Όλα τον θυμίζαν

“Ο Μάνος είναι εδώ μαζί μας” είπε η κόρη του, Μυρσίνη, καθώς παραλάμβανε ως δώρο από τον Αμπατιέλο ένα χαρακτικά του Βαρλάμου. Και για τις επόμενες δύο ώρες όλα τον θυμίζαν σε μια μαγική βραδιά που εξελίχθηκε σε άτυπο λαϊκό προσκύνημα, με τον κόσμο να γεμίζει ασφυκτικά την κεντρική σκηνή μέχρι τη λίμνη, τις πλαγιές δίπλα στο χώρο και το θεατράκι όπου δεν είχες οπτική επαφή αλλά άκουγες τα πάντα.

Όλα τον θυμίζαν, μικρά κι αγαπημένα. Από το σπάνιο ηχητικό ντοκουμέντο με τη χαρακτηριστική φωνή του Λοΐζου και μια πρώιμη εκδοχή του “Δέντρου” που ακούστηκε για πρώτη φορά στο 2ο Φεστιβάλ της Καισαριανής. Μέχρι τα οπτικά και φωτογραφικά ντοκουμέντα που εμφανίζονταν στη γιγαντοοθόνη της κεντρικής σκηνής. Όπως η φωτογραφία με το Μίκη, το Νταλάρα, τη Φαραντούρη, τον Παπακωνσταντίνου και την Αλεξίου -που πέρασαν σχεδόν όλοι από το Φεστιβάλ αυτές τις μέρες. Ή το σπάνιο κι ανατριχιαστικό βίντεο από το 2ο Φεστιβάλ με τους καλλιτέχνες (Λοΐζος, Ξυλούρης, Μικρούτσικος) και τα πολιτικά στελέχη να γίνονται μια αλυσίδα επί σκηνής τραγουδώντας “Πότε θα κάνει ξαστεριά” και φωνάζοντας συνθήματα υπέρ του ΚΚΕ.

Στο τέλος ανέβηκε επί σκηνής κι ο Φώντας Λάδης

Μια βραδιά για τον πολυδιάστατο Λοΐζο, τον ερωτικό Μάνο, τον πολιτικό Μάνο, που έγραψε για τους πόθους και τις αγωνίες του λαού, για την Πρωτομαγιά, τον ιμπεριαλισμό και τον τρίτο παγκόσμιο, το “εμβατήριο που του ‘μαθαν να λέει”, το δρόμο με τη δική του ιστορία, το “δε θα περάσει ο φασισμός” (Ακορντεόν) και φυσικά το “Δέντρο” που είχε την τιμητική του: ακούστηκε δύο φορές, ενώ ο Νταλάρας έδειχνε χαμογελώντας το πλήθος -τα φύλλα και τους καρπούς που έδωσε το Δέντρο του ΚΚΕ που είχε πάντα βαθιές ρίζες στο λαό. Ένας Νταλάρας που στην αρχή ήταν φανερά αγχωμένος κι αντίστοιχα μουδιασμένη ήταν κι η υποδοχή του κοινού, αλλά όσο περνούσε η ώρα λύνονταν αμφότεροι κι έβρισκαν κώδικες και σημεία επαφής σα να μην τα είχαν χάσει ποτέ μεταξύ τους. Ο Νταλάρας μάλιστα κάλεσε σε κάποιο σημείο και τον “σύντροφο Γραμματέα” να σηκωθεί και να χορέψει…

Ήταν μια από τις καλύτερες συναυλίες στην ιστορία των Φεστιβάλ που είχε κάτι από την αίγλη και την ατμόσφαιρα της Μεταπολίτευσης και θα μείνει για πολύ καιρό χαραγμένη στη μνήμη όσων είχαν την τύχη να την παρακολουθήσουν ζωντανά. Με εκπληκτικές ερμηνείες από όλους τους καλλιτέχνες, τον Νταλάρα και τον Παπακωνσταντίνου να τραγουδάνε αγέραστοι, τη Φαραντούρη να ερμηνεύει τα Νέγρικα και να εύχεται στην ΚΝΕ να συνεχίσει να στηρίζει και να προβάλλει τον πολιτισμό και τη Στρατηγού να στέκεται επάξια δίπλα στα ιερά τέρατα με την υποβλητική φωνή της.

Λίγο πριν το τέλος η σκηνή και το κοινό έγιναν ένα και τραγούδησαν μαζί “τίποτα δεν πάει χαμένο”. Ένα τραγούδι που μας συντροφεύει “σχεδόν πενήντα χρόνια” τώρα κι είναι ακόμα πιο επίκαιρο σήμερα, σαν να είχε προβλέψει ο Λοΐζος την υποχώρηση και τις ανατροπές που θα ακολουθούσαν μετά το θάνατό του. Ο Λοΐζος που είχε πολλά ακόμα να δώσει, που έφυγε στην πιο γόνιμη ηλικία, και που αν ζούσε σήμερα θα γινόταν 80 χρονών. Αλλά απέδειξε ο ίδιος με το διαχρονικό του έργο και τα αθάνατα τραγούδια του πως… τίποτα δεν πάει χαμένο στη χαμένη μας ζωή!