Μάνος Κατράκης: «Η ζωή άρχισε από τότε που μπήκα στο Κόμμα μου. Διάλεξα να είμαι κομμουνιστής…»

Σαν σήμερα, στις 14 του Αυγούστου 1909, γεννήθηκε στο Καστέλι Κισσάμου ο μεγάλος μας ηθοποιός Μάνος Κατράκης. Ο Μάνος Κατράκης ανήκει στους μεγάλους καλλιτέχνες που επιστράτευσαν τη ζωή και το έργο τους στο πλευρό των καταπιεσμένων και των αδικημένων, στην υπόθεση της εργατικής τάξης.

«Θέλω να με γνωρίσετε σωστά. Θέλω να σας πω πως γεννήθηκα στην Κρήτη. Μεγάλωσα ξυπόλητο παιδί στις αμμουδιές της πατρίδας μου, που έβαζα στ’ αυτιά μου τα κοχύλια της θάλασσας να ακούσω τη βουή του ωκεανού. Δεν ήξερα να αποζητώ την ομορφιά, μα η ομορφιά ξεδιπλωνόταν ολόγυρά μου. Δεν ήξερα να αποζητώ τη λεβεντιά. Μα η λεβεντιά με συνέπαιρνε μέσα μου από τις ιστορίες του παππού μου. Αφήστε να παινέψω την πατρίδα μου. Το αξίζει. Έγινα ηθοποιός όπως θα μπορούσα να γίνω και σιδηρουργός. Ηθελα να ξοδιάσω όσες δυνάμεις κρύβανε τα μπράτσα μου και η ψυχή μου»…

Σε ηλικία 18 ετών εμφανίζεται για πρώτη φορά σε θεατρική σκηνή στην Αθήνα. Το 1929 θα παίξει στην βουβή ταινία «Το λάβαρο του ’21» σε σκηνοθεσία Κώστα Λελούδα και στη συνέχεια συμμετέχει σε διάφορες θεατρικές παραστάσεις μέχρι που καταφέρνει να γίνει μέλος του θιάσου του Εθνικού Θεάτρου.

Στα χρόνια της τριπλής (γερμανικής, ιταλικής, βουλγαρικής) φασιστικής Κατοχής ο Κατράκης παίρνει δραστήριο μέρος στην Αντίσταση μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ. Το 1943 οργανώνεται στο ΚΚΕ και θα μείνει μέλος του Κόμματος μέχρι το τέλος της ζωής του.

«Η ζωή άρχισε από τότε που μπήκα στο Κόμμα μου. Διάλεξα να είμαι κομμουνιστής. Αισθάνομαι υπερηφάνεια για το Κόμμα, για τις εκατοντάδες χιλιάδες τους συντρόφους, που αποτελούν τον κορμό του μεγάλου δέντρου του μέλλοντος. Από αυτό αντλούμε όλη τη δύναμη για την τελική δικαίωση των αγώνων και θυσιών του λαού μας. Από τη ζωοδότρα πηγή αυτού του λαού παίρνουμε εμείς οι καλλιτέχνες το υλικό, που το κάνουμε λόγο, εικόνα, ποίηση, μουσική, θέατρο και ό,τι άλλο βοηθά στην καλυτέρευση του νου και της ψυχής»…

Για την άρνησή του να υπογράψει «δήλωση μετάνοιας» και να αποκηρύξει τις ιδέες του απολύεται το 1947 από το Εθνικό Θέατρο και ανοίγει για τον ίδιο, όπως και για χιλιάδες συντρόφους του, ο μακρύς δρόμος των διώξεων, των βασανιστηρίων και της εξορίας. Ικαρία, Μακρόνησος, Αη Στράτης από το 1948 ως το 1952.

«Παρά τους βασανισμούς, παρά τα μαρτύρια, παρά τις κακουχίες, πιστέψτε με, είχαμε κάποιες στιγμές που αναπνέαμε καθαρό αέρα, με καταλαβαίνεις; Εδώ δεν τις έχουμε ούτε αυτές τις στιγμές. Αυτό που σου λέω είναι γεγονός. Μπορεί στη Μακρόνησο να με λιανίσανε στο ξύλο, αλλά όταν την άλλη μέρα το πρωί ξύπνησα και πήρα μια βαθιά ανάσα, ανάπνευσα ιώδιο, αέρα καθαρό, και ο αέρας ο καθαρός και το ιώδιο, πίστεψέ με, ήταν τα γιατρικά και τα φάρμακά μας την εποχή εκείνη»…

Ο Μάνος Κατράκης ιδρύει το 1955 το «Λαϊκό Θέατρο», με στόχο να προβάλει την τέχνη που ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τα συμφέροντα του λαού. Την περίοδο της χούντας το «Λαϊκό Θέατρο» εξαναγκάζεται σε έξωση από το χώρο του Άλσους, στο Πεδίον του Άρεως. Μεταδικτατορικά αρχίζει να ανακάμπτει αντιμετωπίζοντας όμως πολλές δυσκολίες, καθώς εκτός των άλλων σε όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του ήταν αποκλεισμένο από κάθε είδους κρατικής στήριξης ή επιχορήγησης.

Το 1979 και για τρία συνεχόμενα χρόνια, στη θρυλική παράσταση «Ντα» του Χιου Λέοναρντ, ο Μάνος Κατράκης δίνει κάθε βράδυ ρεσιτάλ σπάνιας υποκριτικής τέχνης.

«Μιλώντας για τον εαυτό μου και συνοψίζοντας αυτά πού σας λέω και με πολλά άλλα γεγονότα που για να τα πούμε χρειάζονται ίσως μέρες και όχι ώρες, εκείνο που μπορώ να πω για τον εαυτό μου υπεύθυνα ―χαίρομαι που είμαι σε θέση στα 75 μου χρόνια να το διαπιστώνω και να το λέω― είναι ότι η ζωή μου υπήρξε μια ζωή φαινομενικά ήρεμη, ουσιαστικά όμως φοβερά ανήσυχη, φαινομενικά ίσως λίγο άτονη, ουσιαστικά φοβερά έντονη και αγωνιστική»…

Το 1983, αψηφώντας την ήδη επιβαρυμένη υγεία του πρωταγωνιστεί στη σπουδαία ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Ταξίδι στα Κύθηρα». Λίγο μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων της ταινίας έφυγε από τη ζωή, στις 2 του Σεπτέμβρη 1984, σε ηλικία 76 ετών, μετά από μάχη με τον καρκίνο του πνεύμονα.

Ο Μάνος Κατράκης διάλεξε να είναι κομμουνιστής. Διάλεξε τον δρόμο του συνειδητά, έχοντας επίγνωση των συνεπειών και των θυσιών, και τον ακολούθησε αταλάντευτα ως το τέλος. Τον δύσκολο και δύσβατο δρόμο, ομως τον μόνο που δίνει τελικά νόημα στην ίδια τη ζωή και μεγαλείο στην Τέχνη. Τον δρόμο της στράτευσης στο πιο υψηλό ιδανικό της ανθρωπότητας, το ιδανικό και το χρέος της κοινωνικής απελευθέρωσης.

Δείτε ακόμα:

Πατώντας εδώ, μπορείτε να περιηγηθείτε σε όλες τις πολύ ενδιαφέρουσες αναρτήσεις του περιοδικού για τον Μάνο Κατράκη.