Εγώ δεν είμαι ο Μάνθος Μανδηλάκης

«Αν μείνουνε τα πράγματα όπως είναι, είσαστε χαμένοι.

Φίλος σας είναι η αλλαγή, η αντίφαση σύμμαχός σας.

Από το τίποτα πρέπει κάτι να κάνετε, μα οι δυνατοί πρέπει να γίνουν τίποτε.

Αυτό που έχετε απαρνηθείτε το,

και πάρτε αυτό που σας αρνιούνται»

«Αν μείνουνε τα πράγματα όπως είναι», Μπ. Μπρεχτ, 1936

Οταν ένα θεατρικό έργο κοιτάζει κατάματα τη ζωή, δεν τελειώνει όταν ακουστεί το χειροκρότημα. Συνεχίζει να «ζει» στη σκέψη και την καρδιά των θεατών, μέσα από το αποτύπωμα που αφήνουν μυριάδες ερωτήματα που συμπυκνώνονται στο εξής ένα: «Πώς είναι η ζωή σου και πώς θα την αλλάξεις;».

Μία τέτοια περίπτωση θεάτρου ήταν η παράσταση που παρακολουθήσαμε «Εγώ δεν είμαι ο Μάνθος Μανδηλάκης», σε κείμενο και σκηνοθεσία της Βίλιας Χατζοπούλου. Μια παράσταση που μιλάει για το σήμερα, αντλώντας το θέμα της από ένα πραγματικό γεγονός του παρελθόντος: Την πολυήμερη απεργία των εργατών στο εργοστάσιο Φωταερίου της Αθήνας το 1929, με κύριο αίτημα τη χορήγηση 13ου μισθού. Η κυβέρνηση, τότε, ανέθεσε στην αστυνομία την περιφρούρηση του εργοστασίου και επιστράτευσε ναύτες που υπηρετούσαν τη θητεία τους ως απεργοσπαστικό μηχανισμό. Ο θεατής της παράστασης δεν μπορεί παρά να κάνει παραλληλισμούς με τους σημερινούς εργατικούς αγώνες. Ομως δεν είναι μονάχα το ίδιο το πολιτικό θέμα της απεργίας, που κάνει τούτο το έργο ρεαλιστικό, επίκαιρο και σημαντικό στο σήμερα. Είναι ο πολιτικός τρόπος που το διαπραγματεύεται, με «σύμμαχο την αντίφαση», όπως υποδηλώνει ήδη η άρνηση στον «τίτλο».

Εχοντας ως βάση μια πραγματική και συμβολική ταυτόχρονα, συνθήκη – το σκοτάδι που απλώθηκε στην Αθήνα λόγω έλλειψης του φωταερίου – «φωτίζονται» ακόμα πιο καθαρά οι δύο κόσμοι που συγκρούονται: Από τη μία, ο κόσμος των εργατών στο εργοστάσιο που «μαυρίζουν ολόκληροι, σαν τον λιθάνθρακα που καίνε για να γίνει φως». Από την άλλη, ο κόσμος των εκμεταλλευτών και του κράτους που πασχίζουν με κάθε μέσο να καταστείλουν την απεργία και τους κατηγορούν για το σκοτάδι που έχει πέσει στην Αθήνα. Ποιος όμως παράγει το φως και ποιος το σκοτάδι;

Σταδιακά, το έργο αποκτά σχεδόν αστυνομική πλοκή, μιας και στο επίκεντρο μπαίνει ο θάνατος του ενός. Είναι όμως θάνατος ή φόνος; Και ποιος είναι ο ένοχος; Μέσα από αυτόν τον ευρηματικό τρόπο καλούμαστε να δώσουμε απάντηση για το ποιος ευθύνεται για την αδικία συνολικά.