’ αγγίξει τον αποδέκτη του, το λαό.

«Λασπωμένη ιστορία του εξήντα,
τυλιγμένη σε φακέλους και ντροπή.
Κάποιες νότες απ’ το Χιώτη κι απ’ τη Λίντα,
στη βαριά τη συννεφιά σαν αστραπή…»

Αυθεντικός λαϊκός τραγουδιστής, από τους σπουδαιότερους που υπήρξαν στην ιστορία του λαϊκού μας τραγουδιού, ο Πασχάλης Τερζής. Εξαίσια φωνή, ερμηνεία με πλούτο έκφρασης και συναισθημάτων, επαφή με τον κόσμο. Κάποιοι τον θεωρούν αδικημένο, μάλλον όχι άδικα και σίγουρα όχι για τα τραγούδια που είπε, αλλά κυρίως γι’ αυτά που δεν είπε. Ο σπουδαίος αυτός τραγουδιστής με φωνή και ψυχή που τού ανοίγουν δρόμους να τραγουδήσει σχεδόν οτιδήποτε μπορεί να τραγουδηθεί, εμφανίστηκε στο προσκήνιο δισκογραφικά στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν το κλασικό λαϊκό τραγούδι ανέκρουε πρύμναν κι ένα νέο είδος τραγουδιού εξαπλωνόταν κυριαρχικά, ως είδος μαζικής κατανάλωσης παρά ως πολιτιστικό προϊόν. Αυτό, όμως, δεν αναιρεί το γεγονός ότι στη διαδρομή του ο Πασχάλης Τερζής ερμήνευσε σπουδαία λαϊκά τραγούδια, ενώ σε άλλα τραγούδια πρόσθεσε ποιότητα και αξία ο ίδιος, με την προσωπικότητα και την ερμηνεία του.

Εκτός από πολύ καλός τραγουδιστής ο Πασχάλης Τερζής είναι και πολύ καλό παιδί, λένε όλοι όσοι κατά καιρούς συνεργάστηκαν μαζί του ή βρέθηκαν στο διάβα του. Το ίδιο ακούς κι απ’ τους χιλιάδες ακροατές-κοινωνούς των τραγουδιών του, ανθρώπους που η ζωή τούς έμαθε να ξεχωρίζουν το αληθινό από το ψεύτικο, εκτιμούν το αυθεντικό και κλείνουν στην καρδιά τους όποιον δεν τους προδίδει.

Μεγάλες στιγμές 1 – Πασχάλης Τερζής: «Απόψε αντάμωσα το χάρο»

Ο Πασχάλης Τερζής άκουσε μια συμβουλή όταν άρχισε ν’ ανεβαίνει τα σκαλιά της επιτυχίας: «Ό,τι και να γίνεις από εδώ και πέρα» του είπε ο πατέρας του, «Τερζής θα είσαι µόνο πάνω στην πίστα.  Όταν κατεβαίνεις από την πίστα, θα είσαι ο Πασχάλης. Για να μη χάσεις τον εαυτό σου». Χωρίς ίσως να το συνειδητοποιεί ο ίδιος, θυμίζει την περίπτωση του σπουδαίου λαϊκού δημιουργού Γιάννη Παπαϊωάννου. Κανένας απ’ όσους συνεργάστηκαν μαζί του ή τον γνώρισαν δεν βρέθηκε να μη πει μια καλή κουβέντα για τα καθαρά νταραβέρια του, την ανθρωπιά, τον συμπονετικό και αλληλέγγυο χαρακτήρα του. Το ίδιο συμβαίνει με τον Πασχάλη.

Αν και δεν βαραίνουν πάντα προς τη μεριά του καλού, τα πρώτα βιώματα και το «σχολείο» της οικογένειας αποτελούν σημαντικό παράγοντα στη διαμόρφωση τέτοιου χαρακτήρα. Η ζωή δεν φέρθηκε απαλά και με ευγένεια στην οικογένεια του Πασχάλη και στον ίδιο. Τα παιδικά του χρόνια ήταν σκληρά, όπως των περισσότερων παιδιών που γεννήθηκαν τα χρόνια του εμφυλίου. Αριστερή οικογένεια, στιγματισμός, φτώχεια, ταλαιπώρια. «Δεν έχω ξεχάσει τίποτα απ’ τη ζωή μου. Το κάνω για να μη χάσω τον εαυτό μου. Θέλω να είμαι Τερζής μόνο την ώρα που τραγουδάω. Την ώρα που είμαι πάνω στη σκηνή. Όχι για να πουν ότι είμαι σεμνός. Για να μη χάσω τον Πασχάλη» έχει πει ο τραγουδιστής που κρατάει όλα του τα χρόνια πολύτιμο φυλαχτό τη συμβουλή του πατέρα του.

«Πάρε αγκαλιά το δειλινό να δύσει ο ήλιος στο κορμί σου
να ‘ρχεται κάθε πρωϊνό να με ξυπνά η ανατολή σου…»

Ο Πασχάλης Τερζής γεννήθηκε στις 24 του Απρίλη 1949 και μεγάλωσε στην Πυλαία της Θεσσαλονίκης, σε μια οικογένεια όπου κύρια έγνοια είχε την επιβίωση, αλλά της  περίσσευαν η αγάπη και η συνεννόηση. Φτώχεια και των γονέων… Ο πατέρας εργάτης, καλλίφωνος,  το τραγούδι δεν έλειπε από τα χείλη του. Η μάνα με τσακισμένη μέση. Ο Πασχάλης βοηθάει στο μεγάλωμα των μικρότερων αδελφιών. Τα παιχνίδια λέξη άγνωστη στο σπίτι. Παίζει μπάλα ξυπόλητος στις αλάνες με τ’ άλλα παιδιά της γειτονιάς. Βγάζει τα πρώτα του λεφτά λέγοντας τα κάλαντα και τα ξοδεύει αγοράζοντας γυαλιά για τη γκαζόλαμπα, που έσπαγε κάθε τόσο από την υπερθέρμανση, καθώς στο σπίτι δεν είχαν ηλεκτρικό ρεύμα.

