Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν: «The sound of silence»

«The sound of silence» είναι ο τίτλος ενός από τα πιο γνωστά-εμβληματικά τραγούδια των Σάιμον και Γκαρφάνκελ (Πολ Σάιμον – Paul Simon και Αρτ Γκαρφάνκελ – Art Garfunkel), όμως έμελλε ν’ αποτελέσει την αφορμή το διάσημο folk rock ντουέτο να κινδυνεύσει με διάλυση πριν ακόμα γίνει γνωστό!

Το τραγούδι γράφτηκε από τον Πολ Σάιμον και η κυκλοφορία του, το 1964, με το άλμπουμ «Wednesday Morning, 3 AM», το πρώτο άλμπουμ των Σάιμον και Γκαρφάνκελ, σημαδεύτηκε από – εμπορική – αποτυχία. Το ντουέτο απογοητευμένο διαλύεται, οι δρόμοι των Σάιμον και Γκαρφάνκελ χωρίζουν και η ζωή φαίνεται να επιφυλάσσει για τον καθένα μια πορεία μακριά από την ενασχόληση με τη μουσική, τουλάχιστον σε επαγγελματικό επίπεδο.

«The sound of silence» – Σάιμον και Γκαρφάνκελ (1964)

Ώσπου, ένα χρόνο μετά, ο παραγωγός του τραγουδιού, Τομ Ουίλσον (Tom Wilson) το κάνει ρεμίξ χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικά όργανα και ντραμς, εν αγνοία των Σάιμον και Γκαρφάνκελ, που το μαθαίνουν όταν κυκλοφορεί για δεύτερη φορά, τον Σεπτέμβρη του 1965. Η νέα εκδοχή του «The sound of silence» συμπεριλήφθηκε στο δεύτερο άλμπουμ τους, με τίτλο «Sounds of Silence» (1966).

Η επιτυχία είχε έρθει και το ντουέτο ένωσε ξανά τα κομμάτια του για να διανύσει στη συνέχεια μια μεγαλειώδη (αν και βραχύβια) πορεία, έχοντας στο ενεργητικό του μεγάλες, διαχρονικές επιτυχίες («The sound of silence», «Mrs Robinson», «Bridge over Troubled Water», «The Boxer» κ.ά.) και πωλήσεις πολλών εκατομμυρίων δίσκων.

«The sound of silence» – Σάιμον και Γκαρφάνκελ (1966)

Το  «The sound of silence» γνώρισε επιτυχία, εκτός από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, σε πολλές ακόμα χώρες, «έπαιξε» σε κινηματογραφικές ταινίες και τηλεοπτικές σειρές και συγκαταλέγεται πια στα κλασικά folk τραγούδια.

Όταν το τραγούδι γραφόταν στα Columbia Studios, στη Νέα Υόρκη, μερικές χιλιάδες χιλιόμετρα νοτιότερα, στην Ουρουγουάη, δρούσε ήδη το κίνημα των Τουπαμάρος (Movimiento de Liberación Nacional – Tupamaros (MLN-T), μια ισχυρή οργάνωση  ένοπλου αντάρτικου πόλης με κύριο πεδίο δράσης εκείνη την περίοδο την πρωτεύουσα Μοντεβίδεο.

