Θέατρο τη Δευτέρα: «Οι μικρές αλεπούδες» της Λίλιαν Χέλμαν

Το πιο γνωστό ίσως έργο της σπουδαίας Αμερικανίδας συγγραφέα Λίλιαν Χέλμαν, που υπήρξε συντρόφισσα του Ντάσιελ Χάμετ, «προβάλλει» σήμερα η στήλη. Η Λίλιαν Χέλμαν, που γεννήθηκε στις 20 του Ιούνη 1905 κι έφυγε από τη ζωή στις 30 του ίδιου μήνα (σαν χτες), το 1993, βρέθηκε στο στόχαστρο του μακαρθισμού στις ΗΠΑ και πέρασε στη μαύρη λίστα των εταιρειών κινηματογραφικής παραγωγής του Χόλυγουντ για αρκετά χρόνια.

«Η Χέλμαν, μέσω μιας οικογένειας, ιστορεί τον αμερικανικό καπιταλισμό και αποκαλύπτει τα «μέσα» συγκρότησης του: την αρπαγή, την απάτη, την απανθρωπιά, την καταστροφή του περιβάλλοντος, την κάθε μορφής και βαθμού εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, τις «λυκοσυμμαχίες» του αλλά και τις ανταγωνιστικές αντιθέσεις του. Η σπουδαιότητα του έργου της Χέλμαν βρίσκεται στο γεγονός ότι παρά τον ολοφάνερα πολιτικό χαρακτήρα του ούτε κατ’ ελάχιστο «μπροσουρίζει». Είναι θέατρο εκατό τοις εκατό. Ένα οικογενειακό δράμα, απόλυτα ανθρωποκεντρικό, με λεπτομερειακά ψυχογραφημένους χαρακτήρες, που όμως με τη συμβολική τους διάσταση ηθογραφούν την αμερικανική κοινωνία. Μια κοινωνία μικρών και μεγάλων, συνένοχων και ανταγωνιζόμενων «αλεπούδων», που η δίψα του χρήματος τους κάνει ικανούς να κατασπαράξουν κάθε αδύναμο, ακόμα και πρώτου βαθμού συγγενή τους», σημειώνει στον Ριζοσπάστη, σε κριτική της, η αξέχαστη Θυμέλη (Αριστούλα Ελληνούδη). Και συνεχίζει:

Η Μάρθα Βούρτση και η Έλλη Λαμπέτη έπαιξαν το ρόλο της Ρεγγίνας στο έργο «Οι μικρές αλεπούδες» της Λίλιαν Χέλμαν

«Τέτοια αδίστακτη «αγία οικογένεια» αποτελούν η Ρεγγίνα (το κεντρικό πρόσωπο) και τα αδέλφια της Όσκαρ και Μπεν. Θύματα της δίψας τους για χρήμα και των βρώμικων παιχνιδιών τους για την απόκτησή του, ακόμα και οι πιο δικοί τους. Ο σύζυγος της Ρεγγίνας, η σύζυγος του Όσκαρ και ο συνένοχος γιος του, Λίο. Αρνητής, όμως, αυτής της σάπιας οικογένειας – κοινωνίας θα γίνει η κόρη της Ρεγγίνας, που θα φύγει μακριά απ’ αυτήν, συμπορευόμενη προς μια άλλη ζωή, σαν ίση με ίση, με την υπηρέτρια του σπιτιού, καθώς η Χέλμαν πίστευε στην προοπτική της κοινωνικής συνειδητοποίησης του ανθρώπου και σ’ αυτήν – ατρόμητη απέναντι στο μακαρθισμό – αφιέρωσε το έργο της».

Η παράσταση ηχογραφήθηκε και μεταδόθηκε από το ραδιόφωνο, σε μετάφραση Στάθη Σπηλιωτόπουλου και σκηνοθεσία Γιώργου Θεοδοσιάδη, με τη μουσική επιμέλεια της Ολυμπίας Κυριακάκη – Λουκίσσα. Παίζουν με τη σειρά που ακούγονται οι ηθοποιοί: Μάρθα Βούρτση, Θόδωρος Έξαρχος, Τρύφων Καρατζάς, Νίκος Παπαδόπουλος, Δημήτρης Τσούτσης, Ράνια Οικονομίδου, Μαρία Μαρτίκα, Έρση Μαλικένζου, Κώστας Κοντογιάννης, Χρήστος Πολίτης.

Το έργο της Λίλιαν Χέλμαν «Οι μικρές αλεπούδες» μεταφέρθηκε με μεγάλη επιτυχία στη μεγάλη οθόνη από τον Γουίλιαμ Γουάιλερ, με τους Μπέτι Ντέιβις και Χέμπερτ Μάρσαλ, στους πρωταγωνιστικούς ρόλους.

Και εδώ ένα σπάνιο απόσπασμα με, δυστυχώς, σχεδόν ανύπαρκτο ήχο, από την παράσταση που ανέβηκε στο θέατρο Διάνα, με την Έλλη Λαμπέτη στον ρόλο της Ρεγγίνα:

Η Κατιούσα αγαπάει το θέατρο και προβάλει κάθε Δευτέρα από τις σελίδες της μια σειρά από ξεχωριστά έργα που βρίσκονται «αποθηκευμένα» στο πλούσιο Αρχείο της ΕΡΤ.

Για πολλά χρόνια «Το θέατρο της Δευτέρας» που προβαλλόταν από την κρατική ΕΡΤ αποτελούσε μια όαση πολιτισμού στο άνυδρο τηλεοπτικό (και όχι μόνο) τοπίο της εποχής, που καθήλωνε κάθε βδομάδα μπροστά στους δέκτες τους χιλιάδες τηλεθεατές.

Οι μεγαλύτεροι συγγραφείς του κόσμου, αλλά και πολλοί νεότεροι, Έλληνες και ξένοι, έργα του κλασικού και νεότερου ρεπερτορίου, δοσμένα από σημαντικούς θεατράνθρωπους κι ερμηνευμένα από μερικούς από τους καλύτερους ηθοποιούς που γέννησε αυτός ο τόπος, πέρασαν από τις ασπρόμαυρες και στη συνέχεια έγχρωμες οθόνες των τηλεοράσεων κι έφεραν κοντά στο θέατρο έναν κόσμο που δεν του δινόταν άλλου τύπου κίνητρα (ούτε λόγος για την απαραίτητη παιδεία…), για να προσεγγίσει, να απολαύσει και ν’ αγαπήσει τη συγκεκριμένη μορφή τέχνης.

Δείτε εδώ όλες τις παραστάσεις του “Θεάτρου τη Δευτέρα”