Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι: «Ο φασισμός»
«Ο φασισμός» των Φώντα Λάδη – Θάνου Μικρούτσικου παραμένει ένα τραγούδι εξαιρετικά επίκαιρο. Η θέση των ναζί δολοφόνων της Χρυσής Αυγής είναι στη φυλακή. Η θέση των εργαζομένων, της νεολαίας, κάθε προοδευτικού ανθρώπου, είναι στον αγώνα ενάντια στον φασισμό και το σύστημα που τον γεννά.
«ΦΑΣΙΣΜΟΣ. Η πιο αντιδραστική μορφή δικτατορίας του χρηματιστικού κεφαλαίου – ανοιχτά τρομοκρατική – που την εγκαθιδρύει η ιμπεριαλιστική αστική τάξη με το σκοπό να συντρίψει την αντίσταση της εργατικής τάξης και όλων των προοδευτικών δυνάμεων της κοινωνίας. (…)». Μ. Ρόζενταλ – Π. Γιουντίν, «Φιλοσοφικό Λεξικό» (εκδ. Κ. Αναγνωστίδη, Αθήνα 1963).
Ο ελληνικός λαός έχει πληρώσει βαρύ φόρο αίματος στον αγώνα του ενάντια στο φασισμό που ματοκύλισε την ανθρωπότητα κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αντιστάθηκε με σθένος στη φασιστική μεταξική δικτατορία. Πολέμησε ηρωικά στα βουνά της Αλβανίας τους φασίστες Ιταλούς εισβολείς και μέσα από τις γραμμές της ένδοξης ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης ενάντια στην τριπλή (γερμανική-ιταλική-βουλγαρική) φασιστική Κατοχή, τους ξένους καταχτητές και τους ντόπιους συνεργάτες τους, έχοντας αχώριστο σύντροφο σε κάθε μάχη μαζί με το τουφέκι και το αντάρτικο τραγούδι.
Μετά την απαράδεκτη συμφωνία της Βάρκιζας και, αργότερα, την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, οι δοξασμένοι πολεμιστές της Αντίστασης, πρωτίστως και κυρίως οι κομμουνιστές και άλλοι αγωνιστές και δημοκράτες πατριώτες, βίωσαν στο πετσί τους τους διωγμούς και την τρομοκρατία, τα κολαστήρια της Μακρονήσου και άλλων τόπων εξορίας, τα βασανιστήρια στις ταράτσες και στις φυλακές, τις κάνες των εκτελεστικών αποσπασμάτων του ξενόδουλου κράτους των νικητών του εμφυλίου, στο οποίο πρωταγωνιστικό ρόλο κατείχαν Έλληνες πρώην συνεργάτες των καταχτητών.
Δεκαετίες μετά, κι αφού η πάλη του λαού «έσπασε το γύψο» που του επέβαλλε η αμερικανοκίνητη χούντα των συνταγματαρχών, οι νεότερες γενιές έζησαν την τρομοκρατική, εγκληματική δράση της εγκληματικής – ναζιστικής οργάνωσης «Χρυσή Αυγή», των υμνητών του Χίτλερ που έδρασαν ως «τάγματα εφόδου» ενάντια στους εργαζόμενους, τους φτωχούς κατατρεγμένους πρόσφυγες και μετανάστες, τον λαό που αγωνίζεται και διεκδικεί ένα καλύτερο μέλλον.
«Τραγούδια της λευτεριάς» (1978): Το εξώφυλλο του δίσκου
Το 1978 κυκλοφορεί ο δίσκος «Τραγούδια της λευτεριάς», από τους πιο εμβληματικούς του Θάνου Μικρούτσικου και ευρύτερα του πολιτικού τραγουδιού. Ο συνθέτης έχει ήδη καταθέσει θαυμάσια πολιτικά τραγούδια, που νίκησαν το χρόνο, στους δίσκους «Πολιτικά τραγούδια», «Καντάτα για τη Μακρόνησο», «Τροπάρια για φονιάδες» κ.ά. όταν γράφει τη μουσική για τον πρώτο αποκλειστικά προσωπικό δίσκο της Μαρίας Δημητριάδη. Ο δίσκος εμπεριέχει πέντε τραγούδια σε στίχους του Φώντα Λάδη, και πέντε μελοποιημένα ποιήματα των Γιάννη Ρίτσου, Μπέρτολτ Μπρεχτ, Μανόλη Αναγνωστάκη και του πρωτοεμφανιζόμενου στη δισκογραφία Άλκη Αλκαίου.
