Νεφέλη Σταματογιαννοπούλου: “Είμαι μέρος της κοινωνίας και δεν μπορώ να δημιουργώ έξω απο αυτή.”

Κάπου στα Εξάρχεια, σε γνωστό μαγαζί που έχει φιλοξενήσει πολλές συνεντεύξεις μας, συνάντησα τη Νεφέλη ένα βράδυ. Η πρώτη εντύπωση που έχεις όταν την αντικρίζεις είναι πόσο ”εύθραυστη” σου φαίνεται. Τόσο λεπτεπίλεπτη που νομίζεις πως θα την πάρει ο αέρας απο δίπλα σου. Ένα αεικίνητο αερικό με ένα μυαλό που μηχανεύεται πολλά projects σαν ένας άλλος ακούραστος ταχυδακτυλουργός, που εκεί που νομίζεις πως θα ρίξει αυλαία, κάνει ακόμα ένα καταπληκτικό νούμερο για να ακολουθήσει ένα ακόμη και ένα ακόμη..

Έχοντας γυρίσει την Ευρώπη σε μικρή ηλικία με μια μπάντα και ζώντας το απόλυτο μέσα της, το μόνο ”απωθημένο” παραμένει να εκφράζει την άποψή της για τα κοινωνικά δρώμενα με όποιον τρόπο μπορεί. Είτε μέσω των ”σκοτεινών” ειρωνικών στίχων είτε μέσα απο το ίδιο το σώμα της ή τα σώματα των καλλιτέχνων που απαρτίζουν την ομάδα της στο θέατρο.

Ένα ζωντανό σύγχρονο κορίτσι με άποψη, δημιουργικότητα και σθένος που χαμογελά μελαγχολικά ενώ μέσα στο μυαλό της συνέχεια σκέφτεται το μετά, πάντα με ένα δικό της υπερβατικό τρόπο.

Περήφανη που την γνώρισα απο κοντά και ακόμα περισσότερο που υπάρχουν γυναίκες με ταλέντο στην Ελλάδα που ασχολούνται ενεργά με την avant-garde σκηνή, η οποία θα απασχολήσει πολύ τη στήλη των συνεντεύξεων μας και προσεχώς.

Ο έρωτας με το μπάσο πότε ξεκίνησε;

Από παιδί ήθελα μπάσο και γενικά έπαιζα μόνη μου ό,τι όργανο εβρισκα, ωστόσο οι γονείς μου μη γνωρίζοντας τι είναι αυτό ακριβώς, με γράφουν καποια στιγμή στο Ωδείο στο πιάνο.. Μέχρι που μπήκα στο Γυμνάσιο και λέω στη δασκάλα μου στο πιάνο ”Θέλω να μάθω μπάσο”. Με πήγε στο δάσκαλο και όταν έδωσε το ΟΚ, τα παράτησα όλα και ξεκίνησα.

Τα πρώτα σου γκρουπάκια στα οποία συμμετείχες ως μπασίστρια;

Αρχικά, είχαμε φτιάξει ένα γκρουπάκι στο Ωδείο στο οποίο ήμουν πολύ χαρούμενη που με είχαν επιλέξει για την επίσημη μπασίστρια του γκρουπ. Μετά στο λύκειο, είχαμε φτιάξει ένα γκρουπ με φίλους που λεγόταν Theremin και μετά το σχολείο άρχισα να παίζω στους Ouzo the band που μου έμαθαν πολλά για το πώς λειτουργούν κάποια πράγματα, με το οποίο γύρισα όλη την Ευρώπη..

“Theremin”; Όπως το μουσικό όργανο;

Ναι και μάλιστα είχα αγοράσει και ένα τέτοιο. Δεν το έπαιξα ποτέ καλά βέβαια αλλά το είχα και το παίδευα!

