«Με την υποστήριξη του κράτους και της ιδιωτικής χορηγίας»… – Άδοξο «τέλος» για την Καμεράτα. Στο πλευρό των μουσικών της ο Πανελλήνιος Μουσικός Σύλλογος

Το ΚΚΕ καταψήφισε την τροπολογία, αναδεικνύοντας τις διαδοχικές ευθύνες των κυβερνήσεων, που δεν φρόντισαν να πάρουν τα κατάλληλα μέτρα για τη διάσωση της Καμεράτα. «Ετσι άρχισε σιγά – σιγά να αργοπεθαίνει η ορχήστρα, για να έρθει σήμερα η κυβέρνηση της ΝΔ να βάλει την οριστική ταφόπλακα», σημείωσε, τονίζοντας πως η τροπολογία «αφήνει το κενό της ύπαρξης μιας ακόμα ορχήστρας που θα μπορούσε να προσφέρει πολλά, αν η δραστηριότητά της ήταν καθαρά και σταθερά προσανατολισμένη να καλύψει τις ανάγκες του λαού για ψυχαγωγία και μουσική καλλιέργεια».

Ποια ήταν η Καμεράτα

Μια ορχήστρα με πλούσιο έργο σε διάφορους τομείς… Αυτή ήταν η Καμεράτα, που ιδρύθηκε το 1991 και από το 1994 εποπτευόταν από το υπουργείο Πολιτισμού ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Πρώτος της καλλιτεχνικός διευθυντής ήταν ο αρχιμουσικός Αλέξανδρος Μυράτ και γρήγορα αναδείχθηκε σε μουσικό σύνολο υψηλού επιπέδου, με πλούσιο ρεπερτόριο. Στην πορεία της στο καλλιτεχνικό στερέωμα έχει μετρήσει πολλές εμφανίσεις σε μερικές από τις σημαντικότερες αίθουσες συναυλιών: «Queen Elizabeth Hall» στο Λονδίνο, Θέατρο των Ηλυσίων Πεδίων στο Παρίσι κ.α., καθώς και σε μουσικά φεστιβάλ σε πολλά μέρη του κόσμου. Αξιοσημείωτη ήταν η συμβολή της στη σύγχρονη μουσική δημιουργία, καθώς έχει παρουσιάσει σε πρώτη εκτέλεση και έχει ηχογραφήσει έργα Ελλήνων και ξένων συνθετών, πολλά από τα οποία έχουν γραφτεί ειδικά για τη συγκεκριμένη ορχήστρα. Ξεχωριστό κομμάτι στη λειτουργία της αποτελούσαν και οι εκπαιδευτικές της δραστηριότητες. Μέσα από επισκέψεις σε σχολεία, δίνοντας συναυλίες και συμμετέχοντας σε εκπαιδευτικά προγράμματα, δόθηκε η ευκαιρία σε πολλά παιδιά να ακούσουν ίσως και για πρώτη φορά τους ήχους μίας ορχήστρας κλασικής μουσικής…

Πώς φτάσαμε ως εδώ…

Στις αρχές του 2010, με άλλοθι την οικονομική κρίση, οι λιγοστές ορχήστρες της χώρας μας αντιμετώπισαν οξύτατα οικονομικά προβλήματα λόγω και των δραστικών περικοπών από την κρατική χρηματοδότηση, με αποτέλεσμα δυσχέρειες στο έργο τους και πολύμηνες καθυστερήσεις στους μισθούς των μουσικών τους. Εκείνη την περίοδο έπαυσε τη λειτουργία της η «Ορχήστρα των Χρωμάτων», την οποία ίδρυσε ο Μάνος Χατζιδάκις.