Μεγαλώνει με τα τραγούδια του Στέλιου Καζαντζίδη. Ένα εφτάχρονο παιδί που μεγαλώνει πριν την ώρα του, κάνει θελήματα στο καφενείο του χωριού για ν’ αγοράσει μια βελόνα και ν’ ακούσει στο γραμμόφωνο τη φωνή του Στέλιου. Γεμίζει τότε η παιδική ψυχή του με τις μελωδίες και τα παραπονεμένα λόγια των τραγουδιών του μέγιστου λαϊκού βάρδου, που μιλάνε για τη φτώχεια, το μεροκάματο, τη δυστυχία, την ξενιτιά. Αυτή η σχέση που χτίζεται μπροστά στο γραμμόφωνο του καφενείου, αλλά ξεκίνησε νωρίτερα στο καμίνι της οικογενειακής βιοπάλης και στις αλάνες της Πυλαίας, θα σταθεί καθοριστική για την απόφαση του Πασχάλη να γίνει λαϊκός τραγουδιστής, για τον τρόπο που ερμηνεύει τα τραγούδια, για τη στάση που θα κρατήσει στη ζωή. «Εγώ μεγάλωσα με τα τραγούδια του Στέλιου. Υπάρχουν κι άλλοι τραγουδιστές που θαυμάζω, αλλά πονάω με το Στέλιο. Θυμάμαι, ξεχνάω, χαίρομαι, κλαίω, γελάω, με το Στέλιο. Φτάνει στην ψυχή μου» θα πει πολλά χρόνια αργότερα, από τον κολοφώνα της δόξας.

Μεγάλες στιγμές 2 – Πασχάλης Τερζής: «Άστε με απόψε μοναχό»

Τελειώνει το δημοτικό και ζητάει απ’ τον πατέρα του να συνεχίσει στο γυμνάσιο. Όμως καθώς τα οικονομικά δεν το σηκώνουν, αλλάζει αναγκαστικά ρότα και ρίχνεται στο μεροκάματο. Μ’ ένα γαϊδουράκι γυρίζει από γειτονιά σε γειτονιά και πουλάει την πραμάτεια του, φρούτα και κηπευτικά. Ξεκινάει νύχτα με τα πόδια για τη λαχαναγορά για να φορτώσει το γαϊδαράκο κι όταν το μεσημέρι σχολάει, επιστρέφει κατάκοπος στο σπίτι και αφήνει χαρούμενος και με περηφάνια το μεροκάματο στη μάνα.

Στα δεκαπέντε του βρίσκει καλύτερο μεροκάματο στις γύψινες διακοσμήσεις κι εγκαταλείπει το γυρολόι. Μαθαίνει την τέχνη του γυψαδόρου και δεν αργεί ν’ ανοίξει τη δική του δουλειά. Απ’ το μαγαζί στις οικοδομές και ξανά στο μαγαζί. Το τραγούδι γίνεται η πιο πιστή συντροφιά του.

«Τόσα χρόνια η ίδια πληγή, στο παράλογο να βρούμε λογική
να πιστεύουμε σοφούς, τους προφήτες, τους τρελούς
ν’ ακολουθάμε, ν΄ ακολουθάμε…»

Στα εφηβικά του χρόνια τραγουδάει Καζαντζίδη και Μανώλη Αγγελόπουλο. Εποχή του 1-1-4, σε μια ομιλία του Μίκη Θεοδωράκη χώνεται ανάμεσα στο πλήθος και καταφέρνει με μεγάλη προσπάθεια να φτάσει δίπλα του. Ο μυθικός Μίκης απλώνει το χέρι και τον χαϊδεύει. «Είμαι ευλογημένος από τον “πατριάρχη”» θα πει πριν λίγα χρόνια ο Πασχάλης, που έχει τραγουδήσει σε συναυλίες του Μίκη.

Καλείται να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία στα χρόνια της χούντας των συνταγματαρχών. Βρίσκεται στο Κιλκίς, με την ειδικότητα του «μουλαρά», πεταλώνει μουλάρια. Την ίδια ειδικότητα είχε ο Καζαντζίδης στη Μακρόνησο… Μια μέρα ο διοικητής τον διατάσσει να του ζωγραφίσει το σύμβολο της χούντας (το φοίνικα που ξαναγεννιέται απ’ τις στάχτες του και το φαντάρο). Ο Πασχάλης κάτι ψευτοζωγραφίζει κι ο διοικητής του λέει «Γιατί, ρε, δε βάζεις τ’ όνομά σου από κάτω; Μην τυχόν και το δει ο πατέρας σου ο κομμουνιστής;»…

«Φαντάσου, την ώρα που θα πίνω στην υγειά σου
Και θα ‘ναι το ποτήρι μου ένας μικρός σεισμός…»

Τελειώνοντας τη στρατιωτική του θητεία επιστρέφει στα γύψινα. Σε μια εφημερίδα ανακαλύπτει μια αγγελία κάποιου μαγαζιού που ζητάει τραγουδιστές. Τη συνέχεια την έχει διηγηθεί απολαυστικά ο ίδιος: «Μόλις είχα απολυθεί από το στρατό. Με ένα τζάκετ και κάτι στρατιωτικά άρβυλα πήγα στην οντισιόν και βλέπω 4-5 τραγουδιστές κουκλιά, ομορφόπαιδα, ντυμένους στην τρίχα. Λέει το αφεντικό στο μαέστρο: Τι είναι αυτός; Τραγουδιστής. Άντε ρε διώξτον από δω»…

Το 1972-73 δουλεύει γύψινες διακοσμήσεις στη Ρόδο, όταν ένα βράδυ βρίσκεται στο μαγαζί όπου παίζει μπουζούκι ο αδελφικός του φίλος, Γρηγόρης Τζιστούδης (εξαιρετικός σολίστας, μουσικός, περισσότερο γνωστός στο εξωτερικό). Ο Γρηγόρης που πιστεύει στη φωνή του Πασχάλη τού προτείνει το μικρόφωνο να πει ένα τραγούδι. Στο τέλος της βραδιάς ο μαγαζάτορας προτείνει στον Πασχάλη επαγγελματική συνεργασία. Τις επόμενες νύχτες τραγουδάει λαϊκά και δημοτικά και ξεσηκώνει τον κόσμο. Τις μέρες παλεύει με το γύψο στις οικοδομές…

«Από τη Μαύρη Θάλασσα καράβι
με κόκκινα βαμμένα τα πανιά,
τους κήπους του νερού με πόνο σκάβει
και στέλνει τόπους-τόπους λησμονιά…»

Επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη και δουλεύει για χρόνια στο ιστορικό κέντρο «Στορκ». Με την υπέροχη λαϊκή φωνή και την ερμηνευτική του δεινότητα, έξω από τη δισκογραφία και μακριά από τα κέντρα των αποφάσεων, ο Πασχάλης φτιάχνει το δικό του πιστό κοινό.

Το 1981 θα τον ακούσει στο ίδιο μαγαζί ο Χρήστος Νικολόπουλος που έχει πάει παρέα με τον Γιώργο Νταλάρα για ν’ ακούσουν κάποιο απ’ τα πρωτοκλασάτα ονόματα. Η πρώτη συνάντηση Τερζή – Νικολόπουλου είναι σχεδόν επεισοδιακή. Ο σπουδαίος και διάσημος από τότε συνθέτης (λίγα χρόνια πριν έχει γράψει με τον στιχουργό Πυθαγόρα το δίσκο του Καζαντζίδη «Υπάρχω») εντυπωσιασμένος από τον Πασχάλη, του υπόσχεται να του γράψει τραγούδια και να του κάνει δίσκο, κάτι που όμως ο Πασχάλης έχει ακούσει κι άλλες φορές, από άλλους συνθέτες που στη συνέχεια τον ξεχνούσαν. Χωρίς να πειστεί και απηυδησμένος από τα έως τότε κούφια λόγια, ο τραγουδιστής συμπεριφέρεται άκομψα στο Νικολόπουλο, που όμως σύντομα αποδεικνύει ότι μιλούσε πολύ σοβαρά.