Στην ερώτηση τι είναι αυτό που «συνδέει» το τραγούδι των Σάιμον και Γκαρφάνκελ με τους Τουπαμάρος, η απάντηση θα παραμένει πεισματικά η ίδια: «τίποτα», για σχεδόν 50 χρόνια (…βάσανα και διωγμοί), μέχρι να φτάσει το 2018 και το «The sound of silence» να «πρωταγωνιστήσει» στην ταινία «Μια νύχτα, 12 χρόνια» ή «Η δωδεκάχρονη νύχτα» (τίτλος στα ισπανικά: «La noche de 12 años») του Άλβαρο Μπρέχνερ (Álvaro Brechner). Η εξαιρετική ταινία του Ουρουγουανού σκηνοθέτη μεταφέρει την ιστορία τριών στελεχών των Τουπαμάρος, των Μαουρίσιο Ροσενκόφ (Mauricio Rosencof), Ελεοτέριο Φερνάντεζ «Νιάτο» Ουιδόμπρο (Eleuterio Fernández Huidobro “El Ñato”) και Χοσέ «Πέπε» Μουχίκα (José “Pepe” Mujica – μετέπειτα Προέδρου της Ουρουγουάης)), που κρατούνταν όμηροι σε φυλακές και στρατιωτικές βάσεις της χώρας τους, από το 1973 έως το 1985, όσο δηλαδή καταλαμβάνει την εξουσία η φασιστική χούντα, που διώκει ανελέητα το αριστερό, κομμουνιστικό κίνημα και το αντάρτικο κίνημα των Τουπαμάρος.

Το σενάριο της ταινίας είναι βασισμένο στο βιβλίο «Memorias del calabozo» των Μαουρίσιο Ροσενκόφ και Νιάτο Ουιδόμπρο, που κυκλοφορεί και στα ελληνικά με τίτλο «Τουπαμάρος – Ημερολόγιο φυλακής» (μετάφραση Δημήτρης Κουφοντίνας) από τις εκδόσεις «Κουκκίδα».

«Μια νύχτα, 12 χρόνια» – Trailer

Η ταινία μεταφέρει με συγκλονιστικό τρόπο τα μαρτύρια που βιώνουν τα στελέχη των Τουπαμάρος που βρίσκονται φυλακισμένα και υποβάλλονται σε φριχτά βασανιστήρια. Μια νύχτα οι τρεις κρατούμενοι μεταφέρονται σε μυστική τοποθεσία. Εκεί τους ανακοινώνεται ότι παύουν να είναι κρατούμενοι και γίνονται όμηροι. Αν μπορούσε να περιγραφούν με λίγες λέξεις αυτά που θα ζήσουν στη συνέχεια, αυτές θα είναι τα λόγια  του επικεφαλής αξιωματικού που τους παραλαμβάνει στο κολαστήριο: «Έπρεπε να σας είχαμε σκοτώσει όταν είχαμε την ευκαιρία. Τώρα θα πρέπει να σας τρελάνουμε». Συγκλονιστικές οι ερμηνείες των Αντόνιο ντε λα Τόρε (στο ρόλο του Πέπε Μουχίκα) , Τσίνο Νταρίν (στο ρόλο του Μαουρίσιο Ροσενκόφ) και Αλφόνσο Τορτ (στο ρόλο του Νιάτο Ουιδόμπρο).

Το «The sound of silence» δεν ακούγεται απλά στην ταινία. Αν οι ερμηνείες των πρωταγωνιστών και συνολικά των ηθοποιών αποτελούν την καρδιά αυτής της ταινίας, τότε το «The sound of silence» είναι οι χτύποι της. Σ’ αυτό συντελεί η εκρηκτική σαν σπαραγμός ερμηνεία της Σύλβια  Πέρεζ Κρουζ (Silvia Pérez Cruz) που επιπλέον στην ταινία υποδύεται εξαιρετικά τη σύντροφο του Νιάτο Ουιδόμπρο.

«The sound of silence» στην ταινία «Μια νύχτα, 12 χρόνια» – Σύλβια  Πέρεζ Κρουζ
(βίντεο με πλάνα από την ταινία)

(Οι στίχοι του τραγουδιού, από την ταινία)

