Θέατρο τη Δευτέρα: «Παραμύθι χωρίς όνομα» του Ιάκωβου Καμπανέλλη
«Η ποίηση, η σάτιρα, η αδρή – αλλά ποτέ καταθλιπτική – δραματικότητα, όλ’ αυτά σ’ έναν κόσμο παραμυθιού, που όμως έχει αντίκρυσμα σε αλήθεια, δίνουν στο “Παραμύθι” ομορφιά και ζωντάνια που δε θα πάψουν ποτέ να συγκινούν» – Ι. Καμπανέλλης
«Το παραμύθι χωρίς όνομα» γράφτηκε το 1958 για τον θίασο «Νέο Θέατρο» των Βασίλη Διαμαντόπουλου – Μαρίας Αλκαίου και είναι διασκευή του ομώνυμου έργου της Πηνελόπης Δέλτα. Η παράσταση ανέβηκε για πρώτη φορά τον Οκτώβρη του 1959, σε σκηνοθεσία Βασίλη Διαμαντόπουλου, με σκηνικά του Γιώργου Βακαλό και μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, για να κατέβει από τη λογοκρισία.
Την υπόθεση του έργου περιγράφει ο συγγραφέας στο «Βήμα της Κυριακής», τον Νοέμβρη του 1995: «(…) Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μια χώρα με ένδοξη ιστορία, με θαυμάσιες αναμνήσεις, αλλά που τώρα επιζεί με τα πενιχρά υπολείμματα του παρελθόντος. Η ηγεσία είναι ανύπαρκτη, ο γερο-βασιλιάς της έχει τόσα χρόνια να βγει από το παζάρι που έχει ξεχάσει που είναι η πόρτα, έχει ενεχυριάσει ως και την κορόνα του, η μόνη του έγνοια είναι να βρει κάτι να φάνε ο ίδιος, η βασίλισσα και ο διάδοχος. Οικτίρει τον λαό που δεν μπορεί να τον ταΐζει βασιλικά και όταν ως κι αυτό γίνεται προβληματικό ετοιμάζεται να μεταναστεύσει.
Παράλληλα ο λαός έχει ξεπέσει σε αδράνεια, απιστία, μοιρολατρία, αδιαφορία, ανέχεται ό,τι κι αν συμβαίνει και όπως λέει ο Δάσκαλος – ένα από τα βασικά πρόσωπα του έργου – η μόνη φωνή που ακούγεται στη χώρα είναι εκείνη που λέει «ο σώζων εαυτόν σωθήτω».
Όλη αυτή η αθλιότητα φυτοζωεί με τη νωθρή και αποβλακωμένη ελπίδα ότι μπορεί επιτέλους να φθάσει η οικονομική βοήθεια που έχει ζητήσει η χώρα από το εξωτερικό. Βοήθεια που έχουν ήδη πάρει και άλλες φορές και που όπως φαίνεται έχει γίνει για το κράτος ένας τρόπος ύπαρξης και για τον λαό ένας τρόπος ζωής. Χωρίς κανείς να υποπτεύεται ότι κάθε δόση οικονομικής βοήθειας απ’ έξω είναι και μια δόση εισβολής στη χώρα και μείωσης της ανεξαρτησίας της. Αυτή τη φορά όμως η οικονομική βοήθεια απ’ έξω έρχεται υπό μορφή τελικής κατάληψης της χώρας από τον προστάτη τους και δανειοδότη συγγενή βασιλιά.
Επιτέλους ξυπνούν, συνειδητοποιούν το κατάντημά τους, το τέλμα της απάθειάς τους γίνεται ακράτεια πατριωτισμού και αποφασίζουν να αντισταθούν και παρ’ όλο που μόνο χάρη στην ωραία τους τρέλα και χάρη σε κάποια τυχαία συμβάντα τα καταφέρνουν να σωθούν, τους πιάνει τέτοια νικητήρια έπαρση που θέλουν αυτοί τώρα να καταλάβουν τη χώρα που τους συντηρούσε με δανεικά.
Η σοβαροφάνεια αυτού του μύθου σαμποτάρεται συνεχώς από κωμικοτραγικά καμώματα και στολίζεται από τα υπέροχα δέκα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι (…)».
Τα πασίγνωστα «Ο κυρ Μιχάλης», «Μανούλα μου», «Έκτωρ και Ανδρομάχη», «Ρίχνω την καρδιά μου στο πηγάδι», «Στην ποταμιά σωπαίνει το κανόνι» είναι μερικά από τα τραγούδια της παράστασης, σε στίχους Ιάκωβου Καμπανέλλη και μουσική Μάνου Χατζιδάκι. Κυκλοφόρησαν σε δίσκο το 1965 με τη φωνή του Λάκη Παππά (ο δίσκος περιέχει επίσης τη μουσική και τραγούδια για το θεατρικό έργο «Ματωμένος γάμος», του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, που ανέβηκε από το Θέατρο Τέχνης το 1948 σε μετάφραση Νίκου Γκάτσου).