Έτσι, το 1982 κυκλοφορεί ο πρώτος προσωπικός δίσκος του Πασχάλη Τερζή με τίτλο «Λέω». Από τα δώδεκα λαϊκά τραγούδια σε μουσική Χρήστου Νικολόπουλου και στίχους Ευάγγελου Ατραΐδη και Γιάννη Βασιλόπουλου γίνονται επιτυχίες τα «Θα γυρίσεις», «Μια διαδρομή», «Μπράβο σου κυρά μου», «Φανταστικός κόσμος» και περισσότερο απ’ όλα το πολυτραγουδισμένο «Λέω».

«Λέω» – Ο πρώτος δίσκος

Την ίδια χρονιά ο Πασχάλης συμμετέχει στο δίσκο «Παίξε Χρήστο επειγόντως», μαζί με την Ελένη Βιτάλη, τον Γιώργο Σαρρή και τον Δημήτρη Κοντογιάννη, και ερμηνεύει «Το πιο παράξενο τραγούδι» και το «Η ζωή γυναίκα μοιάζει» σε μουσική Χρήστου Νικολόπουλου και στίχους Μανώλη Ρασούλη.

Το 1983 είναι η σειρά του δεύτερου προσωπικού δίσκου, με τίτλο «Μίλα μου στον ενικό» με 12 συνθέσεις του Χρήστου Νικολόπουλου. Ο δίσκος σημειώνει επιτυχία και τραγούδια όπως «Φαντασία μου πλανεύτρα» (στίχοι Λευτέρη Χαψιάδη), «Μίλα μου στον ενικό» (στίχοι Χριστόφορου Μπαλαμπανίδη), «Τώρα σε ξέχασα» (στίχοι Άγγελου Αξιώτη) και «Απ’ την Άνω Τούμπα» (στίχοι Πυθαγόρα) φέρνουν τον Θεσσαλονικιό τραγουδιστή μπροστά σε ευρύτερο ακροατήριο.

«Κι άμα κουραστείς, κι αν απελπιστείς
απάνω μου ακούμπα, ως την Κάτω Τούμπα
ως το τέρμα της ζωής…»

Την επόμενη χρονιά ο Πασχάλης συμμετέχει στον δίσκο «Όλοι δικοί μας είμαστε» μαζί με τους Νίκο Παπάζογλου, Δημήτρη Κοντογιάννη και Νάντια Καραγιάννη, ερμηνεύοντας δυο τραγούδια («Γύρισα» – «Αναμνήσεις απ’ το μέλλον του έρωτά μας») σε μουσική Χρήστου Νικολόπουλου και στίχους Μανώλη Ρασούλη.

«1999, 31 Δεκέμβρη μεσάνυχτ’ ακριβώς
απόψε που είμαστε οι δυο μας αγκαλιά…»

Το 1986 κυκλοφορεί με επιτυχία ο δίσκος «Εθνική Θεσσαλονίκης» με 12 λαϊκά τραγούδια σε μουσική του Θόδωρου Δερβενιώτη και του Χρήστου Νικολόπουλου και στίχους του Λευτέρη Χαψιάδη. Η συνεργασία του Πασχάλη με έναν από τους μεγαλύτερους μουσικοσυνθέτες του – κοινωνικού και όχι μόνο – λαϊκού τραγουδιού, τον Θόδωρο Δερβενιώτη, πολλά από τα μεγαλύτερα τραγούδια του οποίου έχει ερμηνεύσει ο Στέλιος Καζαντζίδης, επισφραγίζεται με την ερμηνεία έξι τραγουδιών, από τα οποία ξεχωρίζει το «Χάθηκε το φιλότιμο». Στο τραγούδι αυτό ο Πασχάλης ξεδιπλώνει την ερμηνευτική του δεινότητα και σε συνδυασμό με το μέταλλο της αυθεντικής λαϊκής φωνής του, πείθει και τους πιο δύσπιστους ότι έχουν να κάνουν με έναν τραγουδιστή που θ’ αφήσει εποχή. Ο τίτλος του δίσκου μάλλον… αδικεί τον Πασχάλη που με την αξία του κερδίζει την… άνοδο στην εθνική Ελλάδας…

«Αυτός ο κόσμος κι ο ντουνιάς δεν είναι φίλε μου για μας
κι όσοι γεννήθηκαν καλοί ζούνε σε λάθος εποχή.…»

Έχουν περάσει περισσότερα από δέκα χρόνια που ο Πασχάλης έχει εγκαταλείψει τα γύψινα και έχει βγει στο τραγούδι κι ο πατέρας του, που είχε καλή φωνή και όλοι στο χωριό έλεγαν ότι τραγουδάει καλά, δεν έχει πάει ακόμα να τον ακούσει. Μια μέρα ρωτάει τον Πασχάλη αν τραγουδάει καλά. Έτσι λέει ο κόσμος, του απαντάει. «Τραγουδάς σαν τον Καζαντζίδη;» επιμένει. «Ε, όχι και σαν τον Καζαντζίδη». «Ε, τότε τι να ’ρθω ν’ ακούσω» του λέει ο πατέρας του, που όταν τελικά θα τον ακούσει στο μαγαζί του είπε «είσαι καλός».

Το 1988 ο Πασχάλης Τερζής συναντιέται δισκογραφικά με τον Τάκη Μουσαφίρη σε μια «ανατρεπτική» όσο και αναπάντεχη συνεργασία, στον δίσκο «Καινούργια χρώματα», μαζί με τους Στράτο Διονυσίου, Πίτσα Παπαδοπούλου, Δημήτρη Μητροπάνο, Θανάση Κομνηνό και Σοφία Εμφιετζή. Ο σπουδαίος συνθέτης σ’ αυτό το δίσκο ανακατεύει την τράπουλα των επιτυχιών του και ο Πασχάλης ερμηνεύει οχτώ τραγούδια, που είχε ερμηνεύσει σε πρώτη εκτέλεση ο καλός του φίλος, Δημήτρης Μητροπάνος, μεταξύ των οποίων τα «Σ’ αγαπώ ακόμα», «Πες μου πού πουλάν καρδιές», «Σε μια στοίβα καλαμιές», «Το σ’ αγαπώ το κρατάω για σένα».