Οι μουσικοί της Καμεράτα μεταξύ άλλων ωθήθηκαν σε «οικειοθελή» μείωση του μισθού τους κατά 20%. Η παραπέρα οικονομική ασφυξία οδήγησε μουσικούς και διοικητικούς υπαλλήλους της Καμεράτα να βγουν σε επίσχεση. Μας λέει χαρακτηριστικά η μουσικός Τζουλιέτα Αβετιάν:«Τον Φλεβάρη του 2014 κάποιοι μουσικοί βγήκαμε σε επίσχεση. Ημασταν απλήρωτοι έξι μήνες. Η τελευταία συναυλία που δώσαμε με την Καμεράτα ήταν στο Μόναχο, στα τέλη του Γενάρη. Τον Ιούνη του 2014 προσφύγαμε στα δικαστήρια. Η διοίκηση μας έστειλε προειδοποιητική απόλυση, για να πάρουμε τη μισή αποζημίωση. Τον Νοέμβρη του ’14 μας απολύουν και λαμβάνουμε τη μία δόση της αποζημίωσης. Την υπόλοιπη δεν την έχουμε λάβει ακόμα…». Στη συνέχεια οι εργαζόμενοι προσφεύγουν στη Δικαιοσύνη και το 2018 βγαίνει τελεσίδικη απόφαση η οποία τους δικαιώνει πλήρως: «Η απόλυσή μας κρίνεται παράνομη και καταχρηστική. Είναι υποχρεωμένοι να μας γυρίσουν στη δουλειά και να μας πληρώσουν όλα μας τα δεδουλευμένα και ό,τι μας χρωστάνε». Αντίστοιχη είναι και η πορεία των διοικητικών υπαλλήλων.

Τον Μάη του 2015 παραιτήθηκε σύσσωμο το Διοικητικό Συμβούλιο. Και από τότε, ουσιαστικά, ο οργανισμός είναι ακέφαλος. Μια απόπειρα για οικονομικό έλεγχο το 2017 δεν προχώρησε ποτέ…

Οπως εύλογα καταλαβαίνει κανείς, οι ευθύνες που βαραίνουν όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις είναι μεγάλες, αφού δεν έλαβαν ουσιαστικά κανένα μέτρο, 6 χρόνια τώρα, ώστε να οριστεί νέο Διοικητικό Συμβούλιο. Δεν φρόντισαν να επιλυθούν ζητήματα που βάραιναν τη λειτουργία της ορχήστρας, όπως η απρόσκοπτη επιχορήγησή της από τον κρατικό προϋπολογισμό σύμφωνα με τις ανάγκες και το πλούσιο έργο της, και για να ικανοποιηθούν τα αιτήματα των εργαζομένων. Είναι δε ακόμα μεγαλύτερες οι ευθύνες τους αν αναλογιστεί κανείς ότι με το κλείσιμο της Καμεράτα, αυτήν τη στιγμή στη χώρα μας υπάρχουν μόνο 4 ορχήστρες συμφωνικής μουσικής (Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, Ορχήστρα Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ) και είναι ελάχιστες οι ορχήστρες που μπορούν να σηκώνουν έργα υψηλών απαιτήσεων.

Αντίστοιχη πολιτική στις ορχήστρες δεν συναντάται μόνο στη χώρα μας. Παραδείγματα συρρίκνωσης, συγχώνευσης, ακόμα και κλεισίματος ορχηστρών υπάρχουν σε πολλά μέρη του κόσμου. Ενα χαρακτηριστικό ανάμεσα σε αυτά είναι η συγχώνευση δεκάδων ορχηστρών στη Γερμανία, που προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις και κινητοποιήσεις.

Οταν δημιουργείται κενό από το κλείσιμο μιας ορχήστρας σε μια χώρα με υπερπολλαπλάσιο αριθμό ορχηστρών αναλογικά με τον πληθυσμό της σε σχέση με την Ελλάδα, εύλογα αντιλαμβάνεται κανείς το τεράστιο πλήγμα που θα δεχτεί η μουσική από το κλείσιμο μίας ορχήστρας στη χώρα μας, αλλά και το κοινό, που θα στερηθεί τη δυνατότητα να εκπαιδευτεί και να απολαύσει ένα από τα πιο σύνθετα και αφηρημένα είδη Τέχνης, τη συμφωνική μουσική.