Γεια σου σκοτάδι
Παλιέ μου φίλε
Ήρθα ξανά να σου μιλήσω
Γιατί ένα όραμα που κρύβεται απαλά
Άφησε τους σπόρους του όσο κοιμόμουν
Και το όραμα που φυτεύτηκε
Στο μυαλό μου
Παραμένει ακόμα
Μέσα στον ήχο της σιωπής
Και στο γυμνό φως είδα
Δέκα χιλιάδες ανθρώπους, ίσως παραπάνω
Ανθρώπους που μιλούσαν δίχως να μιλούν
Ανθρώπους που άκουγαν δίχως ν’ ακούν
Ανθρώπους να γράφουν τραγούδια
Που οι φωνές δεν μοιράζονται ποτέ
Και κανείς δεν τόλμησε
Να διαταράξει τον ήχο της σιωπής
Της σιωπής
Ανόητοι, είπα, δεν ξέρετε
Η σιωπή θεριεύει σαν καρκίνος
Ακούστε τα λόγια μου, για να σας διδάξω
Πιάστε τα χέρια μου, για να σας αγγίξω…
Μα τα λόγια μου πέφτουν
Σαν σιωπηλές σταγόνες βροχής
Και αντηχούν
Και αντηχούν στα πηγάδια της σιωπής
Και οι άνθρωποι υποκλίνονταν
Και προσεύχονταν
Στον θεό από νέον που δημιούργησαν
Και η επιγραφή αναβόσβηνε προειδοποιητικά
Στα λόγια που σχημάτιζε
Και η επιγραφή έλεγε
Τα λόγια των προφητών
Είναι γραμμένα στους τοίχους του μετρό
Και σε δωμάτια σπιτιών
Και ψιθυρίζουν
Στους ήχους της σιωπής
Και ψιθύριζαν στους ήχους της σιωπής…

Ο Χοσέ «Πέπε» Μουχίκα θα διατελέσει αρχικά υπουργός Κτηνοτροφίας, Γεωργίας και Αλιείας (2005-2008) της αριστερής κυβέρνησης του Ταμπαρέ Βάσκες. Ως Πρόεδρος της Ουρουγουάης (2010-2015), εκλεγμένος με το «Frente Amplio» («Πλατύ Μέτωπο») με δύο από τις κύριες συνιστώσες του το Κομμουνιστικό Κόμμα Ουρουγουάης και τους Τουπαμάρος, υπήρξε εγγυητής της «κοινωνικής ειρήνης», εφαρμόζοντας πολιτικές διαχείρισης του εκμεταλλευτικού συστήματος που γεννά τη φτώχεια και την αδικία,  αλλά και – όποτε κριθεί αναγκαίο από την κυρίαρχη τάξη – φασιστικές δικτατορίες…

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι… και από 26/10/2020 νέα ονομασία: Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Τι κι αν γράφτηκαν πριν από πολλά χρόνια, κάποια τραγούδια συνεχίζουν να  συγκινούν, να συντροφεύουν τις μικρές και μεγάλες στιγμές των ανθρώπων, να εκφράζουν τις αγωνίες, τον πόνο και τα όνειρά τους, να εμπνέουν τους αγώνες τους.

Η στήλη, χωρίς να διεκδικεί το αλάθητο ή τον τίτλο του «ειδικού», «παίζει» τραγούδια που γράφτηκαν για τον έρωτα, την αγάπη, το μεροκάματο, τη μετανάστευση, τον αγώνα για λευτεριά και για καλύτερη ζωή. Τραγούδια γραμμένα από ποιητές, αλλά κι από δημιουργούς που δεν διάβασαν ποτέ στη ζωή τους ποίηση… Ανασκαλεύοντας το παρελθόν και ψηλαφώντας την ιστορία τους, πότε γράφτηκαν, σε ποιες συνθήκες, από ποιους πρωτοτραγουδήθηκαν, ποιοι τα τραγουδούν στις μέρες μας.

Χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς αποκλεισμούς, τραγούδια ελληνικά και «ξένα», με γνώμονα ότι, εκτός από το να θυμίζουν εικόνες από το παρελθόν, συναρπάζουν τις αισθήσεις, γεννούν συναισθήματα, εμπνέουν και συγκινούν σήμερα.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Ακούστε τα όλα εδώ.