Πώς ήταν αυτή η εμπειρία να ταξιδεύεις τόσο μικρή σε όλη την Ευρώπη κάνοντας αυτό που αγαπάς;

Ένα όνειρο και μάθημα ταυτόχρονα. Τρομερή εμπειρία αλλά ξέρεις, τότε δεν το καταλαβαίναμε κιόλας. Το κάναμε και το ζούσαμε χωρίς δεύτερες σκέψεις. Θυμάμαι να συμβαίνουν σημαντικά πράγματα και εγώ να νιώθω απίστευτα κουρασμένη από τις μετακινήσεις. Δεν υπάρχει αυτό το ”Περνάμε καλά”, ήταν δουλειά. Είχαμε γυρίσματα με βίντεο κλιπ. Κλείναμε αυτοστιγμή.

Έλειπα ένα ολόκληρο εξάμηνο από την σχολή και όταν πήγα πάλι, ένιωσα για πρώτη φόρα στη ζωή μου ίσως ότι εδώ είναι το σπίτι μου.

Έχεις δει πολλά κοινά ανθρώπων απο διαφορετικές εθνικότητες. Με ποιο κοινό πέρασες καλύτερα;

Εξαρτάται απο το χώρο, τη στιγμή και το τι θεωρεί το κάθε κοινό διασκέδαση. Παράδειγμα, στην Τουρκία το κοινό χορευει αρκετά, φωνάζει, στην Αγγλία κάθονται με το ποτό τους και σε κοιτάνε και πάλι μπορεί να νιώσεις πως περνούν όμορφα άρα και εσύ περνάς καλά… Σε πιο μικρές πόλεις πάλι, κάποιες φορές βλέπεις την εκτίμηση στα μάτια τους που διάλεξες την πόλη τους και αυτό είναι ένα συναίσθημα που δε συγκρίνεται με τα υπόλοιπα…

Έχεις περάσει απο πολλά είδη μουσικής, για τώρα έχεις ”κατασταλάξει” στο avant –garde;

Δε θεωρώ πως έχω κατασταλάξει σε αυτό το είδος και είναι μεγάλη κουβέντα και κατά πόσο παίζουμε avant–garde με την μπάντα μου. Έχω περάσει απο punk, rock, free jazz και νομίζω πως αναμιγνύομαι ακόμα με όλα αυτά τα είδη. Δε νιώθω να έχω ξεμπερδέψει μαζί τους. Ίσως για αυτό να μοιάζω avant.

Πότε ξεκίνησες την μπάντα σου Spooky RedRum;

Στην πραγματικότητα η μπάντα ξεκίνησε στην Κερκυρα όπου σπουδάζαμε όλοι εκεί, αλλά μετά χαθήκαμε επειδή κάπως ο καθένας ή πηγε πίσω στην πόλη του ή άλλαξε πόλη για μεταπτυχιακά κτλ. Ξαναβρεθήκαμε το 2015 με τον Άγγελο Μαστραντώνη και αποφασίσαμε να γράψουμε μαζί και έτσι μπήκαμε στούντιο.. Και μετά το χάος γιατί η δισκογραφία στην Ελλάδα είναι δύσκολη υπόθεση… Λόγω οικονομικών κυρίως και ύστερα μέχρι να συνειδητοποιήσεις τι γίνεται μέχρι να βγει ο δίσκος. Πήρε δύο χρόνια δουλειάς όλο αυτό και βγήκε μόλις στις αρχές του 2018.

Από τον πρώτο δίσκο ποια τραγούδια θα έλεγες πως είναι βιωματικά;

ΟΛΑ! Το αστείο ήταν ότι κάποια τραγούδια είχαν γραφτεί το 2009 στην Κέρκυρα και ηχογραφήθηκαν μετά απο τόσα χρόνια… Για μένα το πρώτο και το τελευταίο κομμάτι του άλμπουμ είναι εκείνα που μ’ αγγίζουν πλέον περισσότερο και έχουν γραφτεί πρόσφατα. Αν τα ακούσεις είναι σαν ένα. Σαν να ανοίγει και να κλείνει κυκλικά. Το ”They left”, το τελευταίο κόμματι είναι και το πιο αληθινό, το οποίο το έχω συνδυάσει με το τι συνέβαινε εκείνη την εποχή στην ζωή μου.

