Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι: «Μόνο γιατί μ’ αγάπησες»

«[Η Μαρία Πολυδούρη] όταν βεβαιώνεται πως χάνει οριστικά το αντικείμενο του έρωτα, ερωτεύεται τη θλίψη της για την απώλειά του και την αφήνει να θεριέψει σα δεντρί απάνω στον τάφο. Το πάθος αυτό θα της εμπνεύσει μερικά από τα ωραιότερα ερωτικά τραγούδια που ’χουν γραφτεί. Ασύγκριτος κι αναντικατάστατος θα μείνει ο Καρυωτάκης για τη Μαρία. Κι ο έρωτάς τους η μοναδική δικαίωση της ζωής της όπως λέει στο [ποίημά της] “Γιατί μ’ αγάπησες”», γράφει η Λιλή Ζωγράφου στο βιβλίο της «Κώστας Καρυωτάκης – Μαρία Πολυδούρη και η αρχή της αμφισβήτησης» (εκδ. Γαβριηλίδης). Σύμφωνα με όσα γνωρίζχουμε ο πρώτος που μελοποιεί στίχους αυτού του ποιήματος είναι ο Γιάννης Σπανός. Είναι 1969 όταν η Πόπη Αστεριάδη ερμηνεύει το «Μόνο γιατί μ’ αγάπησες». Ο σπουδαίος συνθέτης που με τις νότες του έντυσε υπέροχα στίχους πολλών ποιητών, μελοποιεί Μαρία Πολυδούρη και δίνει την ευκαιρία στη νεαρή Πόπη Αστεριάδη, από τις εμβληματικές φωνές-μορφές του Νέου Κύματος, να εγγράψει στο βινύλιο και να μοιραστεί μαζί μας μια από τις ομορφότερες  στιγμές της ελληνικής δισκογραφίας.

Η Μαρία Πολυδούρη υπήρξε για την εποχή της μια γυναίκα απίστευτα δυναμική και ανατρεπτική και ταυτόχρονα το ίδιο εύθραυστη. Πανέμορφη και «επικίνδυνα» γοητευτική, με την αίσθηση του ανολοκλήρωτου σαν σαράκι να την κυριεύει και διαρκώς να την ωθεί προς την οριστική συντριβή, έζησε μόλις 28 χρόνια αναζητώντας και πιστεύοντας σε μια ιδανική ευτυχία που ποτέ δεν συνάντησε. «Δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες» τραγούδησε εξαιρετικά η Ελευθερία Αρβανιτάκη, το 1996. Στίχους του ποιήματος της Μαρίας Πολυδούρη μελοποίησε ο Δημήτρης Παπαδημητρίου.

Το τραγούδι του Δημήτρη Παπαδημητρίου είναι ίσως το πιο γνωστό και δημοφιλές από όλες τις μελοποιήσεις του ποιήματος, τουλάχιστον μέχρι το 2009. Τότε προβάλλεται από την ΕΡΤ (ΕΤ1) η εξαιρετική σειρά «Καρυωτάκης» σε σενάριο – σκηνοθεσία Τάσου Ψαρρά και μια σχετικά άγνωστη μέχρι τότε φωνή προκαλεί αίσθηση. Η σειρά ντύνεται μουσικά από τις υπέροχες μελωδίες και τα τραγούδια του Βασίλη Δημητρίου και η ηθοποιός Μάγδα Πένσου (που δεν παίζει στη σειρά) ερμηνεύει αισθαντικά το τραγούδι «Μόνο γιατί μ’ αγάπησες».

Η Μαρία Πολυδούρη διεκδίκησε μαχητικά μια θέση διαφορετική από αυτή που της επεφύλλασσε η ανδροκρατούμενη κοινωνία, για να ηττηθεί κατά κράτος εντός των στενών ορίων που η ίδια περιόριζε, φυλακίζοντας ουσιαστικά την ύπαρξή της. Ο έρωτάς της για τον ποιητή Κώστα Καρυωτάκη ήταν αυτός που έδωσε στη ζωή της νόημα, αλλά και της στέρησε σταδιακά κάθε ενδιαφέρον για τη ζωή. Ένας έρωτας που σιγόκαιγε ασταμάτητα μετά τον χωρισμό τους, και έσβησε μαζί με τους χτύπους της καρδιάς της, σ’ ένα κρεβάτι νοσοκομείου όπου νοσηλευόταν τσακισμένη από τη φυματίωση. Δυο χρόνια πριν προβληθεί η τηλεοπτική σειρά «Καρυωτάκης», δηλαδή το 2007, κυκλοφορεί το CD  «Ανατολή, Ανατολή μου…», με 13 τραγούδια της Κατερίνας Παπαδοπούλου πάνω σε ποίηση της Μαρίας Πολυδούρη και νέων Ελλήνων ποιητών. Υπό τους ήχους… ανατολής, η Πέλα (Πελαγία) Νικολαΐδου ερμηνεύει «Γιατί μ’ αγάπησες»:

Γιατί μ’ αγάπησες

Δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες
στα περασμένα χρόνια.
Και σε ήλιο, σε καλοκαιριού προμάντεμα
και σε βροχή, σε χιόνια,
δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες.

Μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου
μια νύχτα και με φίλησες στο στόμα,
μόνο γι’ αυτό είμαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο
κι έχω ένα ρίγος στην ψυχή μου ακόμα,
μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου.

Μόνο γιατί τα μάτια σου με κοίταξαν
με την ψυχή στο βλέμμα,
περήφανα στολίστηκα το υπέρτατο
της ύπαρξής μου στέμμα,
μόνο γιατί τα μάτια σου με κοίταξαν.