Και τώρα…

Πριν την τροπολογία απασχολούνταν στην Καμεράτα ελάχιστοι εργαζόμενοι μουσικοί, με συμβάσεις αορίστου χρόνου, οι οποίοι αμείβονταν με «έναντι». Επί της ουσίας εδώ και χρόνια δεν τους καταβάλλεται μισθοδοσία, ούτε ασφαλιστικές εισφορές, και είναι ανασφάλιστοι. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μην μπορούν καν να πάρουν αυτό το πενιχρό επίδομα λόγω κορονοϊού. Μάλιστα προσέφυγαν κι αυτοί στη Δικαιοσύνη για τα δεδουλευμένα τους και πέρυσι τον Ιούνη βγήκε απόφαση που τους δικαίωνε.

Βέβαια, όλα αυτά τα χρόνια η Καμεράτα δεν έχει σταματήσει να λειτουργεί. Για τις ανάγκες των συναυλιών έπαιρναν «περιπλανώμενους» μουσικούς με ακόμα χειρότερες συνθήκες εργασίας, χρωστώντας και σε αυτούς πολλές παραγωγές, όπως καταγγέλλουν οι εργαζόμενοι. Είναι συνηθισμένο το φαινόμενο να χρησιμοποιούνται σε πολλές παραγωγές «περιπλανώμενοι» μουσικοί, με το πρόσχημα ότι φέρνουν νέες εμπειρίες στην ορχήστρα, ενώ συμβαίνει το εντελώς αντίθετο: Με την απουσία μόνιμων μουσικών χάνεται το αισθητικό ύφος που πρέπει να έχει μία ορχήστρα.

Και, βέβαια, τίθενται κι άλλα ερωτήματα: Πώς λειτουργεί, πώς προσλαμβάνει και πώς πληρώνει χωρίς ΔΣ η Καμεράτα; Σε ποιον χώρο πραγματοποιεί πρόβες; Θα διεξαχθεί η προγραμματισμένη συναυλία στις 15 Ιούλη στις Σπέτσες; Αν ναι, κάτω από ποιες συνθήκες;

Η τροπολογία, τέλος, προβλέπει και τη μεταφορά των εργαζομένων σε εποπτευόμενους φορείς ΝΠΙΔ, όπως ήταν η Καμεράτα. Βέβαια, είναι ένα ερώτημα πού σκοπεύουν να τους τοποθετήσουν, αφού όλες οι ορχήστρες που εποπτεύονται από το υπουργείο Πολιτισμού είναι ΝΠΔΔ. Και υπάρχει και το πρόσφατο παράδειγμα με την απόλυση εργαζομένων αορίστου χρόνου από το Ταμείο Αλληλοβοήθειας Εργαζομένων Υπουργείου Πολιτισμού, που βρίσκεται κι αυτό σε εκκαθάριση ενώ είχαν προβλεφθεί με νόμο προσωποπαγείς θέσεις για το προσωπικό στο υπουργείο…

Χρήσιμα συμπεράσματα

Το παράδειγμα της Καμεράτα προσφέρεται για να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα.

Μην ξεχνάμε ότι η Καμεράτα ήταν από τους πρωτοπόρους στον χώρο του Πολιτισμού και η λειτουργία της δεν καλυπτόταν αποκλειστικά από τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά επαφιόταν στην «καλή προαίρεση» των ιδιωτών και των χορηγών. «Με την υποστήριξη του κράτους και της ιδιωτικής χορηγίας», διαβάζουμε στην ιστοσελίδα της… Ηταν μια διαδρομή από τον εναγκαλισμό της ορχήστρας για 16 χρόνια από τον όμιλο «Eurobank», στη σκέπη του Ιδρύματος Ωνάση και από κει στο κλείσιμο… Σε τελευταία ανάλυση, η εγκληματική στάση της κυβέρνησης απέναντι στην Καμεράτα όχι μόνο αφαιρεί ένα πολύτιμο κομμάτι από την πολιτιστική ζωή του τόπου μας, αλλά και επιβεβαιώνει την άσκηση μιας εχθρικής πολιτικής απέναντι στον Πολιτισμό και τον φυσικό του αποδέκτη, τον λαό…