Βασίλης Τσιτσάνης (Πρώτο μέρος) | Τα προπολεμικά τραγούδια του

Ο Βασίλης Τσιτσάνης είναι ένας από τους μεγαλύτερους λαϊκούς συνθέτες. Γεννήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 1915, στα Τρίκαλα. Έφυγε από την ζωή, την ίδια μέρα, τον ίδιο μήνα, στις 18 Ιανουαρίου 1984, σε νοσοκομείο του Λονδίνου.

Ενδιαφέρον μεγάλο παρουσιάζουν τα πρώτα τραγούδια του Τσιτσάνη, αυτά που ηχογραφήθηκαν πριν τον β’ παγκόσμιο πόλεμο, από καλλιτεχνικής σκοπιάς, αλλά και από ιστορικής.

Στα τραγούδια αυτά φαίνεται η εξέλιξη του Τσιτσάνη μέχρι να βρει τον δικό του, τον προσωπικό δρόμο, στον χώρο του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού.

Παρουσιάζονται κάποια από τα τραγούδια του Τσιτσάνη, εκείνης της εποχής, που υπολογίζονται περίπου στα 90 – αυτά που έχουν βρεθεί. Ο ίδιος ο Τσιτσάνης έλεγε ότι είχε ηχογραφήσει περίπου 100 με 120 τραγούδια.

«Σε όλα τα Προπολεμικά Τραγούδια του παίζει ο ίδιος μπουζούκι και συνοδεύεται από κιθάρα, τις περισσότερες φορές και από μπαγλαμά. Οι κιθαρίστες που τον συνόδευαν, ήταν τα μεγαλύτερα ονόματα: ο Καρύπης, συνθέτης, τραγουδιστής και μεγάλη κιθάρα και ο Στέλιος Χρυσίνης…»

«Το προπολεμικό έργο του Τσιτσάνη χαρακτηρίζεται από πολλά στοιχεία, που το κυριότερο είναι ένα ψάξιμο προς όλες τις κατευθύνσεις, βρίσκει πάρα πολύ σύντομα όμως το προσωπικό του ύφος και κυρίως το δικό του ήχο και δημιουργεί κλασικά κομμάτια…»

«Ο Τσιτσάνης δεν μιλούσε ποτέ για το παρελθόν. Προτιμούσε το παρόν και λιγότερο το μέλλον. Το μόνο πράγμα στις κουβέντες μας για τα παλιά, που επαναλάμβανε συχνά και με συγκίνηση, ήταν ο ήχος που έβγαινε από τις προπολεμικές ηχογραφήσεις “η αγωνία μου να ακούσω το κερί”, μου έλεγε, “ήταν από τις πιο έντονες συγκινήσεις που είχα ποτέ”, (κερί λεγόταν το δείγμα της ηχογράφησης που σπάνια επαναλαμβανόταν).»

Βασίλης Γ. Χριστιανός

Σ’ έναν τεκέ σκαρώσανε

Ερμηνεία: Γεωργία Μηττάκη

Το πρώτο τραγούδι του Τσιτσάνη

«Ο Τσιτσάνης έφτασε στην Αθήνα από τα Τρίκαλα, στο τέλος του 1936, ήταν δηλαδή μόλις 21 χρονών και έφερε μαζί του πάνω από 40 τραγούδια, έτοιμα! Μουσική και στίχοι. Τον Απρίλη του 1937 ηχογράφησε το πρώτο του τραγούδι “Σ’ ένα τεκέ σκαρώσανε”…» (Βασίλης Γ. Χριστιανός)

Στο μπουζούκι ο ίδιος ο Τσιτσάνης και στο πιάνο ο Περιστέρης.

***

Στο Τάγμα Τηλεγραφητών

Ερμηνεία: Δημήτρης Περδικόπουλος

Βιογραφικό τραγούδι του Τσιτσάνη.

Πέντε μήνες βρίσκουμε μες στη Θεσσαλονίκη
στο Τάγμα Τηλεγραφητών εκεί που μου ανήκει.

Ενόμιζα πως θάμουνα παντοτινά πολίτης
μα πήρα τον ασύρματο κι έγινα προφήτης.

Στον ώμο τον φορτώνουμε και στο Ντεπό πηγαίνω
κορίτσια της Καλαμαριάς, όλα τα ξετρελαίνω.

