Έλλη Λαμπέτη: Μετά την εκτέλεση του Μπελογιάννη δεν θα μπορούσα να είμαι η ίδια
«Ήταν τη μέρα που εκτέλεσαν τον Μπάτση και τον Μπελογιάννη. Όταν το ’μαθα, πάγωσα. Δεν ήταν λύπη, ήταν κάτι παραπάνω. Σοκ! Καταλάβαινα πως δε θ’ άντεχα, κάτι θα μου συνέβαινε. Κι ωστόσο δεν μπορούσα να διανοηθώ πόσο σχετική είναι η ύλη – το σώμα – με τον συναισθηματικό κόσμο…»
Η Έλλη Λαμπέτη γεννήθηκε στις 13 του Απρίλη το 1926.
«Η γέννησή της ήταν το ίδιο παράλογη όπως και ο θάνατός της. Για μια ώρα η ζωή της κρεμόταν από έναν αόρατο ιστό. Πρώτα είχε βγει ο Τάκης, ο δίδυμος αδερφός της. Ένα υγιέστατο μωρό που ζύγιζε τέσσερα κιλά, θα έγραφε η ίδια η Έλλη σ’ ένα ιδιόχειρο σημείωμά της, λίγες μέρες πριν πεθάνει, στο «Όρος Σινά» της Νέας Υόρκης. Και μετά από μιάν ώρα βγήκα εγώ. Ένα λυμφατικό πιθηκάκι! Το λυμφατικό πιθηκάκι φαινόταν αναποφάσιστο να ζήσει, σαν να ’ξερε τους αμείλικτους κανόνες του παιχνιδιού που θα ’πρεπε να παίξει στα επόμενα πενήντα εφτά χρόνια. Σχεδόν δεν ανέπνεε».(1)
«Το κορίτσι με τα μαύρα». Ένα απ’ τα μεγαλύτερα ταλέντα που πέρασαν ποτέ από το ελληνικό θέατρο. Σε ηλικία 15 ετών απορρίπτεται παμψηφεί απ’ τη δραματική σχολή του Εθνικού και στη συνέχεια από τη σχολή της Κοτοπούλη. Ωστόσο, παρόλη την αρχική άρνηση της Κοτοπούλη να φοιτήσει στη σχολή της, τελικά τη δέχεται. Είναι η ίδια η Κοτοπούλη που την επόμενη χρονιά θα της δώσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο: «Η Χάνελλε πάει στον Παράδεισο» του Χάουπτμαν.
Θα ακολουθήσουν πολλές και πολύ σημαντικές στιγμές στην καριέρα της στο θέατρο και στον κινηματογράφο.
Ιουδήθ Κέιθ στον «Τρόμο και αθλιότητα του Γ΄Ράιχ»
Μοναδικές ερμηνείες όπως αυτή, στο μονόπρακτο από τον «Τρόμο και αθλιότητα του Γ Ράιχ», του Μπέρτολτ Μπρεχτ. «Γραμμένο από τον συγγραφέα στα χρόνια της εξορίας του, μεταξύ 1935 και 1936. Ανέβηκε το 1978, μαζί με άλλα πέντε μονόπρακτα, από το Θίασο Λαμπέτη. Στο έργο, μια Γερμανίδα Εβραία, η Ιουδήθ Κέιθ, γυναίκα γιατρού, αποφασίζει να εγκαταλείψει τη ναζιστική Γερμανία για να μη σταθεί εμπόδιο στην καριέρα του συζύγου της. Μέσα από ένα προσωπικό δράμα διαφαίνεται το καθεστώς του τρόμου, που έχει διαπεράσει και διαστρέψει τη ζωή, τις σχέσεις, τη συμπεριφορά και τη σκέψη των ανθρώπων. Η υποκρισία γίνεται χαρακτηριστικό γνώρισμα κάθε ανθρώπινης σχέσης, καθώς όλα μοιάζουν υποταγμένα στο κατασταλτικό κράτος και αλλοτριωμένα από τη χιτλερική ιδεολογία. Απίστευτα καυστικά τα λόγια του Μπρεχτ, μοναδική η ερμηνεία της Λαμπέτη!».
