Ο πολιτικός Τζον Λένον και το Κομμουνιστικό Μανιφέστο

Στις 8 Δεκεμβρίου του 1980, ο Τζον Λένον δολοφονείται στη Νέα Υόρκη, έξω από το σπίτι του, από έναν παρανοϊκό θαυμαστή του -Μαρκ Τσάπμαν- που αναζητούσε δημοσιότητα και την προσοχή του κόσμου. Η προσωπική διαδρομή του Λένον είναι η ιστορία μιας μουσικής ιδιοφυίας, με φαινομενικά χαμηλό προφίλ, χαρακτηριστικά γυαλιά μυωπίας και ιδιαίτερο βρετανικό ιδίωμα, που συνέδεσε το όνομά της με την άνοδο και την πτώση των Beatles.

Ένα θρυλικό συγκρότημα, που ξεκίνησε δειλά από την εργατούπολη του Λίβερπουλ και τις πρώτες διεθνείς εμφανίσεις του στο Αμβούργο, για να κατακτήσει σύντομα την κορυφή, σπάζοντας το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Μεγάλες επιτυχίες, χρυσοί δίσκοι που απασχολούσαν τις περισσότερες θέσεις των charts, συναυλίες και περιοδείες που προκαλούσαν κοσμοσυρροή και υστερία στο πέρασμα των ανορθόγραφων σκαθαριών (εικάζεται πως το Beatles παραπέμπει στο αγγλικό Beat-less, που σημαίνει “χωρίς ρυθμό”), που βραβεύτηκαν ακόμα κι από τη βασίλισσα Ελισάβετ, γιατί διαφήμιζαν το Ηνωμένο Βασίλειο στον κόσμο.

Αυτή όμως δεν ήταν παρά η πρώτη αναγνωριστική περίοδος των Μπιτλς, με τα καλοσιδερωμένα κοστούμια, τις θαυμάστριες να στριγγλίζουν, τις τηλεοπτικές εμφανίσεις, τις διακρίσεις και τη βασιλική βράβευση. Μετά τα μέσα της δεκαετίας του 60′, ωστόσο, ακολουθεί μια “σκοτεινή περίοδος γεμάτη χρώματα” και ψυχεδέλεια, ναρκωτικά και πειραματισμούς -πχ με την ινδική φιλοσοφία και μουσική- που έδωσε εξίσου σπουδαίους δίσκους και μουσικά αριστουργήματα.

Ο Λένον είχε καθοριστική συμβολή σε αυτή την πορεία και πολύ έντονες σχέσεις με δύο πρόσωπα που τον σημάδεψαν με τη σειρά τους: τον Πολ ΜακΚάρτνεϊ και τη Γιόκο Όνο, τη δεύτερη σύζυγό του. Ο ΜακΚάρτνεϊ ήταν ο άλλος μουσικός εγκέφαλος του συγκροτήματος, αλλά έστεκε μάλλον ένα σκαλί κάτω από το Λένον και αργότερα τον παρομοίασαν με το Σαλιέρι που ζήλευε το Μότσαρτ και το απαράμιλλο μουσικό του ταλέντο. Αυτήν την παρομοίωση όμως την έκανε πρώτη η Όνο, το πρόσωπο που μπήκε στη ζωή του Λένον και λειτούργησε σαν καταλύτης στη διάλυση των Μπιτλς, επιτείνοντας τις προβληματικές σχέσεις μεταξύ των μελών του συγκροτηματος.

Η σόλο καριέρα του Λένον ακολούθησε κι αυτή τα σκαμπανεβάσματα και τις διακυμάνσεις που είχε ο γάμος του με τη Γιόκο -στην οποία αφιέρωσε διάφορα τραγούδια και δίσκους του. Παρόλα αυτά, η σχέση του με τη Γιαπωνέζα καλλιτέχνη συνδέθηκε με μια περίοδο μουσικής ωρίμανσης του Λένον, που άφησε πίσω του τα εύκολα σουξέ, ήρθε σε επαφή και ζύμωση με τις τάσεις και τα φιλοσοφικά ρεύματα της εποχής του κι έδωσε δείγματα μιας (σαφώς αντιφατικής) πολιτικοποίησης.

Σε αυτά τα βήματά του δε συγκαταλέγεται μάλλον το Back In the USSR και το Revolution (όπου αναφέρεται κάπου κι ο Πρόεδρος Μάο) με τους Beatles. Συμπεριλαμβάνονται όμως πολλά κι αξιοσημείωτα γεγονότα ή κομμάτια, όπως η επιστροφή του βασιλικού μεταλλίου στην Ελισάβετ, που θεωρήθηκε μεγάλη προσβολή, κι η αντίθεση στον πόλεμο και την ιμπεριαλιστική ανάμειξη στο Βιετνάμ, ακόμα κι αν εκφραζόταν με ένα χίπικο πασιφισμό, όπως η περίφημη διαμαρτυρία με την Όνο στο κρεβάτι κι οι φιλειρηνικοί στίχοι στο Give Peace a Chance ή με έναν κάπως αφηρημένο αντι-μιλιταρισμό, όπως στο I don’t wanna be a soldier mama, I don’t wanna die.

Υπήρχαν όμως και πιο συνειδητοποιημένα, στοχευμένα τραγούδια, όπως το Power to the People (η εξουσία στο λαό) και το υπέροχο Working Class Hero, που είναι διαχρονικό κι ακούγεται ως τις μέρες μας, σε πολλές συγκεντρώσεις. Και φυσικά το Imagine, που είναι ένα είδος Κομμουνιστικού Μανιφέστου, μελοποιημένου, κι ας μην ήταν ακριβώς κομμουνιστής ο Λένον.

Φαντάσου πως δεν υπάρχει παράδεισος και θρησκείες
Φαντάσου πως δεν υπάρχουν χώρες, σύνορα και πόλεμοι
Φαντάσου πως δεν υπάρχει ιδιοκτησία…

Και φυσικά, η αντίστοιχη διαβάθμιση.
Είναι εύκολο αν προσπαθήσεις…
Δεν είναι δύσκολο να το κάνεις…
Αμφιβάλλω-αναρωτιέμαι αν μπορείς…

Κι όχι, δεν είμαστε ονειροπόλοι, κι ίσως μια μέρα έρθεις κι εσύ μαζί μας…

Κατακλείδα
Ο Λένον δεν ήταν κομμουνιστής. Τον χώριζε μόνο ένα γιώτα από το Λένιν. Υπάρχει και μια φωτογραφία του με τον Τσε, που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο, αλλά είναι προϊόν φωτομοντάζ. Υπάρχει όμως και το άγαλμά του στην Αβάνα, όπου κάθεται σε ένα παγκάκι, κι αυτό είναι αληθινό.

Το Imagine μπορεί να φαίνεται κάπως αφελές σε κάποιους (λίγο γιούχου, όπως τραγουδάει κι ο Λένον πριν το ρεφρέν), αλλά χωράει σε λίγους στίχους μια μοναδική περιγραφή της αταξικής κοινωνίας του μέλλοντος, κι ας μη μας λέει πολλά για τον τρόπο με τον οποίο θα έρθει. Έτσι κι αλλιώς, ο Λένον δεν ήταν κομμουνιστής. Κι ας έγραψε κάτι σαν το Κομμουνιστικό Μανιφέστο μελοποιημένο…