Τα τραγούδια του δίσκου καταγράφονται στα σημαντικότερα του είδους και της ελληνικής δισκογραφίας. «Ο φασισμός» του Φώντα Λάδη, βαδίζοντας στην πέμπτη δεκαετία, παραμένει ένα τραγούδι εξαιρετικά επίκαιρο. Ο λόγος δεν είναι άλλος από την επάνοδο στην Ευρώπη, την τελευταία δεκαετία της λεγόμενης «οικονομικής κρίσης», του φασισμού, που στη χώρα μας εκφράστηκε με την άνοδο των εκλογικών ποσοστών και την αποτρόπαια δράση της εγκληματικής – ναζιστικής οργάνωσης «Χρυσή Αυγή» που κορυφώθηκε με τη δολοφονία του αντιφασίστα μουσικού Παύλου Φύσσα.
Ακόμα και σήμερα δεν είναι λίγοι όσοι λανθασμένα πιστεύουν ότι οι στίχοι του «Φασισμού» ανήκουν στον Μπέρτολτ Μπρεχτ, γεγονός που συνδέεται αναμφισβήτητα με τη δύναμή τους και την επίδραση του τραγουδιού στο εργατικό-λαϊκό κίνημα.
Ο φασισμός
Ο φασισμός δεν έρχεται απ’ το μέλλον
καινούριο τάχα κάτι να μας φέρει.
Τι κρύβει μέσ’ στα δόντια του το ξέρω,
καθώς μου δίνει γελαστός το χέρι.Οι ρίζες του το σύστημα αγκαλιάζουν
και χάνονται βαθιά στα περασμένα.
Οι μάσκες του με τον καιρό αλλάζουν,
μα όχι και το μίσος του για μένα.Το φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον.
Δε θα πεθάνει μόνος, τσάκισέ τον!Ο φασισμός δεν έρχεται από μέρος
που λούζεται στον ήλιο και στ’ αγέρι,
το κουρασμένο βήμα του το ξέρω
και την περίσσεια νιότη μας την ξέρει.Μα πάλι θε ν’ απλώσει σαν χολέρα
πατώντας πάνω στην ανεμελιά σου,
και δίπλα σου θα φτάσει κάποια μέρα
αν χάσεις τα ταξικά γυαλιά σου.Το φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον.
Δε θα πεθάνει μόνος, τσάκισέ τον!Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι: «Ο φασισμός» / Φώντας Λάδης, Θάνος Μικρούτσικος, Μαρία Δημητριάδη
Ο Φώντας Λάδης, σημαντικός στιχουργός και άλλων τραγουδιών με εργατικό-κοινωνικό περιεχόμενο («Λιώνουν τα νιάτα μας», «Το δέντρο», «Πάγωσ’ η τσιμινιέρα», «Στη δουλειά και στον αγώνα», «Βγήκε η ζωή μας στο σφυρί», «Έστειλα στο Κόμμα» κ.ά) πιστεύει ότι ο φασισμός θα υπάρχει και θα γίνεται απειλητικός σε κάποιες συνθήκες, όσο δεν ξεριζώνονται οι κοινωνικές και οι πολιτικές αιτίες που τον γεννούν: «Αν δεν το πίστευα, δε θα είχα γράψει αυτό τον στίχο πριν από 36 χρόνια. Μετά τη δραστηριοποίηση των νεοναζί στην Ελλάδα, το πιστεύω ακόμα περισσότερο. Αν δεν απαλειφθούν οι αιτίες που τροφοδοτούν το φασισμό και το ναζισμό, είναι πιθανό -ακόμα κι αν κοπούν κάποια από τα κεφάλια της Λερναίας Ύδρας- να ξαναδούμε παρόμοια φαινόμενα και στο μέλλον. Αυτό θα γίνει, αν το σύστημα, μέσα στην κρίση του, δε βρει άλλες μορφές για να διατηρήσει την κυριαρχία του. Αυτό, βέβαια, δε γίνεται μηχανιστικά, πάντα -ή μόνο- βάσει προδιαγεγραμμένων σχεδίων. Το θεριό τρέφεται αυτόματα από την εξαθλίωση στην οποία οδηγούνται τα λαϊκά στρώματα και από την απελπισία που την συνοδεύει. Τη λύση όμως ποτέ δεν μπορεί να την δώσει ένα καινούριο πρόβλημα» τόνιζε το 2013 σε συνέντευξη στον Ριζοσπάστη.
