Πρεβεζάνος – Συκάκης – Πάσσος: Υπογραφή μας είναι το παίξιμό μας

Θα γνωρίσουμε σήμερα ένα μουσικό τρίο από παίχτες της Κρητικής μουσικής. Δοσμένοι στην πλούσια κληρονομιά της κρητικής μουσικής, μας ταξιδεύουν με τις νότες στο αγαπημένο νησί της Ελλάδας παίζοντας στο φιλόξενο και ασυμβίβαστο Βeeraki στο σταθμό Λαρίσης χειμώνα – καλοκαίρι ενώ δεν παραλείπουν να αποπλέουν προς τα εκεί τους καλοκαιρινούς μήνες.

Συνάντησα τα τρία αυτά που παιδιά, πού άλλου; Στην αυλή στο Beeraki του σταθμού Λαρίσης. Οι φανατικοί θεατές του ”Κόκκινου Κύκλου” ίσως να θυμάστε αυτή την μονοκατοικία από τα γυρίσματα κάποιων επεισοδίων του, ωστόσο οι περισσότεροι θα το γνωρίζετε από τις ωραίες κρητικές βραδιές που ετοιμάζουν εκεί τα παιδιά ο Άρης Πρεβεζάνος, ο Στέλιος Συκάκης και ο Αλέξανδρος Πάσσος.

Συζητήσαμε για πολλά πράγματα εκεί το απόγευμα, μερικά από αυτά είναι τα παρακάτω..

Πώς ήρθατε σε επαφή με την κρητική μουσική;

Πρεβεζάνος: Στο σπίτι μας οι γονείς μου άκουγαν παραδοσιακή μουσική από όλη την Ελλάδα όποτε αυτή ήταν οικείο άκουσμα και ως εκ τούτου με συγκινούσε. Σε μια εκδήλωση γνωρίσαμε το δάσκαλό μου Γιάννη Χαιρέτη που έκανε μαθήματα λύρας στο σύλλογο Ανωγειανών Αθήνας.Οι κρητικοί παππούδες, που ζούσαν τότε, μου αγόρασαν λύρα και έτσι ξεκίνησα μαθήματα με το Γιάννη έναν άνθρωπο που εκτιμώ απεριόριστα και που του είμαι ευγνώμων.

Συκάκης : Έχω παρόμοιες εμπειρίες. Πιστεύω πως τα πρώτα ακούσματα που έχει κάποιος από το σπίτι του ακολουθεί και στην πορεία. Ο θείος μου ήταν μπουλγαρίστας, όπως και εγώ. Ο πατέρας μου ήταν καλός τραγουδιστής και ο παππούς μου λυράρης, αλλά δεν τον πρόλαβα. Ο θείος και ο πατέρας μου έφερναν πολύ κόσμο στο σπίτι και διασκέδαζαν παίζοντας μουσική. Περίπου στα 9 έπιασα το πρώτο μουσικό όργανο, ένα τετράχορδο μπουζούκι το οποίο όμως στην Κρήτη το κούρδιζαν σαν λαούτο. Αυτή η λεπτομέρεια ίσως να μην είναι πολύ γνωστή, αλλά υπάρχουν στοιχεία που το αποδεικνύουν και πολλές ηχογραφήσεις. Το τρίχορδο και το τετράχορδο μπουζούκι υπήρχε στην Κρήτη σαν συνοδός της λύρας επειδή ήταν πολύ φθηνότερα από τα λαούτα. Μέχρι σήμερα είναι ακριβά.

Αυτή ήταν η πρώτη μου επαφή με την μουσική. Μετά πριν ξαναγυρίσω στην βάση μου, έκανα ένα κύκλο από πνευστά μέσα στην φιλαρμονική του Ρεθύμνου. Έμαθα παρτιτούρα, τούμπα.. Μετά άνοιξα άλλο κύκλο με την βυζαντινή μουσική, μετά γνωρίστηκα με τον Ρος Ντέιλι σαν μαθητής και ξαναβρέθηκα στην αστική μουσική της Κρήτης, που αντιπροσωπεύεται από το μπουλγαρί και το λαούτο.