Η λογοκρισία με βάση νόμο των χιτλερικών αρχών κατοχής απαγόρευσε τους στίχους από το «Παραμύθι χωρίς όνομα». «Αυτοί είναι οι στίχοι που έκαναν την Αυλή να ανάψει το γαλάζιο αίμα της και να βάλει μπρος τους τόσο οικείους της νόμους της χιτλερίας, στην οποία ευδοκίμως υπηρέτησε στη νεότητά της η βασιλομήτωρ Φρειδερίκη. Το γιατί χολώθηκε το Παλάτι είναι περιττό να το αναλύσουμε. Γιατί μέσα στο «Παραμύθι χωρίς όνομα» βρίσκει πολλά επώνυμα χαρακτηριστικά του βίου και της πολιτείας του: τον παρασιτισμό του και την καταλήστεψη του μόχθου του λαού, την αντιδραστικότητα και τον οπισθοδρομισμό του σαν θεσμού. Με την ενέργειά του να κινήσει τον χιτλερικό νόμο και τα χατζάρια της λογοκρισίας δείχνει ακόμη πιο καθαρά και το τρίτο στοιχείο του: τον φασιστικό σατραπισμό του», θα ακουστεί να λέει ο εκφωνητής του ραδιοφωνικού σταθμού «Η φωνή της αλήθειας», του σταθμού του ΚΚΕ που είχε έδρα στο Βουκουρέστι και εξέπεμπε φυσικά και στην Ελλάδα. (Δείτε εδώ σχετικό αφιέρωμα της Κατιούσα).
Θέατρο τη Δευτέρα: «Παραμύθι χωρίς όνομα» του Ιάκωβου Καμπανέλλη / Νόνικα Γαληνέα – Κώστας Ρηγόπουλος
Η παράσταση που θα παρακολουθήσουμε ανέβηκε τον Δεκέμβρη του 1995 από την Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, σε σκηνοθεσία Θανάση Παπαγεωργίου, σκηνικά-κοστούμια Νίκου Πολίτη, και βέβαια μουσική του Μάνου Χατζιδάκι.
Παίζουν οι ηθοποιοί: Νόνικα Γαληνέα, Κώστας Ρηγόπουλος, Παναγιώτης Μέντης, Χρήστος Γιάνναρης, Ειρήνη Μπαλτά, Θοδωρής Γκόγκος, Μαρία Κωνσταντάρου, Κώστας Μακέδος, Μελέτης Γεωργιάδης, Μπάμπης Αλατζάς, Κοσμάς Τσακλίδης, Φώτης Γκαβέρας, Νίκος Παπαδόπουλος, Γιώργος Μπαγιώκης, Δημήτρης Γούσης, Μάνος Ζαχαράκος, Λία Πάρλα, Σωκράτης Τριανταφυλλίδης, Χρόνης Παυλίδης, Σπύρος Κουβαρδάς, Γιώργος Παληός, Χρόνης Παυλίδης, Στέφανος Κυριακίδης, Ζαχαρούλα Οικονόμου, Βαρβάρα Λαζαρίδου, Μίνα Ξενάκη, Πίτσα Κονιτσιώτη, Δήμητρα Ζέρβα, Κώστας Σαπουτζιδάκης.
Δείτε την παράσταση:
Η Κατιούσα αγαπάει το θέατρο και προβάλλει κάθε Δευτέρα από τις σελίδες της μια σειρά από ξεχωριστά έργα που βρίσκονται «αποθηκευμένα» στο πλούσιο Αρχείο της ΕΡΤ, καθώς και άλλες παραστάσεις.
Για πολλά χρόνια «Το θέατρο της Δευτέρας» που προβαλλόταν από την κρατική ΕΡΤ αποτελούσε μια όαση πολιτισμού στο άνυδρο τηλεοπτικό (και όχι μόνο) τοπίο της εποχής, που καθήλωνε κάθε βδομάδα μπροστά στους δέκτες τους χιλιάδες τηλεθεατές.
Οι μεγαλύτεροι συγγραφείς του κόσμου, αλλά και πολλοί νεότεροι, Έλληνες και ξένοι, έργα του κλασικού και νεότερου ρεπερτορίου, δοσμένα από σημαντικούς θεατράνθρωπους κι ερμηνευμένα από μερικούς από τους καλύτερους ηθοποιούς που γέννησε αυτός ο τόπος, πέρασαν από τις ασπρόμαυρες και στη συνέχεια έγχρωμες οθόνες των τηλεοράσεων κι έφεραν κοντά στο θέατρο έναν κόσμο που δεν του δινόταν άλλου τύπου κίνητρα (ούτε λόγος για την απαραίτητη παιδεία…), για να προσεγγίσει, να απολαύσει και ν’ αγαπήσει τη συγκεκριμένη μορφή τέχνης.
Δείτε ακόμα:
«Παραμύθι χωρίς όνομα»: Το «ψαλίδι» της Φρειδερίκης, ο Μάνος και ο Μίκης