Το 1990 κυκλοφορεί ο δίσκος «Είμαι μόνος μου». Ο Πασχάλης ερμηνεύει πέντε τραγούδια σε μουσική Χρήστου Νικολόπουλου, μεταξύ των οποίων σε επανακτέλεση το «Κάποια κάπου κάποτε» (στίχοι Λευτέρη Χαψιάδη), που είχε γίνει νωρίτερα επιτυχία με τη φωνή του Γιώργου Νταλάρα και εφτά τραγούδια σε μουσική της Κατερίνας Κόρου, μεταξύ των οποίων τα «Είχε δίκιο» (Στίχοι Χάρη Χατζάκη), «Όλα τα παράλογα τα έχεις» (στίχοι Βάσως Ζαΐμη) που γίνονται επιτυχίες και βέβαια το «Είμαι μόνος μου» (στίχοι Κατερίνας Κόρου) που θα είναι η μεγαλύτερή του, ως τότε, επιτυχία.

Ακολουθούν επιτυχίες όπως: «Θα ’θελα να ’σουν εδώ» (μουσική Σπύρος Παπαβασιλείου – στίχοι Κορίνα Καπτάνη), στο δίσκο «Θα ’θελα να ’σουν εδώ» (1991), «Του βοριά ο γιος» (μουσική Παναγιώτης Στεργίου – στίχοι Γιώργος Λεκάκης), στο δίσκο «Μια αφιέρωση καρδιάς» (1992), «Όποιος τολμήσει» (μουσική Δημήτρης Ρακιντζής – στίχοι Τασούλα Παπαβασιλείου), «Είσαι εσύ» (μουσική Δημήτρης Ρακιντζής – στίχοι Κώστας Μανδάνης) ντουέτο με την Πίτσα Παπαδοπούλου, «Εμένα μόνο» (μουσική Αλέξης Παπαδημητρίου – στίχοι Ελένη Γιανατσούλια) στο δίσκο «Αυτοί που δεν μιλάνε» (1993).

«Είμαι του βοριά ο γιος κι όπου αγαπώ κρυώνω
κι έχω μάθει μοναχός για αγάπες να πληρώνω…»

Ο Πασχάλης Τερζής έχει καταξιωθεί πια ως σπουδαίος λαϊκός τραγουδιστής. Όλη η Ελλάδα τραγουδάει τα τραγούδια του. Το όνομά του συγκαταλέγεται στα κορυφαία και φιγουράρει πρώτο στα μεγάλα κέντρα διασκέδασης. Τα φώτα της δημοσιότητας στρέφονται προς το πρόσωπό του. Ο ίδιος απολαμβάνει την επιτυχία, μα φαίνεται να πατάει στέρεα στη γη. «Ήμουνα 20 χρόνια τραγουδιστής και δεν με ήξερε ούτε η μάνα μου» έχει πει με αυτοσαρκασμό. Και με τη συνείδηση εκείνου που πάλεψε σκληρά για να τα καταφέρει, αλλά δεν θεωρεί την επιτυχία ατομική υπόθεση συμπλήρωνε: «Εγώ δεν έκανα ποτέ το μπαμ. Σιγά σιγά ήρθε. Με πολύ αγώνα και πολλή αγάπη γι’ αυτό που κάνω. Και βέβαια δεν οφείλεται μόνο σε μένα αυτό. Υπήρξαν άνθρωποι που με βοήθησαν, πάρα πολύ».

Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 ο Πασχάλης γνωρίζει στη Θεσσαλονίκη τον Στέλιο Καζαντζίδη. Συναντιούνται, μιλάνε, για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά από σεβασμό και αγάπη για τον μεγαλύτερο Έλληνα τραγουδιστή που τον θεωρεί δάσκαλό του, δεν θα του πει ποτέ ότι ο ίδιος είναι επαγγελματίας τραγουδιστής. Ο Καζαντζίδης θα μάθει με έκπληξη ότι ο Πασχάλης τραγουδάει, μετά από χρόνια όταν θα συναντηθούν στο στούντιο του Χρήστου Νικολόπουλου. Θα του το πει ο συνθέτης, καθώς ο Πασχάλης από σεμνότητα συνέχιζε να σιωπαίνει.

Μεγάλες στιγμές 3 – Πασχάλης Τερζής: «Άκου και μη μιλάς»

Το 1994, κυκλοφορεί ο δίσκος «Μεσόγειος» γεμάτος επιτυχίες. Ενδεικτικά: «Άστατος» (μουσική Φοίβος – στίχοι Ελένη Γιανατσούλια), «Μεσόγειος» και «Μόνοι ερχόμαστε» (μουσική Σοφία Βόσσου – στίχοι Εύη Δρούτσα), «Μα τι σου λέω» (μουσική Τάσος Χαμουρτιάδης – στίχοι Φώντας Θεοδώρου) κ.ά. Ανάμεσα στα πολύ γνωστά τραγούδια ξεχωρίζει ένα θαυμάσιο ζεϊμπέκικο σε μουσική Ανδρέα Μέξα και στίχους του μεγάλου στιχουργού – ποιητή Μάνου Ελευθερίου, με τίτλο «Το συρτάρι».

«Στο παλιό συρτάρι μου, της υπομονής μου
έκλεισα τα χρόνια μας που έχουν πια χαθεί,
τις φωτογραφίες σου και τις αναμνήσεις
κι όλα τα ενθύμια, που ’χαμε δεθεί…»

Τον επόμενο χρόνο ο Πασχάλης συμμετέχει στο δίσκο των Μανώη Ρασούλη – Πέτρου Βαγιόπουλου, «Βαλκανιζατέρ», ερμηνεύοντας την επιτυχία «Ο άντρας με το χωρισμό πονάει περισσότερο» και το 1995, κυκλοφορεί ο ένατος προσωπικός του δίσκος με τίτλο «Άφησέ με μόνο», με επιτυχίες όπως «Τι σου φταίει» (μουσική Ευριπίδης Νικολίδης – στίχοι Κωνσταντίνος Μανδάνης), «Τι θα λες» (μουσική Παναγιώτης Στεργίου – στίχοι Φώντας Θεοδώρου), «Άφησέ με μόνο» (Φοίβος), «Εννέα όγδοα» (μουσική Μαντώ – στίχοι Ιφιγένεια Γιαννοπούλου).

«Ό,τι έχω πάρει από της μάνας μου τα μάτια,
σκόνη και στάχτη και ζωή σε δυο κομμάτια.
Ό,τι θυμάμαι απ’ του πατέρα μου τον ήχο,
εννέα όγδοα στης Καισαριανής τον τοίχο…»

Σα να διαθέτει το άγγιγμα του Μίδα οι δίσκοι του Πασχάλη Τερζή γίνονται χρυσοί ή πλατινένιοι, τα τραγούδια του ακούγονται παντού, ο ίδιος με την διακριτική παρουσία του στα ΜΜΕ κερδίζει την εκτίμηση και την αγάπη του κόσμου.