Μόνο γιατί όπως πέρναα με καμάρωσες
και στη ματιά σου να περνάει
είδα τη λυγερή σκιά μου, ως όνειρο
να παίζει, να πονάει,
μόνο γιατί όπως πέρναα με καμάρωσες.

Γιατί δισταχτικά σα να με φώναξες
και μου άπλωσες τα χέρια
κι είχες μέσα στα μάτια σου το θάμπωμα
– μια αγάπη πλέρια,
γιατί δισταχτικά σα να με φώναζες.

Γιατί, μόνο γιατί σε σέναν άρεσε
γι’ αυτό έμεινεν ωραίο το πέρασμά μου.
Σα να μ’ ακολουθούσες όπου πήγαινα
σα να περνούσες κάπου εκεί σιμά μου.
Μόνο γιατί σε σέναν άρεσε.

Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα
γι’ αυτό η ζωή μου εδόθη.
Στην άχαρη ζωή την ανεκπλήρωτη
μένα η ζωή πληρώθη.
Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα.

Μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου
μου χάρισε η αυγή ρόδα στα χέρια.
Για να φωτίσω μια στιγμή το δρόμο σου
μου γέμισε τα μάτια η νύχτα αστέρια,
μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου.

Μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες
έζησα, να πληθαίνω
τα ονείρατά σου, ωραίε που βασίλεψες
κι έτσι γλυκά πεθαίνω
μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες.

(Το ποίημα όπως παρατίθεται στο βιβλίο «Μαρία Πολυδούρη – Κώστας Καρυωτάκης, Έρωτας και θάνατος στη σκιά της ποίησης», επιμέλεια-ανθολόγηση: Γιάννης Η. Παππάς, εκδόσεις Μεταίχμιο.)

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι: «Μόνο γιατί μ’ αγάπησες» – Μαρία Πολυδούρη, Κώστας Καρυωτάκης

Ακολουθούν μερικά ακόμα όμορφα τραγούδια με μελοποιημένους στίχους του ίδιου ποιήματος.

«Γιατί μ’ αγάπησες» – Μελοποίηση, Κιθάρα, Τραγούδι: Λήδα Μανιατάκου:

«Μόνο γιατί μ’ αγάπησες», μουσική – ενορχήστρωση: Γεράσιμος Πυλαρινός (άλμπουμ “ΦΑΣΜΑ”). Τραγούδι: Ηρώ Καλλιγά:

«Μόνο γιατί μ’ αγάπησες» (2019), μουσική: Γιώργος Δίπλας, ενορχήστρωση Διονύσης Μπάστας. Ερμηνεύει η Δώρα Πετρίδη:

Το 2004 οι Stereomatic παρουσιάζουν το άλμπουμ «Remixes Νέο Κύμα». Δέκα γνωστά και αγαπημένα τραγούδια του Νέου Κύματος διασκευασμένα σε σύγχρονο ύφος όπου κυριαρχούν οι ηλεκτρονικοί ήχοι. Μεταξύ των τραγουδιών του άλμπουμ βρίσκεται και το «Μόνο γιατί μ’ αγάπησες», που είχε συνθέσει ο Γιάννης Σπανός και ερμηνεύσει η Πόπη Αστεριάδη:

Η αναφορά μας κλείνει όχι με τραγούδι, αλλά με τη σύνθεση του Αδαμάντιου Αναστασιάδη «Μόνο γιατί μ’ αγάπησες». Μουσική έμπνευση από το ποίημα της Μαρίας Πολυδούρη που ακούστηκε στην παράσταση «ΠόΚα» (κείμενο – σκηνοθεσία: Κέλλυ Πήλιουρα). Πρόκειται για «έργο βασισμένο στην πιο πολυσυζητημένη σχέση στον χώρο της ποίησης, αυτή της Μαρίας Πολυδούρη και του Κώστα Καρυωτάκη, φέρνει στο σήμερα τους εν λόγω ποιητές για να τους δώσει την ευκαιρία να ξαναζήσουν και να πουν όσα ο χρόνος τους είχε βαθιά κλειδωμένα»:

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι… Τι κι αν γράφτηκαν πριν από πολλά χρόνια, κάποια τραγούδια συνεχίζουν να συγκινούν τους ανθρώπους ανεξαρτήτως ηλικίας, να τους συντροφεύουν στις μικρές και μεγάλες στιγμές της ζωής, να εκφράζουν τις αγωνίες, τον πόνο και τα όνειρά τους, να εμπνέουν τους αγώνες τους.

Η στήλη, χωρίς να διεκδικεί το αλάθητο ή τον τίτλο του «ειδικού», φιλοδοξεί να «παίξει» τραγούδια που γράφτηκαν για τον έρωτα, την αγάπη, το μεροκάματο, τη μετανάστευση, τον αγώνα για λευτεριά και για καλύτερη ζωή. Τραγούδια που γράφτηκαν από ποιητές, αλλά κι από δημιουργούς, που δεν διάβασαν ποτέ στη ζωή τους ποίηση… Ανασκαλεύοντας το παρελθόν και ψηλαφώντας την ιστορία τους, πότε γράφτηκαν, σε ποιες συνθήκες, από ποιους πρωτοτραγουδήθηκαν, ποιοι τα τραγουδούν στις μέρες μας.

Χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς αποκλεισμούς, τραγούδια ελληνικά και «ξένα», με γνώμονα ότι, εκτός από το να θυμίζουν εικόνες από το παρελθόν, συναρπάζουν τις αισθήσεις, γεννούν συναισθήματα, μας εμπνέουν και μας συγκινούν σήμερα.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι… Ακούστε τα όλα εδώ.