Η πρώτη ηχογράφηση του «Φασισμού» σφραγίστηκε από την υπέροχη φωνή και την γεμάτη πάθος ερμηνεία της αξέχαστης Μαρίας Δημητριάδη. Η πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού παραμένει άτρωτη από το πέρασμα του χρόνου, συνεχίζοντας στις μέρες μας να διεγείρει, να συγκινεί, να εμπνέει κάθε αγωνιστική, δημοκρατική-προοδευτική συνείδηση:
Ξεχωριστές οι ερμηνείες της Ρίτας Αντωνοπούλου και της Πολυξένης Καράκογλου, που εκτός των άλλων «εκπροσωπούν» και οι δυο και ηλικιακά τις γενιές που ακολούθησαν τη γενιά της Μαρίας Δημητριάδη.
Η εξαιρετική Ρίτα Αντωνοπούλου ερμηνεύει το «Φασισμό» παρουσία του στιχουργού Φώντα Λάδη. Στην κιθάρα δίπλα της ο Μανόλης Ανδρουλιδάκης:
Η συναυλία – αφιέρωμα στα πολιτικά τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου, στο 45ο Φεστιβάλ ΚΝΕ – Οδηγητή, η τελευταία συναυλία με παρόντα τον μεγάλο συνθέτη, χαράχτηκε βαθιά στη μνήμη και την ψυχή όσων τυχερών την έζησαν. Η εμφάνιση του καταβεβλημένου από την μάχη του με τον καρκίνο Θάνου προκάλεσε κύματα συγκίνησης. Μια από τις πιο δυνατές στιγμές της συναυλίας η ερμηνεία της νεαρής ταλαντούχας Πολυξένης Καράκογλου στο «Φασισμό», με τον συνθέτη δίπλα της να την καθοδηγεί και στη συνέχεια να την αγκαλιάζει με πατρική στοργή:
Η δίκη της εγκληματικής – ναζιστικής οργάνωσης «Χρυσή Αυγή» αποκάλυψε με τον πιο αδιάψευστο τρόπο τον εγκληματικό χαρακτήρα της συμμορίας των νοσταλγών του Χίτλερ, τις σχέσεις της με εφοπλιστές, επιχειρηματικούς ομίλους, ΜΜΕ και άλλα κέντρα και μηχανισμούς κατευθυνόμενους από την κυρίαρχη τάξη.
Την Τετάρτη 7 του Οκτώβρη 2020 και μετά από απαράδεκτη καθυστέρηση 5,5 χρόνων, αναμένεται να εκδοθεί η απόφαση του δικαστηρίου για την εγκληματική δράση της Χρυσής Αυγής που:
στις 16-6-1998 αποπειράθηκε να δολοφονήσει τον φοιτητή Δημήτρη Κουσουρή,
στις 30-6-2008 επιτέθηκε με μαχαίρια και τσεκούρι με σκοπό να τους δολοφονήσει, τραυματίζοντας τους Γιώργο Μηλιαράκη και Ruben Sanz Rodriguez στο στέκι «Αντίπνοια» στα Κάτω Πετράλωνα,
στις 12-6-2012 οργάνωσε και εκτέλεσε δολοφονική επίθεση σε Αιγύπτιους αλιεργάτες στο Πέραμα, με τάγμα εφόδου που κρατούσε μεταλλικά αντικείμενα και ξύλινα στειλιάρια, τραυματίζοντας βαρύτατα τον Αιγύπτιο αλιεργάτη Αμπουζίντ Εμπάρακ, που κοιμόταν στην ταράτσα του σπιτιού του,
στις 17-1-2013 δολοφόνησε καταφέρνοντάς του πολλαπλές μαχαιριές με στιλέτα τον Πακιστανό εργάτη Σαχζάτ Λουκμάν, στα Κάτω Πετράλωνα, ενώ πήγαινε με ποδήλατο τα ξημερώματα στη δουλειά του,
στις 28-1-2013 επιτέθηκε με μαχαίρι κατά του μαθητή Φοίβου – Γεώργιου Δεμερτζίδη,
στις 13-2-2013 επιτέθηκε δολοφονικά με στειλιάρια και ρόπαλα σε αλλοδαπούς εργάτες γης στην περιοχή Βαϊνιά στην Ιεράπετρα Κρήτης,
στις 10-7-2013 επιτέθηκε στον κοινωνικό χώρο «Συνεργείο», στην Ηλιούπολη, με επικεφαλής τούς τότε χρυσαυγίτες βουλευτές και στελέχη της ναζιστικής οργάνωσης Ν. Μίχο και Ι. Λαγό, ο οποίος επέβαινε στο βουλευτικό του αυτοκίνητο,
στις 12-9-2013 επιτέθηκε δολοφονικά με ρόπαλα, κράνη, αυτοσχέδια στειλιάρια με μεταλλικές απολήξεις κατά των κομμουνιστών και συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ, και,
τη νύχτα της 17ης προς 18η Σεπτέμβρη του 2013 δολοφόνησε τον αντιφασίστα μουσικό Παύλο Φύσσα, μετά από ενημέρωση και έγκριση της ηγεσίας της οργάνωσης.