Το 1997 κυκλοφορεί ο «Παλιόκαιρος», στον οποίο εμπεριέχονται οι επιτυχίες «Μόνιμος κάτοικος» και «Ρώτησα τα μάτια μου» (Γιάννης Καραλής), «Παλιόκαιρος» και «Αν κάποια μέρα δε θα είμαστε μαζί» (μουσική Γιώργος Θεοφάνους – στίχοι Εύη Δρούτσα), «Φεύγοντας» (μουσική Κυριάκος Παπαδόπουλος – στίχοι Ηλίας Φιλίππου) κ.ά.

Το 1998 ένας ακόμα προσωπικός δίσκος γεμάτος όμορφα τραγούδια που γίνονται μεγάλες επιτυχίες, με τίτλο «Ο δικός μου ο δρόμος». Ενδεικτικά: «Ζήτω τα παράλογα» και «Ένα τσιγάρο σκέτο» (μουσική Βασίλης Κελαϊδής – στίχοι Νίκος Βαξεβανέλλης), «Τι να σου κάνω» (μουσική Ευρυπίδης Νικολίδης – στίχοι Λάκης Τσόλης), «Τι να πρωτοθυμηθώ» (μουσική Κυριάκος Παπαδόπουλος – στίχοι Ηλίας Φιλίππου),  «Επιφυλάσσομαι για κάθε μου δικαίωμα», «Δώσε μου μια ευκαιρία», «Εσύ μιλάς για υποχρέωση» και «Ο δικός μου ο δρόμος» (μουσική Γιώργος Θεοφάνους – στίχοι Εύη Δρούτσα).

Οι επιτυχίες «Γύρισε» και «Δε με κατάλαβες ποτέ» (μουσική Γιώργος Καφετζόπουλος – στίχοι Ηλίας Φιλίππου), «Τριανταφυλλάκι» (μουσική Νίκος Παπαδόπουλος – στίχοι Νίκος Βαξεβανέλλης), «Φίλοι» (Στέλιος Ρόκος) και «Δρομολόγιο» (Διονύσης Τσακνής), ξεχωρίζουν ανάμεσα στα 18 τραγούδια του δίσκου «Δε με κατάλαβες ποτέ» που κυκλοφορεί το 1999.

«Ένα δρομολόγιο με τρένα και με πλοία
μ’ ένα σαράβαλο στην εθνική οδό
καραβοτσακίσματα με κύματα θηρία
για να προλάβω αν με ζητήσεις να ’μαι εδώ…»

Η αυγή της νέας χιλιετηρίδας σηματοδοτείται για τον Πασχάλη Τερζή από τη συνεργασία του με τον κορυφαίο συνθέτη Μάριο Τόκα στον δίσκο «Θέλω να πω». Όλα τα τραγούδια του δίσκου γίνονται μεγάλες επιτυχίες. Ξεχωρίζουμε: «Φαντάσου» και «Μάνα» (στίχοι Κώστας Φασουλάς), «Μια βροχή» (Στίχοι Ευγενία Ασλανίδη), «Επιστροφές καταστροφές» (στίχοι Γιάννης Πάριος), «Δραπέτες» και «Γεντί Κουλέ» (στίχοι Φίλιππος Γράψας).

«Στου Γεντί Κουλέ το δρόμο τοιχοκόλλαγαν τον νόμο,
στου Γεντί Κουλέ την πύλη κλαίγαν συγγενείς και φίλοι…»

Τον Μάρτη του 2002 ο Πασχάλης Τερζής συμμετέχει με την αφρόκρεμα του ελληνικού τραγουδιού στη μεγάλη συναυλία προς τιμή του Γρηγόρη Μπιθικώτση, στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας. Εκεί ερμηνεύει υπέροχα τα εμβληματικά τραγούδια του Μπιθικώτση «Εγνατίας 406» (μουσική Γρ. Μπιθικώτσης – στίχοι Κώστας Βίρβος) και «Είμαι αητός χωρίς φτερά» (μουσική Μάνος Χατζιδάκις – στίχοι Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου).

Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί ο διπλός δίσκος με τίτλο «Τραγούδια μιας ζωής», ζωντανή ηχογράφηση, όπου εκτός από δικά του ερμηνεύει μεγάλες επιτυχίες του κλασικού λαϊκού τραγουδιού και άλλα αγαπημένα του τραγούδια που τον σημάδεψαν.

Όλα αυτά τα χρόνια και κάποια από αυτά που θ’ ακολουθήσουν ο Πασχάλης Τερζής εκτός από τη δισκογραφία πρωταγωνιστεί στη νυχτερινή διασκέδαση. Το όνομά του φιγουράρει στην κορυφή της μαρκίζας, χιλιάδες κόσμου συρρέουν να τον ακούσουν όπου τραγουδά, τα ΜΜΕ τον πολιορκούν για μια συνέντευξη, οι οικονομικές απολαβές του δεν χωράνε στο νου ενός μέσου εργαζόμενου, ενός ανθρώπου του μεροκάματου.

Όσο κι αν σε πολλούς φαντάζει δύσκολο, παραμένει προσγειωμένος και σεμνός. Το χειροκρότημα, τα φώτα της επιτυχίας, η δόξα, το χρήμα δεν τον αλλοιώνουν. Ο Τερζής έχει πάντα στο νου να μη χάσει τον Πασχάλη. Και το καταφέρνει. Στις συνεντεύξεις του τονίζει πόσο τυχερός, πόσο ευλογημένος νιώθει που κάνει το επάγγελμα του τραγουδιστή. «Όποιος τραγουδιστής πει ότι έχει παράπονο από τη δουλειά του, ας πάει στην οικοδομή» έχει πει με έμφαση.

Όταν καταφέρνει να βρει χρόνο επισκέπτεται την Πυλαία, βγαίνει στο καφενείο που μικρός άκουγε στο γραμμόφωνο τα τραγούδια του Καζαντζίδη και παίζει πρέφα με τους φίλους του πατέρα του, ηλικιωμένους πια, απόμαχους της ζωής.

Το 2003 κυκλοφορεί ο διπλός δίσκος του Πασχάλη «Φωτιά στις νύχτες + 5 τραγούδια για το ξημέρωμα» από τα 16 τραγούδια του οποίου ξεχωρίζουν τα «Φεγγάρι μου χλωμό» (μουσική Χριστόφορος Γερμενής – Στίχοι Βασίλης Γιαννόπουλος), «Παραστράτημα» (μουσική Θάνος Γεωργουλάς – στίχοι: Κώστας Τερζάκης), «Δικαίωμά μου» και «Τα μάτια κλείνω» (μουσική Χρήστος Δάντης – στίχοι Βασίλης Γιαννόπουλος), «Μετανάστης» (μουσική Παναγιώτης Στεργίου – Στίχοι Σμαρούλα Μαραγκουδάκη), «Τα σημάδια» (μουσική Γιώργος Καφετζόπουλος – στίχοι Ηλίας Φιλίππου), «Μην την πεις αυτή τη λέξη» (μουσική Αλέκος Χρυσοβέργης – στίχοι Σπύρος Γιατράς), «Σεβάς Χανούμ» (μουσική Παντελής Θαλασσινός – στίχοι Ηλίας Κατσούλης).