Είσαι από τους καλλιτέχνες που θέλουν αλλαγές σε κάθε δίσκο τους ή ακολουθείς ένα συγκεκριμένο ύφος;

Μέχρι στιγμής και στο δεύτερο δίσκο έχω βάλει τα χαρακτηριστικά εκείνα τα οποία υπάρχουν και στον πρώτο μας. Είμαστε άλλωστε οι ίδιοι δημιουργοί από πίσω και προσπαθούμε να βάζουμε κομμάτια του εαυτού μας μέσα. Αυτή τη χαρμολύπη που με χαρακτηρίζει σαν άνθρωπο θα την βρεις και στην μουσική και στο στίχο.

Ο δεύτερος δίσκος θα έχει πιο ηλεκτρονικό ήχο αλλά κρατάει το ίδιο ύφος στα κείμενά του

Τι συναισθήματα θέλεις να διεγείρεις στους ακροατές σας μέσα απο το στίχο και τη μουσική που δημιουργείς;

Με διακρίνει μια darkila στα κομμάτια μου αλλά αυτό δεν σημαίνει πως θέλω να βάζουν τους δίσκους και να κλαίνε ή να αισθάνονται άσχημα. Προσπαθώ να είμαι ρεαλιστική. Στην ζωή υπάρχει τόσο η χαρά όσο και η λύπη. Προσπαθώ να τα εκφράσω και τα δύο σε ισορροπημένες δόσεις. Η ισορροπία όμως είναι μεγάλη κουβέντα. Τα κομμάτια των δίσκων έχουν μια μελαγχολία, από την άλλη μεριά έχουν και μια κρυμμένη δύναμη. Άλλα πιο ”χορευτικά” κομμάτια έχουν μέσα τους και τον προβληματισμό. Παράδειγμα το τραγούδι ”Now dead” είναι ένα πολύ γκρουβάτο τραγούδι που θέλεις να το χορέψεις… Έχω φίλη που κλαίει με αυτό το κομμάτι.

Θα έλεγα πως αυτός ο δίσκος σαν κεντρικό συναίσθημα έχει μια ειρωνεία απέναντι στην κοινωνία.. Πολύς κόσμος πιστεύει πως είναι ερωτικά κομμάτια αλλά στην πραγματικότητα είναι κοινωνικά.

Έχεις αφήσει τα συναισθήματά σου να ξεφύγουν ενώ είσαι πάνω στην σκηνή;

Ναι έχει συμβεί. Μια φορά είχαμε πολύ κακό ήχο και πάνω στη σκηνή δεν ακούγαμε τίποτα οπότε το γύρισα λιγο στο comedy, κάτι που υπό άλλες συνθήκες δεν θα το έκανα ποτέ. Γενικά τα περισσοτερα προβλήματά μου τα αντιμετωπίζω με τραβηγμένο χιουμορ και αλκοόλ.. Έβλεπα από κάτω τους άλλους να διασκεδάζουν οπότε υπέθεσα πως καλά πάει αλλά πάνω στην σκηνή δεν μπορούσα να μην σχολιάσω τι μας συνέβαινε. Επίσης είναι σημαντικό για μένα να απολαμβάνουμε, όπως εννοεί ο κάθενας την απόλαυση, όλοι όσοι είμαστε σε ένα γεγονός εκείνη τη στιγμή.

Τα παιδιά από την μπάντα τα οποία με γνωρίζουν ήξεραν πως το κάνω αυτό για να ηρεμήσουμε και να μη φρικάρουμε και να το απολαύσουμε και εμείς. Δεν το απολαύσαμε και τόσο είναι η αλήθεια.