Πάσσος: Η μητέρα μου είναι καθηγήτρια μουσικής και είχα ακούσματα σχεδόν από όλο τον κόσμο. Στο δημοτικό ξεκίνησα με τα κρουστά για τρία χρόνια περίπου και μετά τα ξανάπιασα στο πανεπιστήμιο στην Αγγλία, όπου ασχολήθηκα με την ινδική μουσική 3 χρόνια και σιγά-σιγά με τα δικά μας παραδοσιακά.

Τι σημαίνει για σας η κρητική μουσική; Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο είδος μουσικής ώστε να ασχοληθείτε;

Πρεβεζάνος: Μαθαίνοντας αυτή τη μουσική από πολύ μικρός και καθώς έμπαινα στην εφηβεία, έβλεπα ότι όλες οι παραδοσιακές μουσικές και συγκεκριμένα η κρητική ότι έχει μια δύναμη μοναδική. Ζωηρό ρυθμό μέσα σε ατμόσφαιρα μυσταγωγίας, έξυπνες μελωδίες, συγκλονιστικό στίχο. Ενώ ήμουν σε επαφή με το δάσκαλο γνώρισα τον Βούργια-Μπάμπης Χαιρέτης-συγγενής του δασκάλου μου ταβερνιάρης και καλλιτέχνης. Ο Βούργιας έπαιζε μάντολα στο μαγαζί του όπου πήγαινα, μάθαινα και παίζαμε μαζί. Έτσι άρχισα να αποκτάω μια πιο σταθερή βάση με σημείο αναφοράς -λόγω αυτών των ανθρώπων που με στήριζαν τότε στην αρχή της μαθητείας- τα Ανώγεια και τη μουσική τους. Από εκεί και ύστερα άρχισε να φανερώνεται μπροστά μου όλο αυτό  το σύμπαν που λέγεται κρητική, αλλά και η τοπική γενικότερα μουσική.

Συκάκης: Το πιο ωραίο στοιχείο της κρητικής μουσικής το οποίο τραβά και τον παίχτη, αλλά και τον ακροατή είναι η ποικιλία που έχει. Συγκεκριμένα η κρητική μουσική είναι ένα χωνευτήρι μουσικών στοιχείων από όλο τον κόσμο. Σαν να περιέχει συμπυκνωμένα και σε γενικές γραμμές όλες τις παραδοσιακές μουσικές της Μεσογείου κυρίως, αλλά και πολλά δυτικά στοιχεία.. Παρότι είναι ένα πολύ μικρό κομμάτι γης, το νησί από άκρη σε άκρη του έχει τεράστιες μουσικές αποκλίσεις. Το βιολί παίζεται στις άκρες της με εντελώς άλλο τρόπο. Έχει επιρροές από την αστική μουσική της Σμύρνης, από το ρεμπέτικο, από την αραβική μουσική .. Αυτό σε μαγεύει στην κρητική μουσική. Η ποικιλία της και βέβαια ο δυναμισμός της.

Πάσσος: Με επέλεξε η κρητική μουσική και όχι τόσο εγώ. Παραδοσιακή μουσική παίζω από όλη την Ελλάδα, αλλά τα τελευταία χρόνια μπλέκοντας με το παρεάκι αυτό, έμπλεξα και με την κρητική μουσική.Με τον Άρη ξεκίνησα και με έχει κερδίσει η κρητική μουσική μέσα από αυτή την τριβή.

Πριν συναντηθείτε εσείς οι τρεις και δημιουργήσετε αυτό το σχήμα, ποιες άλλες συνεργασίες σας ξεχωρίζετε και θα θέλατε να αναφέρετε;

Πρεβεζάνος: Η πρώτη ξεχωριστή συνεργασία ήταν με τον Βούργια. Ξεχωριστή γιατί υπήρξε και δάσκαλος, όπως προείπα, και μετά άρχισα να παίζω με παιδιά της γενιάς μου και νεότερα. Είναι ο Αλέξανδρος Αλεβιζάκης, Έκτωρας Κυριάκου, Γιάγκος Χαιρέτης, Νίκος Βενετάκης, Σταύρο Μαραγκουδάκη, Μικέλα Αιζενστάιν, Σόνια Μπαξεβάνη και τώρα ο Στέλιος Συκάκης.

