Θέατρο τη Δευτέρα: «Ρινόκερος» του Ευγένιου Ιονέσκο
Έχοντας βιώσει τη φρίκη του φασισμού και ναζισμού, ο Ιονέσκο γράφει το «Ρινόκερο», μια δηλητηριώδους σαρκασμού κοινωνική αλληγορία, με πρωταγωνιστές τον Μπερανζέ και τον «κολλητό» φίλο του, τον Ζαν, που ξαφνικά μεταλλάσσεται σε «ρινόκερο», καθώς η πόλη προσβάλλεται από μια αποτρόπαιη επιδημία, τη «ρινοκερίτιδα»…
Οι κάτοικοι μιας μικρής πόλης προσβάλλονται, ο ένας μετά τον άλλο, από μια παράξενη ασθένεια, τη ρινοκερίτιδα. Αυτή η αρρώστια, άγνωστη μέχρι εκείνη τη στιγμή, είναι απ’ ό,τι φαίνεται αθεράπευτη, χωρίς όμως να είναι και θανατηφόρα. Πονοκέφαλοι, φλεγμονές του λαιμού, βραχνάδα και αλλοίωση της φωνής, κρίσεις μανίας, καθώς και άλλες εκδηλώσεις αποτελούν τα προειδοποιητικά συμπτώματα της νόσου, που συνοδεύονται από απότομες αλλαγές απόψεων και νοοτροπίας. Τελικά, τα πρόσωπα που έχουν μολυνθεί γίνονται αγνώριστα, τόσο φυσικά όσο και ψυχικά, σε τέτοιο βαθμό ώστε θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για πραγματική μεταμόρφωση…
«Ο Ευγένιος Ιονέσκο, μετά τα μονόπρακτα «Η φαλακρή τραγουδίστρια», «Το μάθημα», «Οι καρέκλες», που σουρεαλιστικά σαρκάζουν τον κομφορμισμό, τον εγωτισμό, την αποξένωση, την ανοησία των ανθρώπων στην αστική κοινωνία, έγραψε το «Δολοφόνος χωρίς αμοιβή», με πρωταγωνιστή τον Μπερανζέ. Πρόσωπο που χρησιμοποίησε και στα έργα «Ρινόκερος», «Ο βασιλιάς πεθαίνει», «Ο πεζός στον αέρα», ως προσωπείο της απέχθειάς του για τον παραλογισμό της αστικής κοινωνίας που γεννά «τέρατα», όπως ο φασισμός – ναζισμός, που μολύνουν την κοινωνία, διαμορφώνοντας στην κοινωνία μια ψυχολογία διολίσθησης και εντέλει υποταγής και εθισμού της σε κάθε βίαιο, κόντρα στην ανθρώπινη φύση, καταστροφικό «εσμό» του κακού. Υποταγή και εθισμός, που επιφέρουν η παθητική στάση, ο συμβιβασμός και η σταδιακή αποδοχή του κακού, η μετάλλαξη πολλών ανθρώπων σε μιμητές, «διαλαλητές» και όργανά του και η αποχαύνωση μεγάλου μέρους του κοινωνικού συνόλου, ώστε να καταστεί παθητικός παρατηρητής του κακού. Η εμφάνιση, η αλματώδης μαζικοποίηση του φασισμού και ναζισμού και έπειτα η εφιαλτική εξουσία τους καταδεικνύουν τι σημαίνει «μόλυνση» της κοινωνίας και τις συνέπειές της.
Ο Ιονέσκο, το 1959, έχοντας βιώσει τη φρίκη του φασισμού και ναζισμού και τη «μόλυνση» εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλες τις χώρες της Ευρώπης (μεταξύ των οποίων και η Γαλλία), γράφει το «Ρινόκερο». Μια δηλητηριώδους σαρκασμού κοινωνική αλληγορία, με πρωταγωνιστές τον Μπερανζέ και τον «κολλητό» φίλο του, τον Ζαν, που ξαφνικά μεταλλάσσεται σε «ρινόκερο», καθώς η πόλη προσβάλλεται από μια αποτρόπαιη επιδημία, τη «ρινοκερίτιδα». Μόνον ο Μπερανζέ, ένας λαϊκός άνθρωπος, ένας υπαλληλάκος, αντιδρά σ’ αυτή την απάνθρωπη «επιδημία» κι ας τον εγκαταλείπει γι’ αυτό η αγαπημένη του» σημειώνει ανάμεσα σε άλλα στο Ριζοσπάστη, η αξέχαστη Θυμέλη (Αριστούλα Ελληνούδη), για το έργο του Ιονέσκο.