«Να ‘ξερα θεέ μου πώς περνάς από την ώρα που χωρίσαμε
αν με θυμάσαι κι αν πονάς για κείνα που δε ζήσαμε…»

Το 2004, χρονιά των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, ένας δίσκος με τίτλο που δε συμβαδίζει με την τεχνητή ευμάρεια και τις ψευδαισθήσεις που κυριαρχούν στο μεγαλύτερο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας, επισφραγίζει την τρίτη δισκογραφικά συνεργασία του Πασχάλη Τερζή με τον Γιώργο Θεοφάνους. «Στα υπόγεια είναι η θέα» είναι ο τίτλος του δίσκου και εμπεριέχει 12 πολύ όμορφα τραγούδια σε μουσική και στίχους του Κύπριου συνθέτη, που γίνονται όλα μεγάλες επιτυχίες: «Έχω μια αγάπη», «Στα υπόγεια είναι η θέα», «Φθινοπώριασε», «Ουρανέ μου», «Δεδομένο», «Δε μιλάμε», «Μ’ είχες δει» κ.ά.

Το 2005 ο Πασχάλης Τερζής συμμετέχει με άλλους σπουδαίους τραγουδιστές σε μεγάλο μουσικό αφιέρωμα-συναυλία προς τιμή του Στράτου Διονυσίου, που ηχογραφείται και κυκλοφορεί σε δίσκο, ερμηνεύοντας τα τραγούδια «Αργά, είναι πια αργά» (μουσική Απόστολος Καλδάρας – στίχοι  Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου) και «Ο Σαλονικιός» (μουσική Χρήστος Νικολόπουλος – στίχοι Λευτέρης Παπαδόπουλος).

Το 2006 κυκλοφορεί νέος προσωπικός δίσκος,  με τίτλο «Είναι κάποιες αγάπες», από τον οποίο ξεχωρίζουν οι επιτυχίες «Όταν θα φεύγεις» (μουσική Χριστόφορος Γερμενής – στίχοι Γιάννης Μπαγουλής), «Φεύγω – χωρίζω» και «Τηλεφώνησέ μου αν μπορείς» (μουσική Κυριάκος Παπαδόπουλος – στίχοι Βασίλης Γιαννόπουλος), «Ρίξε λάδι στη φωτιά» (μουσική Χρήστος Δάντης – στίχοι Δημήτρης Τσάφας).

Την ίδια χρονιά εμφανίζεται στη δισκογραφία η κόρη του Πασχάλη, Γιάννα Τερζή, μια τραγουδίστρια με όμορφο ηχόχρωμα και αξιοπρεπή δισκογραφική παρουσία, που το 2018 εκπροσώπησε την Ελλάδα στον Διαγωνισμό Τραγουδιού της Eurovision. «Πολύ δύσκολα θα γίνεις λαϊκή τραγουδίστρια» αποκάλυψε ότι έχει πει στην κόρη του, προφανώς όχι για τα αναμφισβήτητα φωνητικά της προσόντα ο μεγάλος τραγουδιστής. Ο ίδιος πιστεύει ότι τον λαϊκό τραγουδιστή, εκτός από το χάρισμα της φωνής και τη μουσική κατάρτιση, τον κάνουν τα βιώματα. Έλεγε σε μια παλιά συνέντευξή του: «Άνθρωπος που δεν πέρασε αυτά που περάσαμε εμείς, δύσκολα θα τραγουδήσει λαϊκό τραγούδι. Δεν πείνασε, δεν περπάτησε ξυπόλητος, και μακάρι να μη μάθει ποτέ, τι είναι πόνος, τι είναι πίκρα, τι είναι περιφρόνηση. Ο καθένας μπορεί να απαγγείλει ένα λαϊκό τραγούδι. Όμως θα είναι ποίημα, δεν θα σε κάνει ποτέ να ανατριχιάσεις».

Μετά από πολλά χρόνια, το 2007, ο Πασχάλης Τερζής συνεργάζεται ξανά με τον Χρήστο Νικολόπουλο, σε έναν προσωπικό δίσκο. Ο σπουδαίος συνθέτης υπογράφει τις 14 συνθέσεις του δίσκου «Η διαφορά», με τραγούδια όπως τα «Τώρα είναι αργά» (στίχοι Βασίλης Γιαννόπουλος), «Κερασμένα», «Πρόσωπο με πρόσωπο» και «Και το μόνο που με νοιάζει» (Δημήτρης Τσάφας), «Η διαφορά» (στίχοι Βίκυ Γεροθόδωρου) να ξεχωρίζουν.

Το 2008 επαναλαμβάνεται μια ακόμα επιτυχημένη συνεργασία. Ο Γιώργος Θεοφάνους γράφει τη μουσική για τα 14 τραγούδια του δίσκου «Μια νύχτα ζόρικη» που ερμηνεύει ο Πασχάλης Τερζής. Ένας ακόμα δίσκος που γίνεται ανάρπαστος. Ανάμεσα στις επιτυχίες ξεχωρίζουν τα τραγούδια «Άνθρωποι», «Μια νύχτα ζόρικη» και «Δεν έχει μείνει τίποτα» (στίχοι Θάνος Παπανικολάου), «Ειλικρινά», «Μαχαίρι» και «Είπα να θυμηθώ» (στίχοι Γιώργος Θεοφάνους), «Θα μείνεις ουρανός» (στίχοι Μάνος Ελευθερίου).

«Θα μείνεις ουρανός μες στο κορμί μου
τ’ αστέρι που κρυφά θα μ’ οδηγεί,
πουλάκι της ερήμου η ψυχή μου
θα τραγουδά για ό,τι μ’ ευλογεί…»

Το 2009 ο Πασχάλης Τερζής εμφανίζεται με το ρόλο του μουσικού αφηγητή στην παράσταση «Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα», από το αυτοβιογραφικό έργο του Μενέλαου Λουντέμη, σε διασκευή και στίχους Μαίρης Βούκανου και σκηνοθεσία Γιάννη Βόγλη. Στην παράσταση που ανέβηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, ο σπουδαίος τραγουδιστής ερμηνεύει συγκλονιστικά τέσσερα τραγούδια, υπηρετώντας με ευαισθησία και τρυφερότητα τα νοήματα του αγωνιστή μεγάλου συγγραφέα Μενέλαου Λουντέμη.

