Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν: «Αυτή η νύχτα μένει»

Ένα από τα πρώτα τραγούδια που έρχονται στο μυαλό όταν ακούς Σταμάτης Κραουνάκης, αν όχι το πρώτο, είναι το ζεϊμπέκικο «Αυτή η νύχτα μένει», που εγχαράχτηκε στην μεγάλη «εγκυκλοπαίδεια» του ελληνικού τραγουδιού με την εμβληματική ερμηνεία της Δήμητρας Παπίου.

Το τραγούδι έγραψε ο σπουδαίος συνθέτης για την ομότιτλη ταινία (όπως και ολόκληρη τη μουσική της ταινίας «Αυτή η νύχτα μένει») σε σκηνοθεσία του Νίκου Παναγιωτόπουλου και σενάριο Θάνου Αλεξανδρή, που βγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες τον Γενάρη του 2000.

Η Αθηνά Μαξίμου και ο Νίκος Κουρής υποδύονται ένα ζευγάρι που το μοναδικό κοινό  στοιχείο τους είναι ο έρωτας. Ο «Ανδρέας» ολιγαρκής και χαμηλών τόνων, χωρίς μεγάλα όνειρα και ψηλές βλέψεις. Η «Στέλλα» φιλοδοξεί να γίνει σπουδαία τραγουδίστρια, να βγάλει δίσκο και να δει μια μέρα το όνομα της να φιγουράρει στις μαρκίζες των μεγάλων νυχτερινών κέντρων της παραλιακής. Προτεραιότητα για τον «Ανδρέα» είναι η και μόνο παρουσία της «Στέλλας» στη ζωή του. Αντίθετα, πρώτη θέση στην καρδιά της «Στέλλας» έχει η «καριέρα» και όχι ο έρωτας. Έτσι, όταν τον εγκαταλείπει για να αναζητήσει το όνειρό της, ο «Ανδρέας» αποφασίζει να πάρει σβάρνα τα «σκυλάδικα» της Βόρειας Ελλάδας για να τη βρει και να τη φέρει ξανά κοντά του…

«Αυτή η νύχτα μένει» – Δήμητρα Παπίου

Στο «Αυτή η νύχτα μένει» η Δήμητρα Παπίου ντουμπλάρει την πρωταγωνίστρια της ταινίας, καταγράφοντας στο ενεργητικό της μια θαυμάσια ερμηνεία. Η ίδια έχει ξεχωρίσει αυτό το τραγούδι ως ένα από τα λίγα αγαπημένα της, εξηγώντας το λόγο: «γιατί είναι η προσευχή μου».

Πέλαγο να ζήσω δε θα βρω
σε ψυχή ψαριού κορμί γατίσιο
κάθε βράδυ βγαίνω να πνιγώ
πότε άστρα πότε άκρη της αβύσσου
κάτι κυνηγώ
σαν τον ναυαγό
τα χρόνια μου σεντόνια μου
τσιγάρα να τα σβήσω

Αυτή η νύχτα μένει
αιώνες παγωμένη
που δυο ψυχές δεν βρήκαν καταφύγιο
κι ήρθαν στον κόσμο ξένοι
και καταδικασμένοι
να ζήσουν έναν έρωτα επίγειο

Χάθηκα και γω κάποια βραδιά
πέλαγο η φωνή του Καζαντζίδη
πέφταν τ’ άστρα μες στην λασπουριά
μαύρος μάγκας ο καιρός και μαύρο φίδι
μου ’γνεφε η καρδιά
πάρε μυρωδιά
το λάδι εδώ πως καίγεται
και ζήσε το ταξίδι

Αυτή η νύχτα μένει
αιώνες παγωμένη
που δυο ψυχές δεν βρήκαν καταφύγιο
κι ήρθαν στον κόσμο ξένοι
και καταδικασμένοι
να ζήσουν έναν έρωτα επίγειο

Μεγάλες Στιγμές 1

«Χάθηκα και γω κάποια βραδιά
πέλαγο η φωνή του Καζαντζίδη…»