Αριστοκράτισσες μικρές ζητάνε να με δούνε
στου “Φλόκα” περιφέρουνται, για μένα συζητούνε
Τσιτσάνη ν’ αντικρίσουνε να παρηγορηθούνε.

***

Στα Τρίκαλα στα δυο στενά

Ερμηνεία: Στράτος Παγιουμτζής – β’ φωνή Βασίλης Τσιτσάνης

Στα Τρίκαλα στα δυο στενά
σκοτώθηκε ο Σακαφλιάς

Τέτοιο ντερβίσικο παιδί
το κλαίμε όλοι μαζί

Δεν τον ξεχνάμε βρε παιδιά
το φίλο μας το Σακαφλιά

***

Τρικαλινή τσαχπίνα

Στίχοι: Νίκος Λούπας – Βασ. Τσιτσάνης

Ερμηνεία: Στελλάκης Περπινιάδης – Πάνος Χρυσίνης

Μη μου πληγώνεις σαν και πρώτα την καρδιά
Τρικαλινή τσαχπίνα, όμορφη γλυκιά,
ξέρεις για σένα έχω κρυφό καημό,
μη με παιδεύεις αφού τόσο σ’ αγαπώ…

***

Τα παντρεμενάδικα

Στίχοι: Γιώργος Πετροπουλέας

Ερμηνεία: Νταίζη Σταυροπούλου – β’ φωνή Βασ. Τσιτσάνης

Τα Προπολεμικά τραγούδια του Τσιτσάνη, εκτός της μουσικής τους αξίας, έχουν και αυτήν την λαογραφική αναφορά για εκείνη την εποχή.

Χαρακτηριστικό των περισσότερων, τουλάχιστον, τραγουδιών του Τσιτσάνη, είναι η μουσική  εισαγωγή. Κάποιες εισαγωγές των τραγουδιών του είναι υπέροχες, που, άλλες κρατάνε λίγο χρόνο και άλλες περισσότερο.

***

Μια Κυριακή σε γνώρισα

Ερμηνεία: Στράτος Παγιουμτζής – Στελλάκης Περπινιάδης

Ένα από τα ωραιότερα προπολεμικά τραγούδια του Τσιτσάνη, που, εκτός από την ωραία μουσική που έγραφε, ήταν και σπουδαίος στιχοπλόκος.

Μια Κυριακή σε γνώρισα, καθόσουν σ’ έναν πάγκο
και στοίχημα στη τσέπη σου, δεν είχες ένα φράγκο

Θυμάσαι κείνον τον καιρό, φιλιά και καρδιοχτύπια
μαζί με την αγάπη σου, πόσα φαρμάκια ήπια

Γι’ αυτό σε βλέπω και έρχεσαι, απ’ τη γωνιά του δρόμου
και σκίζεται η καρδούλα μου και χάνω το μυαλό μου

***

Για αυτά τα μαύρα μάτια σου

Ερμηνεία: Στέλιος Κερομύτης – Ιωάννα Γεωργακοπούλου

Πολλές είναι οι αναφορές στο ρεμπέτικο τραγούδι για τα μαύρα μάτια, για ετούτη τη μεριά του έρωτα. Μια είναι και αυτό το τραγούδι του Βασίλη Τσιτσάνη.

Γι’ αυτά τα μαύρα μάτια σου, τα βράδια ξενυχτάω
κι απ’ όξω απ’ το σπίτι σου για σένα τραγουδάω…

***

Καλαμπακιώτισσα

Σύνθεση: Βασίλης Τσιτσάνης – Στράτος Παγιουμτζής

Ερμηνεία: Στράτος Παγιουμτζής – β’ φωνή Βασ. Τσιτσάνης

***

Ο Τσιτσάνης στο Μόντε Κάρλο

Ερμηνεία: Στράτος Παγιουμτζής – Στελλάκης Περπινιάδης

«Η Μεταξική λογοκρισία κόβει τα πόδια στους συνθέτες τότε και ο Τσιτσάνης εκτονώνεται με το φανταστικό στοιχείο και ένα σουρεαλισμό εντελώς απρόσμενο, στο ελληνικό τραγούδι της εποχής και ιδιαίτερα στο λαϊκό. Χαρακτηριστικά τραγούδια αυτού του είδους, με πρώτο και σπουδαιότερο “Ο Τσιτσάνης στη Ζούγκλα”, “Η Παραγουάη”, “Μια βραδιά στο Μόντε Κάρλο”, Χαρέμια με Διαμάντια”, και πιο τρελό απ’ όλα το “Βάρκα Γυαλό” – άσχετα αν ηχογραφήθηκε αμέσως μετά τον πόλεμο.»

