«Ο Άκης Πάνου είναι ο ένας…Οι άλλοι ακολουθούν από πολύ μακριά»

Χειμώνας του 1974, στα στούντιο της «Columbia», η συνύπαρξη δυο ογκόλιθων του λαϊκού τραγουδιού πήρε ν’ αποτυπώνεται στ’ αυλάκια των δίσκων βινυλίου κι ετοιμάζεται να περάσει στην αθανασία. Ο Άκης Πάνου συναντιέται με τον Στέλιο Καζαντζίδη για να ηχογραφήσουν τα έξι τραγούδια της πρώτης πλευράς του δίσκου «Η ζωή μου όλη».

Ο τίτλος του δίσκου δεν επιλέχτηκε στην τύχη. Είναι ταυτόχρονα ο τίτλος του τραγουδιού που έχει αγγίξει την ψυχή του Καζαντζίδη, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο. Του Καζαντζίδη με τη μυθική διαδρομή, τις πολλές σπουδαίες κυνεργασίες, τα πολλές εκατοντάδες ηχογραφημένα τραγούδια και τα ασύλληπτα ρεκόρ στις πωλήσεις δίσκων.

Οι δυο άντρες θα συνεργαστούν εκείνη τη χρονιά για μια και μοναδική φορά, που θα σφραγιστεί από τη «γέννηση» έξι λαϊκών ύμνων που θα τραγουδιούνται στους αιώνες των αιώνων: «Η ζωή μου όλη», «Μίσος», «Οι μισοί καλοί», «Άντε να περάσει η μέρα», «Τα όνειρα χτίζονται», «Το θολωμένο μου μυαλό».

«Οι μισοί καλοί σε μοναστηριού κελί
κι οι άλλοι στο τρελάδικο από κακό κι απ’ άδικο…»

Ο Άκης Πάνου σημάδεψε το λαϊκό τραγούδι και το λαϊκό μας πολιτισμό γράφοντας  τραγούδια απαράμιλλης ομορφιάς, που θα τραγουδιούνται από πολλές γενιές. Σπουδαίος λαϊκός καλλιτέχνης, δεν χώραγε σε καλούπια και δεν κατατάσσεται σε κατηγορίες, παρά μόνο στη δική του. Εμπνευσμένος συνθέτης, λαϊκός ποιητής, μπουζουξής, ενορχηστρωτής, ερμηνευτής, κατασκευαστής μπουζουκιών. Η ποιότητα των τραγουδιών του αντιστρόφως ανάλογη προς τον αριθμό τους, είναι χαρακτηριστική του τραγουδοποιού που δημιουργεί «χειροποίητα», προικισμένα με μεράκι και κομμάτια ψυχής τραγούδια.

Γεννήθηκε στις 15 του Δεκέμβρη 1933 σε μια προσφυγογειτονιά της Καλλιθέας κι έφυγε από τη ζωή, βαριά άρρωστος, στις 7 του Απρίλη 2000.  Πάλεψε από μικρή ηλικία με τη φτώχεια αλλάζοντας πολλά επαγγέλματα: έκανε θελήματα, πούλαγε τσιγάρα, κουλούρια, υπήρξε τσιλιαδόρος δίπλα στους σαλταδόρους στην Κατοχή, δούλεψε εργάτης σ’ εργοστάσιο. Στο σχολείο έμεινε ώσπου να μάθει να διαβάζει και να γράφει, μετά το εγκατέλειψε. Τα παιδικά του χρόνια δεν διαφέρουν πολύ από του Καζαντζίδη…

«Είναι τόσο σκληρός ο αγώνας μα τόσο γλυκός,
είναι τόσο μεγάλη η ζωή όταν ζεις διαρκώς…»

Ο Άκης δέθηκε με το μπουζούκι από παιδί. Αιτία στάθηκε ο αδελφός του Βαγγέλης, σπουδαίος δεξιοτέχνης της εποχής, που χάθηκε πρόωρα. Στου Χαροκόπου γνωρίστηκε με τον Γιάννη Σταματίου, τον επονομαζόμενο «Σπόρο», σπουδαίο παίχτη μπουζουκιού. Με τον Σπόρο και μ’ έναν ακόμα παίζανε στις ταβέρνες τα σαββατοκύριακα για το χαρτζιλίκι.

Εμφανίζεται στη δισκογραφία προς το τέλος της δεκαετίας του ’50, συνεργαζόμενος με δυο από τα μεγαλύτερα κεφάλαια του λαϊκού τραγουδιού. Ντύνει με νότες τους στίχους του Χρήστου Κολοκοτρώνη, και η Καίτη Γκρέυ ερμηνεύει το τραγούδι «Το παιδί μου απόψε πίνει». Ακολουθούν τα τραγούδια «Ένα δάκρυ έσταξα» με την Πίτσα Νέγκρη και «Μια βραδιά καταραμένη» με τη Δούκισσα. Μεταξύ 1960-1970 ο Άκης Πάνου δημιουργεί και κυκλοφορεί τις πολύ μεγάλες επιτυχίες «Ρολόι κομπολόι», «Θα κλείσω τα μάτια», με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, «Η πιο μεγάλη ώρα» με τη Γιώτα Λύδια, «Δεν θέλω τη συμπόνια κανενός» με τον Γιώργο Χατζηαντωνίου, «Στον σταθμό του Μονάχου», «Του κόσμου το περίγελο» με τον Στράτο Διονυσίου και στη συνέχεια, μετά το 1970, τα «Κοίτα με στα μάτια», «Πυρετός» με τη Μαρινέλλα, τα έξι προαναφερόμενα τραγούδια με τον Στέλιο Καζαντζίδη, το «Θέλω να τα πω» με τον Γιώργο Νταλάρα και δεκάδες ακόμα.