Είναι σημαντικό όταν έχεις κάνει τόση δουλειά να έχεις εξασφαλίσει τα πάντα για να είσαι έτοιμος να βγάλεις τον καλύτερό σου εαυτό. Αυτό προφανώς δεν είναι εφικτό πάντα είτε γιατί ο χώρος άλλα σου λέει ότι έχει και άλλα παρέχει τελικά είτε γιατί λάθη γίνονται στην τελική. Ετοιμοπόλεμοι μάθαμε να είμαστε πάντα.

Ποια ήταν η πρώτη παράσταση στην οποία επιμελήθηκες την μουσική;

Ξεκίνησα από την Κέρκυρα. Με βοήθησε πάρα πολύ η Δήμητρα Τρυπάνη, καθηγήτριά μου η οποία ξεδίπλωσε αυτή μου την αγάπη μου προς τις παρασταστικές Τέχνες. Έγραψα μια παράσταση για την πτυχιακή μου και εκεί έπαιξε η μπάντα μου οι Spooky RedRum. Ο τίτλος της παράστασης ήταν ”Ιδέες για το χθες”. Ήταν μισάωρης διάρκειας. Ο στόχος μου ήταν το συναίσθημα και όχι τόσο η υπόθεση. Ξεκινούσε σαν μια απαγωγή του κοινού. Υποτίθεται πως είχαμε στήσει μια μικρή έκθεση ζωγραφικής και τα παιδιά κλείδωναν μέσα το κοινό με σκοπό να τους πουν κάποια πράγματα αλλά χωρίς να υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο δρώμενων. Δηλαδή συνέβαιναν δύο έργα ταυτόχρονα με κοινή αφετηρία και τελείωνε με την σαξοφωνίστα με ρούχα καθαρίστριας να σκουπίζει και μια εκκωφαντική σειρήνα. Ό,τι και αν συμβεί αύριο οι δρόμοι θα είναι ανοικτοί.

Παράλληλα δούλευα με διάφορες θεατρικές ομάδες, που τους βοηθούσα γενικότερα με τη μουσικότητα της παράστασης, σε κάποιες συμμετείχα και επί σκηνής.

Πότε ξεκίνησες να ασχολείσαι σοβαρά πλέον με το physical theater;

Το 2011 όταν ήρθα στην Αθήνα και προσπαθούσα να καταλάβω πώς θα κινηθώ σε αυτό το χώρο. Ένιωθα πως ήθελα να γίνω συνθέτρια για παραστάσεις, live δρώμενα, για συνομιλία και με άλλες τέχνες. Ένα πράγμα που έχω καπως μέσα μου έμφυτο είναι ο αυτοσχεδιαμός και τα άκρα. Ήθελα ως περφόρμερ να έχω κάποια εκπαίδευση στο σώμα μου για να μπορώ να αποδώσω το καλύτερο δυνατό επί σκηνής αλλά και για να δίνω σαφείς οδηγίες στους συνεργάτες μου.

Σημαντικες παραστάσεις που θεωρείς σταθμούς για σένα μέχρι στιγμής;

Πριν από τρία χρόνα συνέθεσα-σκηνοθέτησα στο θέατρο ”Φούρνος” το Quintet ‘84 με συνεργάτες τον Άγγελο Μαστραντώνη, μόνιμο συνεργάτη βιολονίστα, τον Σπύρο Βρυώνη έναν εξαιρετικό τσελίστα, την Αιμιλία Μουζακίτη και την Θέκλα Γαΐτη. Μια παράσταση βασισμένη σε κείμενα του Χαρούκι Μουρακάμι και στη μουσικότητά τους. Ήταν εντυπωσιακό το πώς εξελιχθηκε μια παρτιτούρα σε κάτι ενετλώς διαφορετικό μέσα από πρόβες και έρευνα. Απολαυστική συνεργασία.