                    (Βασίλης Γ. Χριστιανός)  

***

Στον Άγιο Κωνσταντίνο

Ερμηνεία: Νταίζη Σταυροπούλου – β’ φωνή Βασ. Τσιτσάνης

Προπολεμικό χασάπικο του Βασίλη Τσιτσάνη, που ηχογραφήθηκε το 1946.

***

Προξενεύουν τον Σταμάτη

Ερμηνεία: Στράτος Παγιουμτζής

***

Μια νύχτα στο Πασαλιμάνι

Σύνθεση: Βασίλης Τσιτσάνης – Στράτος Παγιουμτζής

Ερμηνεία: Στράτος Παγιουμτζής – β’ φωνή Βασ. Τσιτσάνης

Μια νύχτα κάτω στο Πασαλιμάνι, μια νόστιμη Σμυρνιά,
μικρούλα μου σε ντέρτι μου ‘χει βάλει και πόνο στην καρδιά.

Μου λέει, τρέξε στη βαρκούλα κι έλα, σε θέλω συντροφιά,
να πάμε μια τσαρκούλα στην Καστέλλα, στην όμορφη βραδιά.

Η βάρκα θα πηγαίνει αγάλι – αγάλι, στα κύματα, γλυκά,
σε πλάνο θα μας φέρει ακρογιάλι, σε μέρη μαγικά.

***

Ό,τι κι αν πω δε σε ξεχνώ

Ερμηνεία: Στελλάκης Περπινιάδης – β’ φωνή Βασ. Τσιτσάνης

Ηχογραφήθηκε την παραμονή του πολέμου, δηλαδή στις 27 του Οκτώβρη του 1940, όπως και το τραγούδι του “Ο Μπατίρης”.

Ό,τι κι αν πω δε σε ξεχνώ
και μπρος στην πόρτα σου περνώ
και λέω λόγια μαγικά
με το μπουζούκι μου γλυκά.

Λέω με δάκρυα και καημό
κι ένα πικρό αναστεναγμό
πως πάντα λιώνω και πονώ
για σε μικρό μελαχρινό.

Έχουν σωπάσει τα πουλιά
και στης νυχτιάς τη σιγαλιά
σου φέρνει ο άνεμος γλυκά
τα λόγια μου τα μαγικά.

***

Μαζί μου δεν ταιριάζεις

Ερμηνεία: Νταίζη Σταυροπούλου

Ηχογραφήθηκε την ίδια μέρα που οι Γερμανοί κατέκτησαν την Αθήνα, στις 27 Απριλίου 1941. Κυκλοφόρησε το 1946.

Το τραγούδια που έγραψε ο Τσιτσάνης πριν τον πόλεμο, είναι ασφαλώς κι άλλα. Κάποια χαρακτηριστικά τραγούδια του, εκείνης της εποχής, παρουσιάστηκαν σε αυτό εδώ το μικρό αφιέρωμα. Ας τα προσέξουμε, είναι, εκτός των άλλων και η ίδια η ιστορία της χώρας μας.

*

Βασική πηγή είναι οι σημειώσεις του Βασίλη Γ. Χριστιανού, στον δίσκο βινυλίου “Βασίλης Τσιτσάνης για πάντα – Αυθεντικές εκτελέσεις, 1937 – 1940” (έκδοση 1985)

*Στην κεντρική εικόνα, η έγχρωμη φωτογραφία: Από το εξώφυλλο του δίσκου βινυλίου (1985) “Βασίλης Τσιτσάνης για πάντα – Αυθεντικές Εκτελέσεις, 1937 – 1940”, σε επιμέλεια – σχεδίαση εξωφύλλου Ντόρας Ρίζου

Επιμέλεια αφιερώματος: Στρατής Γαλιάτσος