Η Ελένη και η λυτρωτική δύναμη του γέλιου

Δεν έπεφτε καρφίτσα στο Από Κοινού Θέατρο το περασμένο Σάββατο (24/2), στην πρεμιέρα της παράστασης «Τι έχουν τα έρμα και ψοφούν» (Ελένη η αντεροβγάλτρια). Σαββατόβραδο μουντό και υγρό, στο κέντρο της πρωτεύουσας που ανάσαινε φωτισμένη στους δικούς της ρυθμούς, αδιαφορώντας για τα προβλήματα των ανθρώπων της. Πολλοί θεατές είχαν προσέλθει από νωρίς και απολάμβαναν την ζεστή, φιλική ατμόσφαιρα που προσφέρει ο χώρος που διαμόρφωσαν με την ψυχή τους και με τα χέρια τους η Ελένη Γερασιμίδου, ο Αντώνης Ξένος και η Αγγελική Ξένου.

Η βραδιά ανήκε στην Ελένη Γερασιμίδου, την αγαπημένη Ελένη του μεγάλου κοινού, με τις δεκαετίες προσφοράς στο θέατρο, τον κινηματογράφο, την τηλεόραση. Η παράσταση, μονόλογος. Ένας ακόμη μετά τους τόσους που παρουσιάζονται τα τελευταία χρόνια στις θεατρικές σκηνές. Θα έλεγε κανείς πως είναι κι αυτό ένα από τα σημεία των – θεατρικών – καιρών. Ίσως και του κακού (μας) του καιρού, που παίρνει το μέρος των οικονομικά ισχυρών, βάλθηκε να «πάρει και να σηκώσει» τους αδύναμους και πάει κόντρα σε όσους έχουν για κινητήρια δύναμη το μεράκι για καλλιτεχνική δημιουργία και όχι την «κονόμα»· σ’ εκείνους που σέβονται τον θεατή και δεν τον βλέπουν σαν πορτοφόλι.

Ένα κορίτσι που μεγαλώνει «στην καθόλου αγνή ελληνική επαρχία» υποδύεται η Ελένη Γερασιμίδου, που δεν γεννήθηκε αντεροβγάλτρια αλλά οι συνθήκες την έκαναν: «Ο πατέρας σκότωσε τη μάνα, η μικρή τάχτηκε από μόνη της στους Αγίους Αναργύρους να μείνει παρθένα έως τα 30 της αλλά έπεσε θύμα παπά πριν πέσει θύμα της ο παπάς και φορτώσει το έγκλημα στον πατέρα. Μια λαμπρή καριέρα άνοιξε για τη μικρή παρθένα, αφού εβιάσθη, δεν υπέκυψε με τη θέληση της. Σίριαλ κίλερ διότι ήταν θέλημα Θεού, ακόμα και όταν είδε τον Καλογήρου να πνίγει την Λάσκαρη στην “Στεφανία” γιατί έμενε δίπλα στα στούντιο της Φίνος Φίλμ». Με αυτά τα βιώματα δεν προξενεί εντύπωση που η αγαπημένη της ταινία, μαζί και πηγή έμπνευσής της, ήταν «Ο Τζακ ο αντεροβγάλτης»…

Εικόνες μιας όχι και τόσο πολύ περασμένης εποχής, ως προς τη θέση της γυναίκας στην ελληνική επαρχία-κοινωνία, «ζωντανεύουν» στη συναρπαστική διήγηση της Ελένης. Που δεν έπαψαν να μας απασχολούν σήμερα που οι αντιθέσεις στην – ίδια ταξική – κοινωνία οξύνονται και η οπισθοδρόμηση φοράει και ρούχα της «προόδου». Κάποιες ακόμα διατηρούν αναλλοίωτα τα χρώματά τους κι ας κύλησε τόσος χρόνος από τα παιδικά-εφηβικά χρόνια της αντεροβγάλτριας Ελένης.

Μακάβρια τα παραπάνω, ίσως σκεφτεί κάποιος. Μένει να δει την παράσταση και θ’ αλλάξει γνώμη…

Η Ελένη Γερασιμίδου είχε να διαχειριστεί μια εξαιρετικής ποιότητας πρώτη ύλη: το κείμενο του Άγγελου Πυριόχου. Ένα κείμενο σύγχρονο, με παλμό, με μια σφριγηλή κεντρική διήγηση που συνοδεύεται από ανατροπές. Το ζητούμενο, όμως, σε μια κωμωδία (ακόμα και όταν πρόκειται για κωμικό θρίλερ) είναι το γέλιο, κι αυτό προσφέρεται χωρίς τσιγκουνιές στον θεατή. Ένα γέλιο που τόσο έχουμε ανάγκη. Και εδώ, βέβαια, αναλαμβάνει η Ελένη – όχι η αντεροβγάλτρια, η – Γερασιμίδου. Η σπουδαία ηθοποιός που έχουμε αγαπήσει και ποτέ δεν επαναπαύτηκε στην αγάπη μας. Με τις σκηνοθετικές οδηγίες του Αντώνη Ξένου, σαν έμπειρη μαστόρισσα παίρνει την πρώτη ύλη των λέξεων και της δίνει διαστάσεις, κίνηση, χρώματα, μυρωδιές· με το ταλέντο, με την ωριμότητά της, με τη βαριά περπατησιά της στο σανίδι.

