Ευοί ευάν (η κραυγή του Διονύσου)

Ευοί ευάν. Να χαίρεστε. Να ζείτε όμορφα. Η προτροπή από την οποία προέρχεται και η λέξη εβίβα είναι ο κεντρικός κανόνας στην τραγωδία του Ευρυπίδη, Βάκχες. Δεν είναι όμως μόνο μια ευχή. Δεν είναι απλά η επωδός του χορού. Είναι μια κραυγή αγωνίας. Είναι η κραυγή αγωνίας του Διονύσου απέναντι στον κομφορμισμό, τα στερεότυπα, το κατεστημένο τόσο της εξουσίας όσο και των χρημάτων. Η φράση αυτή συμπυκνώνει έναν τρόπο ζωής στην ύπαιθρο, στη φύση, με βάση τα θέλω και όχι τα πρέπει, χωρίς διακρίσεις και αφορισμούς. 

Στην αντίπερα όχθη υπάρχει το παλάτι του Πενθέα. Ένας χώρος μίζερων σοβαρών. Μια ζωή με περιορισμούς που τελικά ευνοούν όσους είναι από πάνω και υποδουλώνουν περαιτέρω όσους είναι από κάτω. Και για αυτό η φράση είναι και κραυγή αγωνίας. Ο Διόνυσος γνωρίζει πως ο χλευασμός της, η καταστολή της θα οδηγήσει σε όλεθρο τόσο το λαό όσο και τελικά τον Πενθέα. Φωνή βοώντος εν τη ερήμω όμως.

Ο αστικός συντηρητισμός δε μπορεί να αποδεχθεί ότι είναι δυνατόν να γιορτάζεις διατηρώντας τη σωφροσύνη σου, γιατί ακριβώς δε μπορεί να αντιληφθεί πως η σωφροσύνη δεν προκύπτει από την οικονομική ή κοινωνική θέση, ούτε από την σοβαροφάνεια αλλά από την ικανότητα του ανθρώπου να δομεί έτσι την καθημερινότητα του ώστε να πλησιάζει στην ευτυχία. 

Τι θα έλεγε άραγε ο Διόνυσος αν παρουσιαζόταν στη σημερινή Ελλάδα; Σε μια Ελλάδα όπου έχει επικρατήσει ο αγώνας για επιβίωση σε κάθε επίπεδο; Κάθε μέρα στις τηλεοράσεις παρελαύνουν νούμερα και στατιστικές που υποτίθεται αντικατοπτρίζουν το πόσο ευτυχισμένοι θα πρέπει να ‘μαστε για τους δείκτες, την επιχειρηματικότητα και την ανάπτυξη. Είναι όμως τα στοιχεία τα οποία μας κάνουν ευτυχισμένους; Νιώθει ο οποιοσδήποτε χαρά όταν βλέπει αυξημένους ρυθμούς ανάπτυξης αλλά δεν μπορεί να πάει διακοπές ούτε σε μια κοντινή παραλία; Νιώθει κανένας ευτυχισμένος όταν σταθεροποιούνται οι δείκτες δανεισμού, αλλά δε μπορεί να πάει σούπερ μάρκετ; 

Γιατί αυτή είναι η κοινωνία την τελευταία δεκαετία τουλάχιστον. Μια κοινωνία με ανοδικούς δείκτες και καθοδικούς ανθρώπους. Και όχι μόνο οικονομικά. Ποια ευτυχία άραγε βρίσκεται σε μια κοινωνία όπου γυναίκες κυρίως, αλλά και άντρες, εγκλωβίζονται σε κακοποιητικές σχέσεις υπό το φόβο του τι θα πει ο κόσμος; Ποια ευτυχία υπάρχει σε μια κοινωνία όπου η σεξουαλικότητα ποινικοποιείται σε κάθε έκφραση της και καταστέλλεται υπό τη σκέπη της σοβαροφάνειας την ίδια ώρα που καλύπτονται παιδεραστές και βιαστές; 

Μετά την πανδημία πόσο χαρούμενοι άραγε νιώθουμε σε μια κοινωνία όπου το ασθενοφόρο πλέον θεωρείται είδος πολυτελείας και κάθε εβδομάδα ακούμε για νέους νεκρούς πάνω σε καρότσες αγροτικών; Πόση ευτυχία δίνουν τα pass την ίδια ώρα που αντί για διασώστες στου ΕΚΑΒ θα βλέπουμε αστυνομικούς, στρατιωτικούς και πυροσβέστες; Πόση ευτυχία δίνει η εικόνα ενός συγγενή, ενός φίλου που προσπαθεί να βγάλει άκρη για να βοηθήσει ένα αγαπημένο πρόσωπο μέσα σε ένα διαλυμένο εθνικό σύστημα υγείας;

Έρχονται και δημοτικές εκλογές σε λίγους μήνες. Ο στόχος όλων οι λαμπερές πόλεις, με πολλά στολίδια και φτιασίδια, με φώτα και με ξενοδοχεία, αλλά χωρίς χαρούμενους ανθρώπους. Υπάρχουν ευτυχισμένες πόλεις χωρίς ευτυχισμένους κατοίκους; Ο Διόνυσος απαντά με τρόπο ξεκάθαρο: Όχι. Συμπυκνώνει και εκφράζει τον καταπιεσμένο πόθο των πολιτών για χαρά ο οποίος από κραυγή αγωνίας μετατρέπεται σε φωνή οργής που καταδικάζει και ισοπεδώνει με τρόπο άγριο και βίαια τον καθωσπρεπισμό και το κατεστημένο. Γιατί μόνο έτσι μπορεί να γίνει. Γιατί η εξουσία κάθε μορφής δε παίρνει από χάδια και κουβέντες, ο μόνος τρόπος να καταλάβει τα εγκλήματα της είναι όταν αρχίσει να τα υφίσταται  και η ίδια, βαδίζοντας προς την καταστροφή. 

Δεν είναι όλο αυτό μια πράξη εκδίκησης, μια αναίτια επανάσταση ή ένα όνειρο θερινής νυχτός. Είναι η μόνη λογική πράξη λύτρωσης και απελευθέρωσης των σκλάβων από τα δεσμά τους. Κάθε αρχή που καταδικάζει την ευτυχία αξίζει να ανατραπεί με κρότο και δύναμη. Σε κάθε ευκαιρία και με κάθε αφορμή. Η ανθρώπινη χαρά, η ευτυχία, η υγεία, η αγάπη, ο έρωτας, η αξιοπρέπεια ούτε ποσοτικοποιούνται, ούτε εκφράζονται με οικονομικούς δείκτες και δυστυχώς ούτε χαρίζονται. Διεκδικούνται. 

 

Πάνος Χριστοδούλου, Βιοπαθολόγος/Εργαστηριακός Ιατρός, Ιατρός Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής, MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, MSc Διατροφής, Τροφίμων και Μικροβιώματος, Υποψήφιος Διδάκτορας Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών, PGCert Διαχείρισης κρίσεων στη δημόσια υγεία και ανθρωπιστικής απάντησης