Η πρώτη μορφή του «Ρινόκερου» δημοσιεύτηκε ως διήγημα τον Σεπτέμβρη του 1957 στο περιοδικό Lettres nouvelles. Την αφήγηση αυτή τη μεταχειρίστηκε ο Ιονέσκο στη συνέχεια ως καμβά για να συνθέσει το θεατρικό έργο. Στις 28 Οκτώβρη 1958 ο συγγραφέας έκανε μια δημόσια ανάγνωση της τρίτης πράξης του έργου του στο θέατρο Vieux Colombier. «Το θεατρικό έργο γράφεται για να παιχτεί, όχι για να διαβαστεί», είπε ο ίδιος απευθυνόμενος στο κοινό. «Στη θέση σας, δεν θα είχα έρθει να με ακούσω». Η παγκόσμια πρεμιέρα δόθηκε στο Ντύσελντορφ, στις 6 Νοέμβρη 1958.
Θέατρο τη Δευτέρα: «Ρινόκερος» του Ευγένιου Ιονέσκο – Γιώργος Μιχαλακόπουλος (Μπερανζέ) και Γιώργος Μοσχίδης (Ζαν)
Την παράσταση που ανέβηκε στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, την περίοδο 1996-1997, προβάλλει η στήλη.
Μετάφραση: Δημήτρης Ροδημος. Σκηνοθεσία – Δραματουργία: Γιάννης Ιορδανίδης. Σκηνικά: Ανδρέας Σαραντόπουλος. Κοστούμια: Φίλιππος Παπαγεωργίου. Μουσική: Φίλιππος Τσαλαχούρης. Φωτισμοί: Σπύρος Καρδάρης. Βοηθός Σκηνοθέτη: Χάρης Ασημακόπουλος.
Παίζουν: Γιώργος Μιχαλακόπουλος (Μπερανζέ), Γιώργος Μοσχίδης (Ζαν), Πέγκυ Σταθακοπούλου, Μαρία Κωνσταντάρου, Γιάννης Ροζάκης, Νταίζη Σεμπεκοπούλου, Στέλιος Λιονάκης, Θόδωρος Κατσαφάδος, Μελίνα Βαμβακά, Γιώργος Τσιδίμης, Δημήτρης Ζακυνθινός, Τάκης Βουλαλάς, Γιάννης Καρατζογιάννης, Μαρία Μαρμαρινού, Χρήστος Σάββας, Θάνος Δαδινόπουλος, Ελεονώρα Φρατζεσκάκη.
Δείτε την παράσταση:
Η Κατιούσα αγαπάει το θέατρο και προβάλλει κάθε Δευτέρα από τις σελίδες της μια σειρά από ξεχωριστά έργα που βρίσκονται «αποθηκευμένα» στο πλούσιο Αρχείο της ΕΡΤ, καθώς και άλλες παραστάσεις.
Για πολλά χρόνια «Το θέατρο της Δευτέρας» που προβαλλόταν από την κρατική ΕΡΤ αποτελούσε μια όαση πολιτισμού στο άνυδρο τηλεοπτικό (και όχι μόνο) τοπίο της εποχής, που καθήλωνε κάθε βδομάδα μπροστά στους δέκτες τους χιλιάδες τηλεθεατές.
Οι μεγαλύτεροι συγγραφείς του κόσμου, αλλά και πολλοί νεότεροι, Έλληνες και ξένοι, έργα του κλασικού και νεότερου ρεπερτορίου, δοσμένα από σημαντικούς θεατράνθρωπους κι ερμηνευμένα από μερικούς από τους καλύτερους ηθοποιούς που γέννησε αυτός ο τόπος, πέρασαν από τις ασπρόμαυρες και στη συνέχεια έγχρωμες οθόνες των τηλεοράσεων κι έφεραν κοντά στο θέατρο έναν κόσμο που δεν του δινόταν άλλου τύπου κίνητρα (ούτε λόγος για την απαραίτητη παιδεία…), για να προσεγγίσει, να απολαύσει και ν’ αγαπήσει τη συγκεκριμένη μορφή τέχνης.