Η θέση των ναζί δολοφόνων της Χρυσής Αυγής είναι στη φυλακή. Η θέση των εργαζομένων, της νεολαίας, κάθε προοδευτικού ανθρώπου, είναι στον αγώνα ενάντια στον φασισμό και το σύστημα που τον γεννά· το σύστημα της εκμετάλλευσης, «αυτό το παγκόσμιο σύστημα, το αδηφάγο, το φριχτό» που «κάνει οχτώ ανθρώπους να ισοδυναμούν με τρία δισεκατομμύρια» όπως δεν έπαυε να τονίζει ο Θάνος Μικρούτσικος.
Ο αξέχαστος αγαπημένος μεγάλος συνθέτης πίστευε ακράδαντα ότι αυτό το σάπιο σύστημα μπορεί ν’ αλλάξει. Καταβεβλημένος από τη μάχη με τη βαριά αρρώστια και συγκινημένος, όρθιος στο κέντρο της σκηνής του 45ου Φεστιβάλ ΚΝΕ- Οδηγητή με ακουμπισμένο το χέρι του στην καρδιά και χιλιάδες λαού να τον καταχειροκροτούν, έκφραζε για πολλοστή φορά αυτή την πεποίθησή του: «Τα πράγματα, φίλες και φίλοι, είναι νόμος, αλλάζουν. Το θέμα είναι να τα αλλάξουμε στη σωστή κατεύθυνση, όχι στο χάος. Αλλά έστω σε αυτό που φαίνεται ουτοπία αυτήν τη στιγμή, το ‘χω ξαναπεί κι εδώ, να φτάσουμε σε μια κοινωνία που δεν θα υπάρχει εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, να φτάσουμε σε μια κοινωνία που, όπως ο δικός μας Κάρολος είπε, ο ποιητής θα ψαρεύει και ο ψαράς θα γράφει ποιήματα. Εγώ το μόνο, το λίγο, που μπορώ να σας υποσχεθώ, είναι: Μέχρι τέλους, θα είμαι εδώ!».
Και ήταν, μέχρι που λίγες βδομάδες αργότερα έφυγε για πάντα από τη ζωή…
Θάνος Μικρούτσικος στη σκηνή του 45ου Φεστιβάλ ΚΝΕ-Οδηγητή: “Να φτάσουμε σε μια κοινωνία που δεν θα υπάρχει εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, να φτάσουμε σε μια κοινωνία που, όπως ο δικός μας Κάρολος είπε, ο ποιητής θα ψαρεύει και ο ψαράς θα γράφει ποιήματα…”
Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι… Τι κι αν γράφτηκαν πριν από πολλά χρόνια, κάποια τραγούδια συνεχίζουν να συγκινούν τους ανθρώπους ανεξαρτήτως ηλικίας, να τους συντροφεύουν στις μικρές και μεγάλες στιγμές της ζωής, να εκφράζουν τις αγωνίες, τον πόνο και τα όνειρά τους, να εμπνέουν τους αγώνες τους.
Η στήλη, χωρίς να διεκδικεί το αλάθητο ή τον τίτλο του «ειδικού», φιλοδοξεί να «παίξει» τραγούδια που γράφτηκαν για τον έρωτα, την αγάπη, το μεροκάματο, τη μετανάστευση, τον αγώνα για λευτεριά και για καλύτερη ζωή. Τραγούδια που γράφτηκαν από ποιητές, αλλά κι από δημιουργούς, που δεν διάβασαν ποτέ στη ζωή τους ποίηση… Ανασκαλεύοντας το παρελθόν και ψηλαφώντας την ιστορία τους, πότε γράφτηκαν, σε ποιες συνθήκες, από ποιους πρωτοτραγουδήθηκαν, ποιοι τα τραγουδούν στις μέρες μας.
Χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς αποκλεισμούς, τραγούδια ελληνικά και «ξένα», με γνώμονα ότι, εκτός από το να θυμίζουν εικόνες από το παρελθόν, συναρπάζουν τις αισθήσεις, γεννούν συναισθήματα, μας εμπνέουν και μας συγκινούν σήμερα.
Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι… Ακούστε τα όλα εδώ.