Το 2017 συνέθεσα και σκηνοθέτησα το “The Glass Between” το οποίο ξεκίνησε σε μια διαδικασία έρευνας στο πλαίσιο του διδακτορικού μου. Συνεργάστηκα με οχτώ performer που είχα την τύχη να μου δώσουν το 100% και να μπουν σε αυτό το project βαθιά. Στο συγκεκριμένο χρησιμοποιήθηκαν σαν πηγή έμπνευησης κείμενα και καταγραφές ανθρώπων που έχουν βιώσει τον εγκλεισμό. Παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής, στο Playground ως work in progress και στο Beton 7.

Άλλες σημαντικές δουλειες που τις θυμάμαι και με βασάνισαν με δημιουργικό τρόπο θα έλεγα είναι το L’inatendu που ανέβηκε στο Institute Grotowski, τo ‘’Υπόγειο από πάνω’’, μια τρέλα εξαρχής που άλλαξε τις ζωές όλων μας θεωρώ, ανέβηκε στη Fabrika, το Holy Beat και το Γελοίο Σκότος γιατί τα παιδιά αυτά είναι απόλαυση και χάος μαζί. Δημιουργικό χαος. Όπου ανέβηκαν στο Bios και στην Πειραματική σκηνή του Εθνικού. Πολλά άλλα αλλά σίγουρα και αυτά!

Ποιά είναι τα ενεργά projects με τα οποία ασχολείσαι αυτή τη στιγμή;

Είμαι συγκεντρωμένη στην παραγωγή του δεύτερου δίσκου. Αυτό σα διαδικάσια έχει τα κάτω του και τα πάνω του. Γράφω μια όπερα σε συνεργασία με τη Μαργαρίτα Δοσούλα ενδυματολόγο- δραματουργός, λιμπρέτο γράφει η Όλγα Νικολαϊδου. Θα έχει avant–garde στοιχεία, σουρεάλ στοιχεία, multi–media στοιχεία, δύο γλώσσες. Αλλά δεν μπορώ να πω ακόμα πολλά γιατί είναι υπο κατασκευή ακόμα..

Ασχολούμαι επίσης με τη θεατρική παράσταση η οποία έχει ήδη ανέβει στην Τουρκία, το ”SALTO”, και δουλεύω ακόμα πάνω στην ενορχήστρωση των κομματιών της παράστασης με σκοπό κάποια στιγμή να παιχτεί με μεγαλύτερο σύνολο μουσικών. Αυτή τη στιγμή στις παραστάσεις είμαι επί σκηνής ως μουσικός. Θα παιχτεί κάποια στιγμή και στην Ελλάδα. Το ”SALTO” είναι το όνειρο της Αλεξάνδρας Καζάζου και του Karol Jarek σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Γκροτόφσκι και το Εθνικό θέατρο της Τουρκίας. Είναι δύο άτομα τα οποία τα γνώρισα στο Ινστιτούτο και συνεργαζόμαστε τα τελευταία 5 χρόνια.

Βρίσκομαι σε συνεργασία με τους Duende είναι μια πολυπολιτισμική ομάδα. Θα κανουμε ένα ντουέτο επίσης με την Εύα Τσούρου η οποία είναι μια performer που ανήκει στην ομάδα αυτή και δέσαμε από την πρώτη στιγμή. Έχουμε συνεργαστει και σε άλλες παραστασεις και πάντα εκφράζουμε την αλήθεια μας. Δεν είναι δεδομενο αυτό.

Πώς και επέλεξες το Ινστιτούτο Γκροτόφσκι και την Πολωνία;

Από τότε που βρισκόμουν στην σχολή, με τραβούσε η αισθητική του Ινστιτούτου και μ’ άρεσει όταν υπάρχει ένα πειθαρχημένο πρόγραμμα, αυστηρό για να μπορώ να έχω η ίδια μια σειρά μέσα σε αυτό. Μου δίνει τρελή ελευθερία αυτό. Να έχω ένα δομημένο αλλά ειλικρινές πρόγραμμα. Τι σημαίνει αυτό τώρα ε; Θέλω να έχω τη δυνατότητα να καταλάβω ποια είναι τα άκρα μου και να τα ξεπεράσω αν θελήσω. Να μη στρίψω πριν χρειαστεί.