Μέσα από αφηγήσεις της, μαθαίνουμε για γεγονότα της ζωής της που είναι λιγότερο γνωστά ή που προβάλλονται λιγότερο.
«Ένα τραγικό γεγονός»
«Όταν ήμουν εικοσιέξι χρονών έπαθα πάρεση. Πλήρη. Ήταν τη μέρα που εκτέλεσαν τον Μπάτση και τον Μπελογιάννη. Όταν το ’μαθα, πάγωσα. Δεν ήταν λύπη, ήταν κάτι παραπάνω. Σοκ! Καταλάβαινα πως δε θ’ άντεχα, κάτι θα μου συνέβαινε. Κι ωστόσο δεν μπορούσα να διανοηθώ πόσο σχετική είναι η ύλη – το σώμα – με τον συναισθηματικό κόσμο. Σκέφτηκα αμέσως: Μετά απ’ αυτήν την τραγωδία, μετά από τόση θλίψη, δεν είναι δυνατόν να εξακολουθήσω να είμαι ίδια, κάπου θα βγω αλλαγμένη. Αλλά δεν πίστευα πως θ’ αντιδρούσε έτσι ο οργανισμός μου.
Κι όμως ως το βράδυ είχα παραλύσει. Το μισό μου πρόσωπο ήταν τελείως παράλυτο. Μου κράτησε έξι εβδομάδες. Ήμουν πολύ νέα, έκανα ηλεκτροσόκ – δεν είναι πολύ δύσκολο να περάσει η πάρεση όταν είσαι νέος, όπως επίσης είναι σπάνιο να την πάθεις σε μικρή ηλικία. Αλλά εκείνες τις έξι εβδομάδες δεν μιλούσα καθόλου. Έτρεχαν τα σάλια μου. Το στόμα μου είχε πάει εκεί… Να, κοίτα, ως τώρα δεν έχει έρθει εντελώς στη θέση του.
Ήταν ένα τραγικό γεγονός εκείνη η εκτέλεση!… Τον Μπάτση τον γνώριζα προσωπικά, ήταν φίλος του Μάριου. Το προηγούμενο Πάσχα είχαμε πάει μαζί στον Πόρο, είχε κοντά του και την κόρη του, την Ελενίτσα. Έτσι συνδεθήκαμε. Δεν ήταν βέβαια κανένας πολύ δικός μου άνθρωπος, αλλά αυτό το θέμα της εκτέλεσης δεν μπορούσα να το συλλάβω. Δεν μπορούσα να συλλάβω το «εν ψυχρώ». Σε πιάνω, σε στήνω, σε σκοτώνω… Ήταν πέρα από τις δυνατότητές μου. Είχα ζήσει ήδη τις μέρες των ανώμαλων καταστάσεων, αλλά αυτό! Άγριο πράγμα. Και οργανωμένο από το κράτος, ε;»(2)
Σάρα, «Τα παιδιά ενός κατώτερου Θεού»
«Αχ αν μπορούσα νάχω πολεμήσει για το δίκιο, χωρίς να γίνομαι σκλάβα του!», έγραφε η Έλλη Λαμπέτη κάποια από τις τελευταίες μέρες του Αυγούστου του 1983, στο νοσοκομείο που νοσηλευόταν στη Ν. Υόρκη, συμπυκνώνοντας μέσα σε λίγες λέξεις τα ιδανικά μιας ολόκληρης ζωής.
Λίγες μέρες μετά, στις 3 του Σεπτέμβρη χάνει την τελευταία μάχη της ζωής της…
1.Από το βιβλίο του Φρέντυ Γερμανού: «Έλλη Λαμπέτη. Βιογραφία». Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα (2006).
2.Από το βιβλίο της Φρίντας Μπιούμπι «Έλλη Λαμπέτη: Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ – Μια προσωπική αφήγηση», Εκδόσεις ΕΞΑΝΤΑΣ (1983).