Η εμφάνιση του Πασχάλη σε αυτή την παράσταση είναι μια αποστομωτική απάντηση σε όσους κατά καιρούς προσπάθησαν να μειώσουν την αξία του ως τραγουδιστή εξαιτίας του όχι «πλούσιου» σε μεγάλα τραγούδια ρεπερτορίου του.

Ο Πασχάλης Τερζής κρατούσε πάντα ανοιχτή την πόρτα του στα μεγάλα τραγούδια. Από τα πρώτα του βήματα μέχρι τις μέρες της παντοδυναμίας του, τα τραγούδια των σπουδαιότερων δημιουργών είχαν πάντα περίοπτη θέση στα προγράμματα των μαγαζιών που εργαζόταν. Κλασικά λαϊκά τραγούδια, έντεχνα, παραδοσιακά, αποχτούσαν ξεχωριστές διαστάσεις όταν τα ερμήνευε.

Οι ερμηνείες του σ’ αυτά τα τραγούδια είναι ισάξιες των μεγαλύτερων ερμηνευτών. Ο Πασχάλης τα έφερε κοντά σ’ ένα κοινό που στο σύνολό του δεν τα γνώριζε. Με την ποιότητά του ως ερμηνευτής και με τους άξιους συνεργάτες του (όπως ο κιθαριστής, συνθέτης και μαέστρος Γιάννης Νικολαΐδης), τα ανέδειξε σε μια εποχή που ακούγονταν όλο και πιο λίγο και τα έκανε κτήμα νεότερων ακροατών.

Μεγάλες στιγμές 4 – Πασχάλης Τερζής: «Ερωτικό» (Με μια πιρόγα)

Ο ίδιος δεν διαχώριζε τα τραγούδια σε κατηγορίες. Τραγουδούσε ό,τι άγγιζε την ψυχή του. Το «Ένας ευαίσθητος ληστής» (μουσική Μάνος Χατζιδάκις – στίχοι Νίκος Γκάτσος) θα το ερμήνευε πάντα στο μαγαζί, από το ξεκίνημα της διαδρομής του, όταν, όπως έχει πει ο ίδιος «δεν τον ήξερε ούτε η μάνα του», μέχρι το τέλος.

Μεγάλες στιγμές 5 – Πασχάλης Τερζής: «Ένας ευαίσθητος ληστής»

«Ένας ευαίσθητος ληστής» – Πασχάλης Τερζής 1981

«Ένας ευαίσθητος ληστής» – Πασχάλης Τερζής 1998

Ο Πασχάλης Τερζής διέψευσε όσους τον ταύτισαν απαξιωτικά με τη νύχτα, προσπαθώντας να τον μειώσουν από μεγάλο λαϊκό τραγουδιστή. Υπηρέτησε με συνέπεια και επαγγελματισμό τη νυχτερινή διασκέδαση, με σεβασμό προς τους συναδέλφους του και το κοινό. Η νύχτα δεν τον θάμπωσε με τα φώτα της, δεν λέρωσε τα χέρια και την ψυχή του, δεν τον χάλασε. Σπάνια ακούς στις συνεντεύξεις του να λέει «εγώ». Σε μια παλιά συνέντευξη έχει πει με την περηφάνια εκείνου που στηρίχτηκε στις δικές του δυνάμεις για να κάνει βήματα μπροστά: «είμαι απόφοιτος του δημοτικού, τίποτα περισσότερο. Αλλά σπούδασα στο γυμνάσιο του δρόμου και στο πανεπιστήμιο της νύχτας». Όταν τον ρώτησαν κάποτε αν αηδίασε τη νύχτα και θέλει ν’ αποσυρθεί έδωσε μια απάντηση που δείχνει τον ακέραιο χαρακτήρα του και τη συγκρότησή του: «Εγώ στη νύχτα δεν αηδίασα με τίποτα. Τη νύχτα αγαπήθηκα και διδάχτηκα από τους συναδέλφους και από τον κόσμο, εισέπραξα απέραντη αγάπη. Συνέβησαν γεγονότα που με πίκραναν, αλλά η νύχτα ήταν σχολείο, διδάχτηκα από τη νύχτα».

Ο Πασχάλης Τερζής συμμετείχε σε αξιόλογα ντουέτα (με Γιάννη Πάριο, Πίτσα Παπαδοπούλου, Γλυκερία, Νατάσα Θεοδωρίδου, Στέλιο Ρόκο κ.ά.), και δίσκους άλλων τραγουδιστών, έχει τραγουδήσει για την τηλεόραση («Αρχιπέλαγος» για την ομότιτλη σειρά, το 2004) και τον κινηματογράφο («Το τραγούδι της γιορτής», στην ταινία «Ο Θησαυρός», το 2017), και τα δυο σε μουσική Χρήστου Παπαδόπουλου και στίχους Κώστα Μπαλαχούτη και, όπως προαναφέρθηκε, στο θέατρο.

«Πες μου ποια είναι η πατρίδα
του έρωτα η ελπίδα, στα μάτια σου το φως…»

Το 2001 ίσως για πρώτη φορά κάνει δημόσια λόγο για την αποχώρησή του από το τραγούδι, τουλάχιστον όπως τον γνωρίσαμε και τον είχαμε συνηθίσει. Λέει ότι για χρόνια καλλιεργεί μέσα του την ιδέα να εγκαταλείψει το τραγούδι, επειδή δεν ήθελε να βρεθεί έστω ένας να τον λυπηθεί που θα τραγουδάει σε μεγάλη ηλικία. «Θέλω να φύγω πριν με διώξουν» έλεγε  χαρακτηριστικά την εποχή που μεσουρανούσε το άστρο του στη δισκογραφία και στη νυχτερινή διασκέδαση. Την ίδια περίοδο στην ερώτηση αν νοιώθει ότι είναι ο καλύτερος τραγουδιστής, ο Πασχάλης απαντά αφοπλιστικά: «Ε, όχι, υπάρχουν πολλοί καλύτεροι από μένα»!

Στις αρχές της δεκαετίας του 2010 ανακοινώνει την απόφασή του σκορπίζοντας θλίψη και απογοήτευση στους πολυάριθμους θαυμαστές και φίλους του. Όμως τι να αντιτάξει κανείς στο αφοπλιστικό «δεν έχω να δώσω κάτι, κουράστηκα 38 χρόνια»; Ακόμα και τα λαϊκά είδωλα έχουν δικαίωμα στην ξεκούραση.

Το 2018 μετά από μακρά απουσία ο Πασχάλης μας ξαφνιάζει ευχάριστα όταν εμφανίζεται με τον Παναγιώτη Στεργίου (μπουζούκι), τον Γιάννη Νικολαΐδη (κιθάρα) τον Σταύρο Παζαρέντζη (πνευστά) και άλλους μουσικούς και ερμηνεύει, «παρεΐστικα», μεγάλα τραγούδια.