Το σκηνικό λιτό, ανταποκρίνεται υποδειγματικά στους «κεφάτους» φωτισμούς (Αγγελική Ξένου – Γιώργος Ζιώγαλας) και στις προβολές. Μέχρι να ξεκινήσει η παράσταση μοιάζει βαθύ, βουβό, ψυχρό. Γρήγορα όμως, κι αφού ανάψει το πρώτο φως, γίνεται μικρό για να χωρέσει την καταλυτική παρουσία της κυρίας Γερασιμίδου, και μετατρέπεται σε έναν θελκτικό πομπό καλής διάθεσης και γέλιου.

Η προχτεσινή ήταν η τρίτη φορά που παρακολούθησα την Ελένη Γερασιμίδου να μονολογεί πάνω στη σκηνή. Το 2013 ήταν στο συγκλονιστικό «Ήλιος στην πέτρα» της αείμνηστης Σοφίας Αδαμίδου, σε σκηνοθεσία Κοραή Δαμάτη. Έργο βασισμένο στη ζωή και τους αγώνες της μαχήτριας του ΔΣΕ, Ελένης Τραγγανίδα – Μακρυνιώτη, όπως το κατέγραψε η ίδια στο αφήγημά της «Η Μυρτιά του βουνού». Ακολούθησε, το 2019, το συνταρακτικό «Το Ανάκτορο στην Άνω Τούμπα» του Παναγιώτη Μέντη, σε σκηνοθεσία Αγγελικής Ξένου. Δυο εντελώς διαφορετικά έργα –  παραστάσεις που «σφράγισε» με την κατάθεσή της η αγαπημένη ηθοποιός, ανεβάζοντας παράλληλα, κάθε φορά, τον πήχη των προσδοκιών μας λίγο ψηλότερα.

Η παράσταση «Τι έχουν τα έρμα και ψοφούν» (Ελένη η αντεροβγάλτρια) είναι μια απόδειξη ότι – και – ένας θεατρικός μονόλογος με ατόφιο κωμικό στοιχείο, όταν κάνει τη διαφορά μπορεί να κερδίσει τον θεατή. Φτάνει να συναντηθούν στη σκηνή οι κατάλληλοι ηθοποιός, σκηνοθέτης, συντελεστές και βέβαια ένας συγγραφέας που έχει «κάτι» να πει.

Ο Άγγελος Πυριόχος εκτός από την ιδιαιτέρως ανεπτυγμένη αίσθηση του χιούμορ, διαθέτει κριτική σκέψη και μια διεισδυτική ματιά που φαίνονται από τον τρόπο που προσεγγίζει το θέμα της παράστασης, αλλά και γενικότερα. Επιλέγει να ψυχαγωγήσει τον θεατή, κάνοντάς τον να γελάσει με την ψυχή του. Δεν είναι απλό, δεν είναι εύκολο. Να γελάσει. Άλλο γελάω και άλλο χαχανίζω… Αξιοσημείωτο αυτό στις μέρες μας που η ευκολία έγινε μανιέρα και παραμερίζει, στο θέατρο και γενικότερα στην Τέχνη, τη γνώση, την μελέτη, τη δουλειά, την αισθητική, ενώ συχνά χαραμίζεται το ταλέντο του ηθοποιού με σκοπό τον εντυπωσιασμό, την προβολή από τις πρωινές τηλεοπτικές εκπομπές, το γρήγορο και εύκολο οικονομικό κέρδος.

Δεν αναφερθήκαμε τυχαία στις τηλεοπτικές εκπομπές. Ο Άγγελος Πυριόχος υπήρξε και τηλεοπτικό πρόσωπο. Τα χρόνια πέρασαν και το τηλεοπτικό τοπίο άλλαξε. Μαζί άλλαξαν και πολλά πρόσωπα. Δεν γνωρίζουμε αν η απουσία του οφείλεται σε προσωπική επιλογή ή όχι, όμως είναι εμφανής. Δεν χρειάζεται να παρακολουθήσει κανείς πολλή τηλεόραση (αναφέρομαι πρωτίστως και κυρίως στα ιδιωτικά κανάλια) για να απογοητευτεί με την «ένδεια» σε θεματολογία και πρόσωπα (υπάρχουν εξαιρέσεις αλλά ελάχιστες), που κάποιες φορές σπάει και τα όρια της κατάντιας και του ξεπεσμού… Τις γνώσεις, την ποιότητα, την κοφτερή ματιά και γλώσσα του Άγγελου Πυριόχου δεν τη διαθέτουν σήμερα πολλοί.

«Τι έχουν τα έρμα και ψοφούν;» αναρωτιέται η Ελένη η αντεροβγάλτρια μετά από κάθε δολοφονία. Αν αναζητάτε έναν ευχάριστο τρόπο να περάσετε κάποιο από τα επόμενα Σαββατόβραδα, σπεύστε στο Από Κοινού Θέατρο. Άλλο να σας τα λέμε εμείς από εδώ και άλλο η ίδια η Ελένη, που για 60 λεπτά θα σας κάνει να ξεχάσετε κάθε αρνητική σκέψη και να ανακουφιστείτε με τη λυτρωτική δύναμη του γέλιου.

Δείτε ακόμα:

«Τι έχουν τα έρμα και ψοφούν» (Ελένη η Αντεροβγάλτρια) στο Από Κοινού Θέατρο | Πρεμιέρα: Σάββατο 24 Φλεβάρη