Το «Αυτή η νύχτα μένει» θα γίνει η αφορμή η Δήμητρα Παπίου να επιστρέψει στο προσκήνιο μετά από αποχή ετών από το τραγούδι. «Ήμουν σε μια φάση που είχα αποφασίσει ότι δεν θα επέστρεφα ποτέ στο τραγούδι. Το 2000 μου τηλεφώνησε ο Σταμάτης Κραουνάκης και μου ζήτησε να ερμηνεύσω το «Αυτή η νύχτα μένει» και αυτό μου έδωσε το κίνητρο. Αυτή η ερμηνεία δεν προέκυψε προσπαθώντας να δείξω τις φωνητικές μου ικανότητες. Έχω πει πολλές φορές ότι το αντιμετώπισα ευλαβικά γιατί από την πρώτη στιγμή που το άκουσα δημιουργήθηκαν στην ψυχή μου έντονες δονήσεις, οι οποίες με οδήγησαν σε αυτήν την ερμηνεία» έχει πει σε συνέντευξη.

Μερικές δεκαετίες πριν, με τον ίδιο τίτλο θα ηχογραφηθεί ένα από τα πιο δημοφιλή λαϊκά τραγούδια ανεξαρτήτως εποχής. To 1958, σε δίσκο 78 στροφών, και το 1959, σε δίσκο 45 στροφών, κυκλοφορεί από την «Columbia» το διαχρονικό τσιφτετέλι «Αυτή η νύχτα μένει» του Στέλιου Καζαντζίδη, ερμηνευμένο από τον ίδιο. Και στις δυο κυκλοφορίες η άλλη πλευρά του δίσκου καλύπτεται από το βαρύ ζεϊμπέκικο «Ας είχα την υγειά μου» σε μουσική Στέλιου Καζαντζίδη και στίχους Κώστα Ζήτη, ερμηνευμένο και αυτό από τον αθάνατο λαϊκό βάρδο.

«Αυτή η νύχτα μένει» – Στέλιος Καζαντζίδης

Το «Αυτή η νύχτα μένει» του Στέλιου εντάσσεται στα ιδικότροπα ή ινδογενή τραγούδια που εκείνη τη εποχή έχουν κάνει την εμφάνισή τους στο λαϊκό τραγούδι, εμπλουτίζοντάς το και χαρίζοντάς του κάμποση «εξωτική» ομορφιά. Ανάμεσα στους λαϊκούς δημιουργούς που επηρεάστηκαν από τα ινδικά τραγούδια που εκείνη την εποχή στην Ελλάδα ακούγονταν μέσα από τις ταινίες του λεγόμενου «Μπόλυγουντ», που παίζονταν σε αθηναϊκές και όχι μόνο αίθουσες, είναι ο και συνθέτης Καζαντζίδης που συγκινείται όταν ακούει το «Ulfat Ka Saaz Chairo Sama», που τραγουδά η Λάτα Μανγκέσκαρ (Lata Mangeshkar) για την ταινία «Aurat» (1953). Όπως συμβαίνει και σε αυτή την ταινία, η σπουδαία Ινδή τραγουδίστρια έχει ντουμπλάρει πολλές πρωταγωνίστριες τη κινηματογραφικής βιομηχανίας της Βομβάης. Τη μουσική του ινδικού τραγουδιού υπογράφουν οι Τζαϊκισάν Νταγιαμπάι Πάντσαλ (Jaikishan Dayabhai Panchal) και Σανκάρσινγκ Ραγκουβάνσι (Shankar Singh Raghuvanshi) και τους στίχους ο Χασράτ Τζαϊπούρι (Hasrat Jaipuri).