Το 2020 μαζί με την Γιάννα Τερζή ερμηνεύουν μαζί το «Για σένα μόνο», ένα όμορφο τραγούδι σε στίχους της Γιάννας και μουσική της ίδιας και του Παντελή Λουπασάκη (Pade), που πλαισιώνεται με την κυκλοφορία ενός επίσης όμορφου βίντεο. Δίπλα στην εξαιρετική ερμηνεία της κόρης, η μαγευτική φωνή του μπαμπά Πασχάλη «φωνάζει» ότι έχει ακόμα πολλά να δώσει…

Ο Πασχάλης Τερζής άρχισε να γίνεται γνωστός, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και οικονομικά, μετά από σχεδόν 23 με 25 χρόνια στο τραγούδι. Πολλά τα «πέτρινα χρόνια» για έναν τραγουδιστή «παλαιάς εποχής», έναν άντρα περήφανο, σεμνό και ευαίσθητο, που παλεύει σκληρά για να τα καταφέρει. Έναν άντρα που έπιασε τη ζωή απ’ τα μαλλιά απ’ την παιδική ηλικία, όπως συνέβη και με χιλιάδες ακόμα συνομηλίκους του στην μετεμφυλιακή Ελλάδα. Εκτός από ικανός, ο ίδιος θεωρεί ότι στάθηκε και τυχερός, αφού κατάφερε να κάνει επάγγελμα αυτό που του άρεσε να κάνει πάντα, να τραγουδάει. Το τραγουδιστικό του μέγεθος έχει καταγραφεί τεράστιο. Το ότι σαν άνθρωπος δεν μίκρυνε, δεν κόντυνε σε αυτή τη μακρόχρονη διαδρομή, το οφείλει στις «αποσκευές» που κουβαλάει μέχρι σήμερα. «Όταν περνάς από συμπληγάδες» έχει πει, «γιγαντώνεσαι σαν άνθρωπος και γίνεσαι πιο προσγειωμένος. Όταν έρθει η επιτυχία από τη μια στιγμή στην άλλη, είναι λίγο επικίνδυνο»…

Στην περίπτωσή του η καταξίωση και η επιτυχία άργησαν, δεν συνέβη όμως το ίδιο με την εκτίμηση και την αγάπη του κόσμου. Λίγοι τραγουδιστές και γενικότερα πρόσωπα του καλλιτεχνικού χώρου έχουν αγαπηθεί όσο ο Πασχάλης Τερζής. Μια αγάπη που ο τραγουδιστής εισέπραξε από τα πρώτα του βήματα στη Ρόδο, όταν παράλληλα με το τραγούδι δούλευε στις οικοδομές, πολλαπλασιάστηκε και μεγάλωσε με τον καιρό, και δεν έπαψε ούτε χρόνια μετά αφού εγκατέλειψε το προσκήνιο, βρισκόμενος στο απόγειο της επιτυχίας.

Ο Πασχάλης Τερζής επιβεβαίωσε όσους από τα πρώτα κιόλας βήματά του τον αποκάλεσαν καλό παιδί, κι αυτούς που διέβλεπαν στο πρόσωπό του μια λαμπρή διαδρομή ως λαϊκός τραγουδιστής.

Μεγάλες στιγμές 6 – Πασχάλης Τερζής: «Ο δικός μου ο δρόμος»

Το αφιέρωμά μας θα κλείσει όπως ξεκίνησε, με μια αναφορά στην ανθρώπινη πλευρά. Στο χαρακτήρα του Πασχάλη Τερζή που όρισε και την παρουσία του στη ζωή, στο σύνολό της.

Τα πρώτα χρόνια της «ελεύθερης τηλεόρασης» εκπομπή του τηλεοπτικού καναλιού ALTER παρουσιάζει αφιέρωμα στον Πασχάλη. Ο αδελφικός του φίλος Γρηγόρης Τζιστούδης, ταξιδεύει από το εξωτερικό κάνοντάς του έκπληξη. Ανάμεσα στους σπουδαίους τραγουδιστές που παραβρίσκονται καλεσμένοι για να τον τιμήσουν, η αείμνηστη Τζένη Βάνου. Όλοι παίρνουν το λόγο και μιλάνε με λόγια σαν αυτά που συνηθίζεται ν’ ακούμε σε τέτοιες περιπτώσεις. Λόγια που ο θεατής μπορεί να καταλάβει πότε είναι αληθινά. Μόλις μίλησαν όλοι, και η Τζένη Βάνου, ο Πασχάλης ενώ είναι προγραμματισμένο να πει κάποιο τραγούδι, ζητάει να πει ο ίδιος δυο λόγια. Για την «κυρία Τζένη Βάνου», όπως την αποκαλεί με έμφαση. Μεταφέρουμε τα λόγια του, όπως τα συγκρατήσαμε τότε σ’ ένα κομμάτι χαρτί, καθώς δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε το ντοκουμέντο με ήχο και εικόνα:

«Όταν ήμουνα  νεαρός και άσημος τραγουδιστής, είχα δεν είχα αφήσει ακόμα οριστικά το επάγγελμα του γυψαδόρου, τραγουδούσα σαν τρίτη-τέταρτη φωνή στο κέντρο όπου τραγουδούσε η κυρία Βάνου, η οποία τότε ήταν από τα πρώτα ονόματα στο τραγούδι και στα μαγαζιά. Δεν πληρωνόμασταν κάθε μέρα τότε. Υπήρχαν φορές που ο επιχειρηματίας  μας έλεγε πως δεν βγήκε το μεροκάματο και γυρίζαμε στο σπίτι  χωρίς μια στην τσέπη για την οικογένεια. Το πρωί, όταν ερχόταν η ώρα να πληρωθούμε μαζευόμασταν όλοι και το αφεντικό μας πλήρωνε έναν έναν στη σειρά. Πρώτους φώναζε τα μεγάλα ονόματα (ο Πασχάλης δεν αναφέρθηκε σε συγκεκριμένα ονόματα), ακολουθούσαν οι πιο γνωστοί και τελευταίοι στη σειρά εμείς, που δεν μας ήξερε ούτε η μάνα μας. Η κυρία Βάνου ποτέ δεν πληρώθηκε πρώτη. Έλεγε στον μαγαζάτορα, δείχνοντας εμένα και τους άλλους “πλήρωσε πρώτα τα παιδιά και στο τέλος, άμα φτάσουν, πληρώνεις κι εμένα”. Και περνάγαμε εμείς από μπροστά για να πληρωθούμε κι αυτή περίμενε υπομονετικά μέχρι το τέλος, ενώ τα άλλα μεγάλα ονόματα είχαν πληρωθεί και είχαν φύγει από το μαγαζί. Αυτή είναι η κυρία Βάνου. Κυρία με το Κ κεφαλαίο».

Όσο μιλούσε ο Πασχάλης Τερζής, η αξέχαστη Τζένη Βάνου δεν μπορούσε να συγκρατήσει τα δάκρυά της…