Σωκράτης Μάλαμας – Απόστολος Καλδάρας: Δεν παν’ στην ευχή τα παλιά…

Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο η «πρώτη ενότητα» μουσικών βίντεο που έφερε τον τίτλο «Τα σκέτα», στα οποία ο Σωκράτης Μάλαμας εμφανίζεται να ερμηνεύει τέσσερα τραγούδια του Άκη Πάνου, με τη συνοδεία του δεξιοτέχνη κιθαριστή Δημήτρη Λάππα. Μετά τις εξαιρετικές εντυπώσεις που μας άφησε αυτή η συνεργασία (δείτε εδώ σχετική ανάρτησή μας), περιμέναμε να δούμε σε ποιον συνθέτη του λαϊκού μας τραγουδιού θα ήταν αφιερωμένη η «δεύτερη ενότητα».

Ο Σωκράτης και ο Δημήτρης δεν μας κράτησαν για πολύ σε αγωνία· επανήλθαν για να μας εκπλήξουν με τις εκτελέσεις πέντε πολύ γνωστών κι αγαπημένων τραγουδιών του Απόστολου Καλδάρα, το ένα σε στίχους του ίδιου και τα άλλα τέσσερα σε στίχους της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου.

Σωκράτης Μάλαμας – Απόστολος Καλδάρας: Δεν παν’ στην ευχή τα παλιά…

Ο μουσικοσυνθέτης και στιχουργός Απόστολος Καλδάρας, που γεννήθηκε στις 7 του Απρίλη 1922 και έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα στις 8 του ίδιου μήνα, το 1990, υπήρξε κορυφαία μορφή του ρεμπέτικου και λαϊκού τραγουδιού. Τα τραγούδια του ξεχωρίζουν για την αυθεντικότητά τους και την αμεσότητα με την οποία αγγίζουν τις ψυχές των απλών ανθρώπων, εκφράζοντας τους πόθους και τους καημούς του λαού μας.

Το 1965 κυκλοφορεί με τη φωνή του Μανώλη Αγγελόπουλου το «Ρίξτε στο γυαλί φαρμάκι». Ο Αγγελόπουλος, θεωρήθηκε το αντίπαλον δέος του Καζαντζίδη, με τον οποίο εκτός από τον μεγάλο συναγωνισμό τούς συνέδεε και μια κουμπαριά: ο Στέλιος είχε βαφτίσει ένα από τα παιδιά του Μανώλη.

Ο Μανώλης Αγγελόπουλος, που γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 8 του Απρίλη 1939, ηχογράφησε εκατοντάδες δίσκους, πολλά από τα τραγούδια του έγιναν τεράστιες επιτυχίες, όμως, η διαδρομή του (ή η καριέρα του, όπως θα έλεγαν πολλοί) υπολείπεται του μεγέθους του ως ερμηνευτή, και η ευθύνη γι’ αυτό σίγουρα δεν βαραίνει μόνο τις δικές του πλάτες…

Ο Μανώλης Αγγελόπουλος

Ο ίδιος είχε εκφράσει το παράπονό του στον Πάνο Γεραμάνη, σε συνέντευξη που δημοσιεύτηκε στα «Νέα», το 1988, ένα χρόνο πριν ο μεγάλος ερμηνευτής φύγει πρόωρα από τη ζωή. Είχε πει τότε ο Αγγελόπουλος στον Γεραμάνη: «Θεωρώ παράλειψη ότι δεν μου έδωσαν να τραγουδήσω κομμάτια τους οι έντεχνοι συνθέτες. Πάντα ήθελα να τραγουδήσω Θεοδωράκη, Χατζηδάκι, Λοΐζο, Ξαρχάκο, Μαρκόπουλο, Λεοντή, Μούτση και άλλα νέα παιδιά, που η μουσική τους ταιριάζει σαν «κλειδί» στη φωνή μου. Πάντα είχα αυτό το παράπονο, αλλά πάντα ελπίζω ότι θα έρθει η στιγμή που θα πω τέτοια τραγούδια». Η στιγμή που τόσο ποθούσε ο Μανώλης Αγγελόπουλος δεν ήρθε ποτέ. Η τσιγγάνικη καρδιά του τον πρόδωσε, πριν προλάβει να κλείσει τα πενήντα του χρόνια, στις 2 του Απρίλη 1989.

Τους στίχους του «Ρίξτε στο γυαλί φαρμάκι», όπως και των τραγουδιών «Αλλοτινές μου εποχές» (1968), «Πυρετός» (1969) και «Στο τραπέζι που τα πίνω» (1969), που περιλαμβάνονται στη «δεύτερη ενότητα» των «Σκέτων» και που στην πρώτη τους εκτέλεση κυκλοφόρησαν με τη φωνή του ογκόλιθου του λαϊκού τραγουδιού Στέλιου Καζαντζίδη (ακούστε τα αντίστοιχα εδώ, εδώ και εδώ), έγραψε η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου· η σεμνή λαϊκή ποιήτρια με την άδολη καρδιά, με το μολύβι της ψυχής και του ταλέντου της χάραξε στο χαρτί τους καημούς, τον πόνο και τα βάσανα των απλών ανθρώπων, για να φύγει απ’ τη ζωή ξεχασμένη και πάμφτωχη. Με τις τόσες επιτυχίες της θα έπρεπε όχι μόνο να έχει εξασφαλίσει οικονομικά τα γηρατειά της, μα και τους απογόνους της, αλλά…