Αυτή η νύχτα μένει που θα ’μαστε μαζί
θα φύγεις μακριά μου πριν έρθει το πρωί
αυτή η νύχτα μένει…

Αγάπη μου σε χάνω έτσι ήτανε γραμμένο
μα όσο ζω στον κόσμο εσένα θα προσμένω

Αγάπη μου θα φύγεις έτσι ήτανε γραμμένο
μα όσο ζω στον κόσμο εσένα θα προσμένω

Αυτή η νύχτα μένει που θα ’μαστε μαζί
θα φύγεις μακριά μου πριν έρθει το πρωί
αυτή η νύχτα μένει…

Αγάπη μου μεγάλη μονάχος πώς θα ζήσω
στην αγκαλιά μου μέσα γύρνα κι ας ξεψυχήσω
Αγάπη μου μεγάλη…

Αγάπη μου σε χάνω έτσι ήτανε γραμμένο
μα όσο ζω στον κόσμο εσένα θα προσμένω

Αγάπη μου θα φύγεις έτσι ήτανε γραμμένο
μα όσο ζω στον κόσμο εσένα θα προσμένω

Αυτή η νύχτα μένει που θα ’μαστε μαζί
θα φύγεις μακριά μου πριν έρθει το πρωί
αυτή η νύχτα μένει…

Δεν είναι όμως μόνο ο Καζαντζίδης που διασκεύασε το «Ulfat Ka Saaz Chairo Sama» και οι άλλοι συνθέτες που γοητεύονται… από την ανατολή. Οι ινδικές ταινίες, τα θέματά τους και τα τραγούδια τους, ήταν ιδιαιτέρως δημοφιλείς στην μετεμφυλιακή Ελλάδα. Άλλωστε οι δυο λαοί, ο ελληνικός και ο ινδικός, βρίσκονταν αντιμέτωποι με τα ίδια προβλήματα (φτώχεια, ανεργία, εξαθλίωση) και με τις κοινωνικές ανισότητες και την καταπίεση που πηγάζουν από το ίδιο σύστημα της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, ενώ η «γλώσσα» του έρωτα και της αγάπης είναι παγκόσμια…

Μεγάλες στιγμές 2

«Αυτή η νύχτα μένει»…
… με Στ. Καζαντζίδη, Τ. Σούκα, Γ. Παλαιολόγου, Μ. Καραντίνη…

Το «Αυτή η νύχτα μένει» συγκαταλέγεται στα τραγούδια με τα οποία ο μέγιστος λαϊκός βάρδος, Στέλιος Καζαντζίδης, στα τέλη της δεκαετίας του 1950, έχει αρχίσει να αφήνει το βαθύ αποτύπωμά του στο λαϊκό τραγούδι, χτίζοντας τα ακλόνητα θεμέλια του μύθου του, που παραμένει ως τις μέρες μας ζωντανός και ακέραιος και αναμετριέται πια μόνο με την αθανασία.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν: «Αυτή η νύχτα μένει»

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι… και από 26/10/2020 νέα ονομασία: Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Τι κι αν γράφτηκαν πριν από πολλά χρόνια, κάποια τραγούδια συνεχίζουν να  συγκινούν, να συντροφεύουν τις μικρές και μεγάλες στιγμές των ανθρώπων, να εκφράζουν τις αγωνίες, τον πόνο και τα όνειρά τους, να εμπνέουν τους αγώνες τους.

Η στήλη, χωρίς να διεκδικεί το αλάθητο ή τον τίτλο του «ειδικού», «παίζει» τραγούδια που γράφτηκαν για τον έρωτα, την αγάπη, το μεροκάματο, τη μετανάστευση, τον αγώνα για λευτεριά και για καλύτερη ζωή. Τραγούδια γραμμένα από ποιητές, αλλά κι από δημιουργούς που δεν διάβασαν ποτέ στη ζωή τους ποίηση… Ανασκαλεύοντας το παρελθόν και ψηλαφώντας την ιστορία τους, πότε γράφτηκαν, σε ποιες συνθήκες, από ποιους πρωτοτραγουδήθηκαν, ποιοι τα τραγουδούν στις μέρες μας.

Χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς αποκλεισμούς, τραγούδια ελληνικά και «ξένα», με γνώμονα ότι, εκτός από το να θυμίζουν εικόνες από το παρελθόν, συναρπάζουν τις αισθήσεις, γεννούν συναισθήματα, εμπνέουν και συγκινούν σήμερα.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Ακούστε τα όλα εδώ.