Συκάκης: Έχω κάνει πολλές συνεργασίες, γιατί το πρώτο μεροκάματο το πήρα στα 14, οπότε έχω πολύ πράγμα να πω. Εχω περάσει από πολλά πατάρια. Τα πρώτα μου παιξίματα ήταν με το τετράχορδο μπουζούκι και μετά φιλαρμονική ως πνευστός.. Μετά ξαναγύρισα στο πατάρι σαν κιθαρίστας με λυράρηδες, έπειτα δούλευα με μεγαλύτερους τα βράδια. Όταν ήρθα στην Αθήνα έπαιζα σε πατάρια έντεχνο, συνέχισα με μια συνεργασία με παλιούς συμμαθητές τον Γιάννη Παπατζανή και τον Νίκο Κατζικιρδάκη, κρουστός και πνευστός αντίστοιχα και φτιάξαμε ένα συγκρότημα ”’Αχός ” και βγάλαμε ένα cd το 2000 με ομώνυμο τίτλο.

Συνεργάστηκα στη συνέχεια με ένα πολύ καλό λυράρη στην Κρήτη, το Δημήτρη Σγουρό, ο οποίος είναι ο σημαντικότερος παίχτης της γενιάς του. Είναι ερευνητής πάνω στην βυζαντινή μουσική και έχουμε βγάλει μια δουλειά μαζί, μέσω ενός παλιού καταγραφέα του Βλαστού που άφησε πολλά χειρόγραφα γύρω από τη μουσική και άλλα λαογραφικά στοιχεία. Με τα στοιχεία που άφησε αυτός ο άνθρωπος πίσω του βγήκαν 4 cd‘s και 1 dvd . Είναι μουσικά κομμάτια από το 1860 έως το 1910.Μέσα σε αυτή την δουλειά βλέπει κάποιος τις ρίζες της κρητικής μουσικής και την εξέλιξης της που φτάνει ως σε εμάς σήμερα.

Μια πολύ καλή μου συνεργασία ήταν με τον Δημήτρη Σιδέρη, πολύ καλό λαούτο και τραγουδιστής.

Πάσσος: Με τον Στέλιο Ζερβό, με τον Σταύρο Μαραγκουδάκη, με τον Χάρη Παναγιωτάκη, με τα παιδιά εδώ..

Πώς γνωριστήκατε οι τρεις σας και καταλήξατε σε σχήμα;

Συκάκης: Ενδιαφέρον είναι πώς γνωρίστηκα εγώ και ο Αλέξανδρος. Είχαμε γνωριστεί πολύ παλιά, όταν έφτιαχνα κρουστά και είχε αγοράσει ένα δικό μου όργανο και μετά το συνειδητοποιήσαμε τελευταία. Με τον Άρη μας γνώρισε ο Σταύρος Μαραγκουδάκης.

Πρεβεζάνος: Τον Στέλιο τον γνώριζα από τις συνεργασίες του, τον γνώριζα και από το προηγούμενο σχήμα που είχε κυκλοφορήσει το cd του και μ’ άρεσε.

Γιατί δεν έχετε επιλέξει κάποιο όνομα και οι ίδιοι ως σχήμα;

Συκάκης: Δεν του έχουμε δώσει σημασία, η ουσία είναι το παίξιμο.. Δεν είμαστε και καλοί στην ονοματοδοσία. Το όνομα είναι καθαρά ένα παιχνίδι για να διαφημιστείς, μια ταμπέλα..

Πρεβεζάνος: Ξεκινήσανε να βγάζουν ονόματα στα μουσικά σχήματα, όταν εμφανίστηκαν στην μουσική οι ροκ μπάντες δεν υπήρχε πιο πριν. Καταλαβαίνω την ανάγκη κάποιων σχημάτων να έχουν μια ετικέτα, μια υπογραφή. Η δική μας υπογραφή είναι το παίξιμο.

Έχετε σκεφτεί να βγάλετε κάποια δισκογραφική δουλειά;

Πρεβεζάνος: Έχω ηχογραφήσει κομμάτια και υπάρχουν στο διαδίκτυο. Η δισκογραφία στην Ελλάδα έχει πεθάνει. Προσπαθεί να αναβιώσει τώρα βγάζοντας βινύλια πάλι σε ένα πλαίσιο διαφημιστικό ”Α, κοίτα κυκλοφορήσαμε σε βινύλιο”.. Με μια οπτική μεταμοτερνισμού.. Δεν εξυπηρετεί σε κάτι το βινύλιο. Το διαδίκτυο έχει παραλάβει τα σκήπτρα και δεν πρόκειται ό,τι νοσταλγικό τρικ και να θελήσει κάποιος να κάνει για να τραβήξει κόσμο να πιάσει.