Η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου

Η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου έγραφε στίχους με την ίδια ευκολία που το νερό ξεπηδά απ’ την πηγή. Κι όσο εύκολα έγραφε, άλλο τόσο εύκολα τους πουλούσε κοψοχρονιά για να εξασφαλίσει τα προς το ζην, και να ικανοποιήσει το πάθος της για τη χαρτοπαιξία. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία περίπου 400 από τα τραγούδια της φέρουν την υπογραφή της, ενώ εκατοντάδες είναι αυτά που ηχογραφήθηκαν χωρίς τo όνομά της να βρίσκεται στη θέση του στιχουργού – στη θέση της βρισκόταν το όνομα κάποιου άλλου…

Το «Ας παν’ στην ευχή τα παλιά», του Απόστολου Καλδάρα (στίχοι και μουσική δικά του), που συμπληρώνει την πεντάδα της «δεύτερης ενότητας» των «Σκέτων», κυκλοφόρησε για πρώτη φορά σε δίσκο το 1969, και αυτό με τη φωνή του Καζαντζίδη (στην πρώτη εκτέλεση το ακούτε εδώ). Πρόκειται για ένα χιλιοτραγουδισμένο τραγούδι που αγαπήθηκε απ’ όλες τις γενιές που ακολούθησαν, συνεχίζει να συνοδεύει τις προσωπικές στιγμές και τις παρέες, συμπεριλαμβάνεται στη δισκογραφία πολλών τραγουδιστών, παλιών και νεότερων,  ενώ δεν έπαψε να δίνει ψωμί στα μαγαζιά, από σκυλάδικα μέχρι τις πιο «ιν» μουσικές σκηνές…

Ο Καζαντζίδης εκτός του ότι οφείλει πολλές επιτυχίες στον Απόστολο Καλδάρα, στον ίδιο «οφείλει» και την πρώτη του «αποτυχία», που παραλίγο να σταθεί μοιραία και να του κόψει το δρόμο στη μετέπειτα ένδοξη πορεία του…

Το 1952, ο μόλις 21 ετών Στέλιος Καζαντζίδης ηχογραφεί στο στούντιο της Κολούμπια τον πρώτο του δίσκο. Πρόκειται για μια πλάκα γραμμοφώνου 78 στροφών με δυο τραγούδια του Απόστολου Καλδάρα. Στη μια πλευρά το τραγούδι  «Για μπάνιο πάω», ερμηνεύει ο Στέλιος. Ο δίσκος δεν κάνει τις επιθυμητές πωλήσεις, ο νεαρός Στέλιος πέφτει σε δυσμένεια (το παιδί δεν κάνει, θα πούνε οι «υπεύθυνοι» της εταιρείας, που επενδύουν στο γρήγορο και εύκολο κέρδος – έτσι συμβαίνει από παλιά…) και αν δεν βρισκόταν ο μεγάλος Γιάννης Παπαϊωάννου να τον «επιβάλλει» στη συνέχεια, πιθανότατα το λαϊκό μας τραγούδι να ήταν σήμερα φτωχό…

Ο Στέλιος Καζαντζίδης

Ακούγοντας ξανά και ξανά τα τραγούδια της «δεύτερης ενότητας» των «Σκέτων», κάθε φορά ανακαλύπτεις και κάτι διαφορετικό. Είναι συγκλονιστικό πώς δυο κιθάρες (παίζει και ο Μάλαμας) μπορούν να «αντικαταστήσουν» μια ορχήστρα, κάνοντας να φαίνεται ανώδυνη στο αυτί ακόμα και η απουσία του ήχου του βασιλιά των λαϊκών οργάνων, του μπουζουκιού. Αυτό οφείλεται πρωτίστως στην ικανότητα του σπουδαίου δεξιοτέχνη Δημήτρη Λάππα, που με τα μαγικά του δάχτυλα κυριολεκτικά κεντάει πάνω στο όργανο.

Τα παλιά λαϊκά δεν θα «παν’ στην ευχή» όσο θα εκφράζουν τον πόνο, τις αγωνίες, τους έρωτες και τα όνειρα του απλού «ανώνυμου» ανθρώπου, ανεξάρτητα από ηλικία και καταγωγή, κι όσο κάποιοι «κολλημένοι» σαν το Σωκράτη Μάλαμα και τον Δημήτρη Λάππα θα βάζουν το μεράκι τους και… το χεράκι τους για να φτάσουν τέτοια τραγούδια στις νεότερες γενιές ακροατών και ν’ αγγίξουν τις ψυχές τους.

Απόστολος Καλδάρας (1922-1990)

Ο Απόστολος Καλδάρας, δημιουργός του συγκλονιστικού «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι» (1947), ενός τραγουδιού που συμπυκνώνει το δράμα του εμφυλίου, έλεγε: «Όσο υπάρχει λαός θα υπάρχει λαϊκό τραγούδι. Το στίχο που έχει το λαϊκό τραγούδι δεν θα το βρείτε πουθενά»…