Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι: «Βράχοι ξερόβραχοι»

Το 1995 κυκλοφορεί από την δισκογραφική εταιρεία BMG ένα cd – αφιέρωμα στον Σαμιώτη ρεμπέτη Οδυσσέα Μοσχονά, που εκτός από σπουδαίος ερμηνευτής, έγραψε και δικά του τραγούδια. Ανάμεσα στα 15 τραγούδια του δίσκου τη μουσική των οποίων έγραψε ο Μοσχονάς, λαϊκά τραγούδια που μιλάνε για την αγάπη, τη φτώχεια, την ξενιτιά, τους πόνους και τα βάσανα των απλών καθημερινών ανθρώπων, ξεχωρίζει ένα σχετικά άγνωστο ζεϊμπέκικο με τίτλο «Βράχοι ξερόβραχοι», που ερμηνεύει ο Παναγιώτης Μιχαλόπουλος. Ο λόγος που κάνει το τραγούδι να ξεχωρίζει  γίνεται κατανοητός αν διαβάσει κανείς τους στίχους:

Βράχοι ξερόβραχοι στεφανωμένοι
με συρματόπλεγμα αγκαθωτό
στη Γυάρο ζούσανε βασανισμένοι
αχ, τι ξερόνησο ήταν αυτό

Φρουροί τριγύρω τους περιπολούσαν
και μέσα έκλεινε πόρτα βαριά
χιλιάδες κίνδυνοι τους απειλούσαν
όμως περιμέναν τη λευτεριά

Όλοι τούς είχανε λίγες ελπίδες
πως θα ξημέρωνε μέρα καλή
για να πετάξουνε τις αλυσίδες
που τους βασάνιζαν τόσο πολύ.

Η Γυάρος (ή Γιούρα, όπως την έλεγαν οι εξόριστοι πολιτικοί κρατούμενοι) είναι ξερονήσι στο οποίο εξορίστηκαν και βασανίστηκαν στο παρελθόν χιλιάδες λαϊκοί αγωνιστές. Άνοιξε ως τόπος εξορίας τις περιόδους 1947-1953 και 1955-1958 για να ξανανοίξει από τη στρατιωτικοφασιστική δικτατορία της 21^ης Απρίλη 1967 ως τόπος φυλακής και εξορίας (1967-1968 και από το τέλος του 1973 ως τη μεταπολίτευση). Αυτό που κάνει διαφορετική τη Γυάρο από άλλα κολαστήρια είναι ότι στο «θανατονήσι», «νησί του διαβόλου» ή «Νταχάου της Μεσογείου» όπως επίσης την αποκαλούσαν, συμπυκνώθηκαν και εφαρμόστηκαν πάνω στους πολιτικούς κρατούμενους αγωνιστές που απελευθέρωσαν την Ελλάδα από τη ναζιστική κατοχή και πρώτ’ απ’ όλα στους κομμουνιστές, οι πιο βάρβαρες εγκληματικές μέθοδοι βασανισμού που ξεπερνούσαν ακόμη και αυτές του χιτλερικού φασισμού. Χαρακτηριστικά παραδείγματα το βασανιστήριο της «συκιάς», όπου κρεμούσαν από δέντρο τους κρατούμενους απ’ τους αγκώνες και τους άφηναν 24ωρα κρεμασμένους, και ο «όρμος τάφος», όπου σε μια σπηλιά διαστάσεων 1,5 επί 1 που τη χρησιμοποιούσαν ως «πειθαρχείο» στρίμωχναν 5-6 κρατούμενους και την πλημμύριζαν με νερό…

“Βράχοι ξερόβραχοι στεφανωμένοι/ με συρματόπλεγμα αγκαθωτό/ στη Γυάρο ζούσανε βασανισμένοι/ αχ, τι ξερόνησο ήταν αυτό…”

Το – άγνωστο πότε ηχογραφήθηκε – τραγούδι εκτός από τον Οδυσσέα Μοσχονά συνυπογράφουν ο Μ. Βούρβαχης και ο Λεονάρδος Μπουρνέλης, ο συνθέτης του πασίγνωστου «Καπετανάκη» («Δεν ξανακάνω φυλακή») που σφράγισε η εμβληματική ερμηνεία του Παναγιώτη Μιχαλόπουλου, ένας λαϊκός τραγουδιστής που μεσουράνησε τη δεκαετία του 1970, και υπηρέτησε με συνέπεια το λαϊκό τραγούδι, αφήνοντας ανεξίτηλο το στίγμα του. Ο Παναγιώτης Μιχαλόπουλος εκτός από ένας αξιόλογος λαϊκός τραγουδιστής, είχε ενεργό συμμετοχή στην Εθνική Αντίσταση, πολεμώντας με το όπλο τον καταχτητή από τις γραμμές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Ένας τραυματισμός στο πόδι θα του αφήσει μια αναπηρία που θα τον συνοδεύει στην υπόλοιπη ζωή του. Ο σεμνός αυτός καλλιτέχνης που με τα τραγούδια του δεν έπαψε μέχρι σήμερα να συντροφεύει τις χαρές και τις λύπες μας, δεν μιλούσε δημόσια για την αντιστασιακή του δράση, την οποία ο πολύς κόσμος αγνοεί. Μόνο στους δικούς του ανθρώπους συνήθιζε να λέει: «εγώ κομμουνιστής γεννήθηκα, κομμουνιστής θα πεθάνω», μένοντας ως το τέλος της ζωής του πιστός στις ιδέες και τα ιδανικά για τα οποία αγωνίστηκε…

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι: «Βράχοι ξερόβραχοι» Γυάρος/Παναγιώτης Μιχαλόπουλος

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι… Τι κι αν γράφτηκαν πριν από πολλά χρόνια, κάποια τραγούδια συνεχίζουν να συγκινούν τους ανθρώπους ανεξαρτήτως ηλικίας, να τους συντροφεύουν στις μικρές και μεγάλες στιγμές της ζωής, να εκφράζουν τις αγωνίες, τον πόνο και τα όνειρά τους, να εμπνέουν τους αγώνες τους.

Η στήλη, χωρίς να διεκδικεί το αλάθητο ή τον τίτλο του «ειδικού», φιλοδοξεί να «παίξει» τραγούδια που γράφτηκαν για τον έρωτα, την αγάπη, το μεροκάματο, τη μετανάστευση, τον αγώνα για λευτεριά και για καλύτερη ζωή. Τραγούδια που γράφτηκαν από ποιητές, αλλά κι από δημιουργούς, που δεν διάβασαν ποτέ στη ζωή τους ποίηση… Ανασκαλεύοντας το παρελθόν και ψηλαφώντας την ιστορία τους, πότε γράφτηκαν, σε ποιες συνθήκες, από ποιους πρωτοτραγουδήθηκαν, ποιοι τα τραγουδούν στις μέρες μας.

Χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς αποκλεισμούς, τραγούδια ελληνικά και «ξένα», με γνώμονα ότι, εκτός από το να θυμίζουν εικόνες από το παρελθόν, συναρπάζουν τις αισθήσεις, γεννούν συναισθήματα, μας εμπνέουν και μας συγκινούν σήμερα.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι… Ακούστε τα όλα εδώ.