«Μόνος ο καθένας μας, είναι ανήμπορος… Μαζί ίσως κάτι μπορέσουμε να κάνουμε…»
«Το θέατρο, ως μορφή Τέχνης, δίνει τη δυνατότητα να συνδεθούμε, να συγκινηθούμε, ν’ αγγίξουμε ο ένας τον άλλο, να νιώσουμε μαζί μια αλήθεια…» – Σαν σήμερα γεννήθηκε ο μεγάλος σκηνοθέτης και δάσκαλος του θεάτρου Κάρολος Κουν
Ιδρυτής του «Θεάτρου Τέχνης» και ανανεωτής της ελληνικής σκηνικής τέχνης, με την αλύγιστη πίστη και το πνεύμα αγωνιστή που τον διέκρινε θεμελίωσε την «άλλη» πρόταση στο χώρο του θεάτρου, τόσο στον ελληνικό χώρο όσο και στο εξωτερικό. Ο Κάρολος Κουν γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 13 του Σεπτέμβρη 1908, και έφυγε από τη ζωή στις 14 του Φλεβάρη 1987.
Η φιλοσοφία του για τη μορφή τέχνης που διάλεξε να υπηρετήσει περικλείεται σ’ αυτά τα λόγια του: «Δεν κάνουμε θέατρο για το θέατρο. Δεν κάνουμε θέατρο για να ζήσουμε. Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας. Μόνος ο καθένας μας, είναι ανήμπορος. Μόνος, ο καθένας από σας τους πιο κοντινούς στην προσπάθειά μας, είναι ανήμπορος. Μαζί ίσως κάτι μπορέσουμε να κάνουμε. Το θέατρο, ως μορφή Τέχνης, δίνει τη δυνατότητα να συνδεθούμε, να συγκινηθούμε, ν’ αγγίξουμε ο ένας τον άλλο, να νιώσουμε μαζί μια αλήθεια. Να γιατί διαλέξαμε το θέατρο σαν μορφή εκδήλωσης του ψυχικού μας κόσμου».
Το 1960, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Αντόν Τσέχωφ, ο Κάρολος Κουν μίλησε «σαν εργάτης του θεάτρου» για τον μεγάλο Ρώσο δραματουργό στο σοβιετικό ραδιόφωνο. Ακόμα και κάποιος που δεν διάβασε ή άκουσε για τον Κουν, μπορεί από τα λόγια του να καταλάβει πώς προσέγγιζε τη θεατρική τέχνη και να ανιχνεύσει γιατί υπήρξε μια τεράστια μορφή της.
«Αισθάνομαι ιερή συγκίνηση κάθε φορά που τυχαίνει από οποιαδήποτε αφορμή να ζωντανεύει μέσα μου η μορφή του Αντόν Τσέχωφ. Ομολογώ με περηφάνια πως σπάνια πέρασε μέρα, αφ’ ότου πρωτογνώρισα το θέατρό του εδώ και 30-35 χρόνια, χωρίς να αισθανθώ είτε συνειδητά, είτε υποσυνείδητα να με συντροφεύει, να με θερμαίνει, να με μαγεύει, να με δονίζει και να με πλουτίζει κάτι από το έργο του. Αν η αποστολή του ποιητή είναι να φανερώνει στους συνανθρώπους του την ομορφιά και τον πλούτο της ζωής, να τους μαθαίνει να γνωρίζουνε και ν’ αγαπάνε το κάθε τι που υπάρχει γύρω τους, τότε ο Αντόν Τσέχωφ δίκαια κατέχει κορυφαία θέση στην Ιστορία του πολιτισμού του αιώνα μας.
Σαν εργάτης του θεάτρου σήμερα πιστεύω στον Τσέχωφ σαν τον βασικότερο θεμελιωτή και πρωτοπόρο του σύγχρονου παγκόσμιου θεάτρου. Έκανε τέχνη χωρίς να προδώσει την αλήθεια και το αληθινό. Έδωσε προέκταση στα θεατρικά πρόσωπα που έπλασε, χωρίς αυτά να πάψουν ποτέ να μιλούν και να κινούνται μέσα στα πλαίσια μιας ζωικής πραγματικότητας. Λιτά και σεμνά μας αποκάλυψε το όραμά του. Και μας έπεισε. Μας έπεισε γιατί μας μύησε μέσα από τη μαγεία του θεάτρου, στην μαγεία της ζωής, όπως την έβλεπε και την ένιωθε, αγνά και αμόλευτα σαν ποιητής, μ’ όλο το είναι, καρδιά και νου, αισθήσεις και ψυχή.
Με την αγάπη του, την ευαισθησία και αισθαντικότητά του, με την θρησκευτική του προσήλωση για κάθε τι ωραίο και καλό και μεγάλο και πολύ στεριώνει την πίστη μας στον άνθρωπο και την ιερότητα της ζωής. Μας μαθαίνει να σεβόμαστε και να δινόμαστε απεριόριστα σ’ ό,τι γνήσιο κι αληθινό αγγίζουμε και μας μαθαίνει να μη μας κουράζει το όραμα, να μη φοβόμαστε το θαύμα, ν’ αντέχουμε στη μαγεία.
Θέλω να πιστεύω πως η εργασία μου για την παρουσίαση των έργων του Τσέχωφ στο ελληνικό θέατρο είναι εκείνη που περικλείει ό,τι καλύτερο έχω να δώσω, ίσως επειδή ξεκινά από μια θρησκευτική ανάγκη, από ένα αίσθημα ευγνωμοσύνης προς τον άνθρωπο και τον ποιητή που του οφείλουμε τόσα.
Λίγα μου δίνουν μεγαλύτερη χαρά, μεγαλύτερη ικανοποίηση, από τη σκέψη πως συνέβαλα έστω και στο ελάχιστο, να γνωρίσουν, ν’ αγαπήσουν και ν’ ανοίξουν την ψυχή τους στον Αντόν Τσέχωφ οι άνθρωποι στον τόπο μου. Το μόνο που απομένει τώρα, που όλος ο κόσμος γιορτάζει την 100η επέτειο της γέννησής του, είναι να πούμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στη ζωή που μας τον έδωσε».
Εμείς, λέμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στη ζωή, που μας έδωσε εκτός από τον Αντόν Τσέχωφ και τον Κάρολο Κουν.
Δείτε ακόμα:
Κώστας Καζάκος: «Ήμουν με τον Κάρολο Κουν από το 1954. Κουβαλούσα μπάζα για να φτιαχτεί το υπόγειο…»
Κάρολος Κουν: Ο Σαίξπηρ προνόμιο της Αγγλίας. Αναπόσπαστος από τη γη και την εποχή του
Πατώντας εδώ μπορείτε να περιηγηθείτε σε όλες τις πολύ ενδιαφέρουσες αναρτήσεις του περιοδικού για τον Κάρολο Κουν.