Θα ΄ναι επανεκτελέσεις κρητικών τραγουδιών ή θα είναι και δικές σας συνθέσεις;

Πρεβεζάνος: Θα περιλαμβάνει και τα δύο τόσο ο Στέλιος όσο και εγώ έχουμε δικές μας συνθέσεις.

Είναι εύκολη η διαδικασία να γράψει κάποιος κρητική μουσική;

Συκάκης: Είναι μια επίπονη διαδικασία. Έχει να κάνει και με ποιος γράφει βέβαια. Δεν συνθέτω εύκολα μουσική ο ίδιος. Υπάρχουν κάποιοι που το έχουν εύκολο, μανιερίστικο τρόπο..Δ εν είμαι από αυτούς δυστυχώς ή ευτυχώς..

Σε ότι αφορά την δισκογραφία τώρα να συμπληρώσω πως το διαδίκτυο πραγματικά απελευθέρωσε μια δυναμική που δεν υπήρχε τα προηγούμενα χρόνια. Μπορεί να περιόρισε τα έσοδα των δημιουργών, ωστόσο έδωσε την δυνατότητα σε περισσότερους ανθρώπους να τους ακούσουν. Παλιότερα το να πάρεις ένα δίσκο είχε ένα κόστος και δεν μπορούσες να έχεις πρόσβαση σε πολλά πράγματα που συνέβαιναν γύρω σου. Το διαδίκτυο έσπασε αυτά τα στεγανά.. Ναι, μπορεί να έκανε κακό π.χ στην προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων, αλλά από τη δική μου εμπειρία όταν βγάλαμε το ”Αχός” η όλη κατάσταση σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα ήταν στημένη εντελώς γκανγκστερικά. Προτιμήσαμε να δώσουμε τα δικαιώματα μας να τα διαχειρίζεται μια γερμανική εταιρία παρά η αντίστοιχη ελληνική εδώ. Το καθεστώς που υπήρχε τότε, έγινε γνωστό τώρα. Σκέψου πως ζητούσαν προκαταβολικά χρήματα.. Πώς να γίνει ανεξάρτητη παραγωγή όταν σου ζητούν υπέρογκα ποσά; Αυτό το πράγμα πρέπει να αλλάξει στην ελληνική δισκογραφία, αλλιώς οι ανεξάρτητες παραγωγές θα πνίγονται..

Έτσι και αλλιώς, στις μέρες μας ο δημιουργός δεν παίρνει χρήματα, τουλάχιστον να μπορεί να ακούγεται χωρίς να υπάρχει ένας ενδιάμεσος που εισπράτει δήθεν για προστασία των δικαιωμάτων του δημιουργού.

Πρεβεζάνος: Έχω εκτελέσεις ανεβασμένες στο διαδίκτυο, ελεύθερες συνειδητά γιατί δε θέλω να αναγκάζεται ένας άνθρωπος να καταβάλλει ένα ποσό για να με ακούσει. Με ενδιαφέρει να ακουστώ και όχι να βγάλω χρήματα από αυτό.

Συκάκη : Δεν έχω εισπράξει ποτέ τίποτα από τις εταιρίες για τη δουλειά μου. Δεν με ενδιαφέρει αυτό. Θέλω να είμαι εργάτης και να παρέχω τις υπηρεσίες μου στα μαγαζιά που δουλεύω. Από αυτό ζω.

Πάσσος: Είναι λίγο αστείο να μιλάμε για πνευματικά δικαιώματα πάνω στην παραδοσιακή μουσική. Ακόμα και αν είναι δικές μας οι συνθέσεις, πατούν πάνω σε δρόμους που έχουν χαράξει άλλοι και για αιώνες ήταν ελεύθερη μουσική. Δε νομίζω πως τους παίχτες παραδοσιακής μουσικής θα πρέπει να μας απασχολεί αυτό.

Πού μπορούμε να σας ακούσουμε;

Πρεβεζάνος: Το μόνιμο μας στέκι είναι στο Beeraki κάθε Κυριακή. Τις υπόλοιπες μέρες σε διάφορα μαγαζιά του κέντρου της Αθήνας.Τα καλοκαίρια σε γάμους, πανηγύρια κ.λ.π