Έζησα όλα τα πράγματα να ξυπνάω το πρωί, να τρέχω στα δάση και να αυτοσχεδιάζω με καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο.

Αυτό όλο το ενσωμάτωσα στη ζωή και στον τρόπο που γράφω.

Ασχολήσε με πολλά πράγματα.. Προλαβαίνεις μέσα σε αυτό να βρεις χρόνο να ενημερωθείς με το τι συμβαίνει γύρω σου σε κοινωνικό επίπεδο;

Είναι προτεραιότητα μου μέσα σε όσα κάνω. Πίστεύω πως η μουσική μου, το θέατρο όλη μου η τέχνη σχολιάζει αυτό που συμβαίνει γύρω μας. Δεν ξερω αν προσπαθώ να δωσω λύσεις αλλα σίγουρα προσπαθω να δωσω άλλες οπτικές γωνίες και να αποδωσω καποια ιστορικα γεγονότα από τα ματια μας( των ανθρώπων που είναι διπλα μου και τα δικά μου)Δεν είμαι απο τους καλλιτέχνες που δημιουργεί τέχνη για την τέχνη ή για εγωϊστικούς λόγους. Δημιουργώ με γνώμονα να δώσω στον κόσμο την δική μου άποψη για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Είμαι μέρος της κοινωνίας και δεν μπορώ να δημιουργώ έξω απο αυτή.

Η όπερα που γράφω τώρα έχει σχέση με αυτό το σοκ που νιώθω μέσα μου σχετικά με το ότι συμβαίνει.

Τι εννοείς πως βρίσκεσαι σε σοκ σε ότι αφορά την κοινωνία;

Αγαπώ τους ανθρώπους αλλά όχι την ανθρωπότητα. Δεν μπορώ να πιάσω ένα θέμα και να σου πω ”βρίσκομαι σε σοκ μόνο γι αυτό το γεγονός ” νομίζω πως ζούμε μια άγρια εποχή που δεν μπορείς να βάλει προτεραιότητα ποιό γεγονός είναι χειρότερο απο τον άλλο.. Αν και γενικά μαλλον είναι νωρίς ακόμα για την ανθρωπότητα ,ελπίζω δηλαδη, οι περισσοτερες εποχές είχαν μια δικιά τους αγριάδα.Να μιλήσω για τον πόλεμο, για την έμφυλη βία,για τις εργασιακές συνθήκες, για το σεξισμό; Ειδαμε πολλα .Δεν νομίζω ότι είναι απαραίτητο να αναφέρω ονόματα ..Όλοι έχουμε αρχική σελίδα..

Ζούμε απίστευτα γεγονότα που σου προκαλούν σοκ και θλίψη.

Δεν είναι τυχαίο που ειμαστε μια γενια ζομπι.

Ποιά όνειρά θέλεις σαν καλλιτέχνης να εκπληρώσεις;

Δεν έχω τέτοιες εμμονές. Να πω ότι αν μέχρι τα 50 μου δεν έχω γράψει 5 όπερες και 8 άλμπουμ θα τρελαθώ. Μπορεί να τα παρατήσω κάποια στιγμή όλα και να γινω αγρότισσα. Ξέρω απλα πως με τους ρυθμούς που εργάζομαι και αυτό που θέλω να δώσω κάποια στιγμή θα με εξαντλήσει σαν άνθρωπο.

Θα ήθελα σα καλλιτέχνης όμως να προλάβω να ζήσω την ουτοπία. Αν γινόταν για μια γενιά τουλάχιστον να μην είμαστε μαλάκες.