«Ίσως, έγινε η αγάπη μίσος, ίσως, έτσι είναι φυσικό
ίσως, αλλά δεν υπάρχει ίσως, μίσος, κι είναι κάτι τραγικό…»

Ο Άκης Πάνου και ο Στέλιος Καζαντζίδης εκδήλωναν με κάθε ευκαιρία  την εκτίμηση και τον θαυμασμό που έτρεφαν ο ένας για τον άλλο. «Όλους τους τραγουδιστές να βάλεις σ’ ένα καζάνι, μισό Καζαντζίδη δεν κάνουνε» έχει πει ο συνθέτης, ενώ σε μια από τις εφτά συνεντεύξεις που έδωσε στον αξέχαστο δημοσιογράφο και ερευνητή του λαϊκού τραγουδιού, Πάνο Γεραμάνη, καταγράφονται ανάμεσα σε άλλα τα εξής: «Άλλωστε αυτά που θέλω να βγάλω σήμερα έξω μόνο ένας τραγουδιστής με βιώματα παραπλήσια με τα δικά μου θα μπορούσε να τα αποδώσει. Και ο τραγουδιστής αυτός είναι ένας, ο οποίος πάντα κατά κάποιον τρόπο είναι παροπλισμένος και περιχαρακωμένος. Ο Καζαντζίδης».

Ας επανέλθουμε όμως στο στούντιο της «Columbia». Ο ηχολήπτης Γιάννης Παπαϊωάννου, παρών στην ηχογράφηση του δίσκου, θυμάται: «Τα 6 τραγούδια που είπε ο Στέλιος θα μπορούσαν να ήταν σενάρια για ταινία το καθένα χωριστά. Άλλη μια μεγάλη χαρά για τον Τάκη Φιλιππίδη [συνάδελφο ηχολήπτη] και μένα να τους βλέπουμε. Τον Άκη παραστατικό στις κινήσεις του και τον Στέλιο να τον ακούει, να πηγαίνει μέσα στο καμαράκι, να φοράει τα ακουστικά, να σταυρώνει τα χέρια του [πιάνοντας τον αριστερό καρπό με το δεξί ] και εμείς να λέμε: “Φορέστε ζώνες γιατί τώρα θα αρχίσει η απογείωση!”».

«Του θολωμένου μου μυαλού τους εφιάλτες τραγουδώ,
κι αν σας επίκρανα ως εδώ, φταίει το πάθος του τρελού…»

Το 1980 κυκλοφόρησε το βιβλίο του Άκη Πάνου «Ο κόσμος ο δικός μου» (εκδ. Γνώση»), δυσεύρετο στις μέρες μας, που έχει όλα τα τραγούδια του. Στο εξώφυλλο είναι τυπωμένα τα λόγια του Μάρκου Βαμβακάρη και του Στέλιου Καζαντζίδη για τον Άκη Πάνου. «Ο Άκης Πάνου είναι ο ένας σήμερα στο λαϊκό τραγούδι. Είναι ο κορυφαίος λαϊκός συνθέτης και στιχουργός. Οι άλλοι ακολουθούν από πολύ μακριά» είπε ο Στέλιος. Ο Γιάννης Παπαϊωάννου μεταφέρει από το εσωτερικό του βιβλίου την «ανταπόδοση» του συνθέτη: «Το καλό τραγούδι φτιάχνει και κρατάει ζωντανούς τούς τραγουδιστές. Απόδειξη, η πτώση “μεγάλων ονομάτων” όταν έμειναν χωρίς καλά τραγούδια. Αυτό, με εξαίρεση τα τέσσερα ερμηνευτικά φαινόμενα, που είναι τρία: Τα εξής δύο: Ο Καζαντζίδης».

«Δεν μελετάω τη δική σας τη ζωή
μοιριολογάω την αχάριστη δική μου
την παλιοζωή μου…»

Μάρτης 1990. Στο στούντιο του 2ου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, ο Πάνος Γεραμάνης εγκαινιάζει τη θρυλική εκπομπή του, «Λαϊκοί Βάρδοι», φιλοξενώντας τον Στέλιο σε μια συνέντευξη που μεταδόθηκε σε 10 εκπομπές. Η συνέντευξη φτάνει στο τέλος όταν ο Πάνος ρωτά το Στέλιο:

Πάνος Γεραμάνης: Θα θέλαμε να σε ρωτήσουμε ποιο είναι το πιο αγαπημένο σου τραγούδι και ποιο αφιερώνεις αυτή τη στιγμή, στο κλείσιμο της σειράς αυτών των εκπομπών (…). Και να αφιερώσεις δυο απ’ τα τραγούδια σου στα εκατομμύρια των θαυμαστών σου και των ακροατών μας.

«Η ζωή μου όλη είναι ένα καμίνι
που ’χω πέσει μέσα και με σιγοψήνει…»

Στέλιος Καζαντζίδης: Ε, αυτό, Παναγιώτη, είναι γνωστό, το ’χω πει εκατοντάδες φορές και θα το ξαναπώ. «Η ζωή μου όλη» είναι το τραγούδι που αγάπησα περισσότερο. Του Άκη Πάνου. Αυτού του μεγάλου συνθέτη. Στον οποίο εύχομαι να μην παραδώσει και αυτός τα όπλα όπως εγώ, κι αν μπορεί να συνεχίσει.

Π.Γ.: Κι ένα άλλο τραγούδι σου;

Σ.Κ.: Όλα τ’ άλλα μαζί κάνουν το τραγούδι αυτό…