Θέατρο τη Δευτέρα: «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα

«Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» είναι το τελευταίο θεατρικό έργο που ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα το έγραψε το 1936, λίγο διάστημα πριν τη δολοφονία του. Μαζί με την «Γέρμα» και τον «Ματωμένο Γάμο» αποτελούν την τριλογία της «ισπανικής υπαίθρου» του μεγάλου Ισπανού ποιητή και συγγραφέα.

«Δράμα των γυναικών στα χωριά της Ισπανίας», ονοματίζει στον υπότιτλό του ο Λόρκα το τελευταίο θεατρικό του έργο. Ένα δράμα αποκλειστικά γυναικείο, που έχει σαν θέμα την καταστροφική δεσποτεία μιας μάνας, πάνω στις πέντε κόρες της, που θα οδηγήσει την πιο μικρή στην αυτοκτονία. Μια δεσποτεία, που ξεκινά από τους «νόμους» της αρετής και της τιμής. Ένα έργο, που δίνει με έντονη τραγικότητα τη γυναικεία ψυχή που αναζητά το «απαγορευμένο» αρσενικό, εκεί στις μακρινές ισπανικές επαρχίες. Η μητριαρχική ηρωίδα επιβάλλει τον εξοστρακισμό κάθε ιδέας και κάθε σκιάς του αρσενικού, έχοντας η ίδια στερηθεί τη χαρά του έρωτα. Η πολύτεκνη Μπερνάρντα αποτελεί το συμπλήρωμα της στείρας Γέρμας και της γεροντοκόρης Ροζίτας, στην τραγική εικόνα της Ισπανίας, έτσι, όπως τη «φωτογράφισε» στα έργα του ο Λόρκα», σημειώνει η Θυμέλη (Αριστούλα Ελληνούδη) στο Ριζοσπάστη.

Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα

«Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα», ήταν να ανέβει τον Οκτώβρη της ίδιας χρονιάς που γράφτηκε, κάτι όμως που δεν έγινε, αφού μεσολάβησε ο Φράνκο και η εκτέλεση του Λόρκα. Τελικά, παίχτηκε το 1945, στο Μπουένος Άιρες. Στην Ελλάδα το έργο πρωτοπαίχτηκε τον Νοέμβρη του 1954, με πρωταγωνίστρια την Κατίνα Παξινού, σε μετάφραση του Νίκου Γκάτσου και σε σκηνοθεσία του Αλέξη Μινωτή.

«Η Μπερνάρντα Άλμπα, πενθώντας τον πρόσφατο θάνατο του άντρα της, μετά τους θρήνους κλείνει με σχεδόν θρησκοληπτική αυστηρότητα το σπίτι της στη ζωή. Οι πέντε κόρες της κάτω απ’ αυτό τον πιεστικό κλοιό – που πρώτη δέχεται η Μπερνάρντα από την εξωτερική πραγματικότητα του τόπου και την επιβάλλει με υποκειμενικά χαρακτηριστικά και στις κόρες της – ανοίγουν έναν αδυσώπητο πόλεμο μεταξύ τους για τον έρωτά τους με τον Πέπε Ρομάνο, σε μια καταθλιπτική ατμόσφαιρα εγκλεισμού από τον ανικανοποίητο αισθησιασμό τους. H ανακάλυψη της φωτογραφίας του Πέπε στα χέρια μιας μικρότερης κόρης, που θεωρείται μνηστήρας της μεγαλύτερης κόρης, συνταράζει το καθεστώς και η έκρηξη δεν αργεί. Η Μπερνάρντα, θέλοντας να επιβάλλει την τάξη, παραμονεύει και πυροβολεί τον άνδρα-πειρασμό με το άλογό του. Η μικρή κόρη, θεωρώντας ότι έχει σκοτωθεί, οδηγείται στην αυτοκτονία. Η μάνα ωστόσο, παραμένοντας πιστή στο αδυσώπητο χρέος, δίνει την ασκητική εντολή να μη μαθευτεί τίποτα από κανέναν, κλείνοντας με τη φράση: «η μικρή κόρη της Μπερνάρντα Άλμπα πέθανε παρθένα. […] Σιωπή!» Δήλωση που αποτυπώνει τους όρους αποδοχής της γυναικείας σεξουαλικότητας, από την εκεί αλλά και από τις περισσότερες τότε κοινωνίες, αποτελεί ίσως τον πυρήνα γραφής του έργου του. Λίγο πολύ η Μπερνάρντα, σύμβολο της μητριαρχίας, ορίζει την τάξη των πραγμάτων με τους απαρασάλευτους κανόνες αιώνων, καθιστώντας το σπίτι της τάφο των ζωντανών.» (Περιγραφή της υπόθεσης του έργου στο βιβλίο Φ. Γκ. Λόρκα: «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» (σε μετάφραση Πάνου Κυπαρίσση), που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος).

Η Αλέκα Κατσέλη στο έργο «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα

Η παράσταση που θα παρακολουθήσετε ανέβηκε το 1986 στο Εθνικό Θέατρο, με πρωταγωνίστρια τη μεγάλη μας ηθοποιό Αλέκα Κατσέλη. σε σκηνοθεσία Διαγόρα Χρονόπουλου, μετάφραση – απόδοση Νίκου Γκάτσου, ενώ τη μουσική έγραψε ο Μάνος Λοΐζος, και προβλήθηκε από την εκπομπή «Το θέατρο της Δευτέρας», στην ΕΡΤ, σε – τηλεοπτική – σκηνοθεσία Γιώργου Μούλιου.

Παίζουν οι ηθοποιοί: Αλέκα Κατσέλη, Ελένη Χαλκούση, Όλγα Τουρνάκη, Μαρία Σκούντζου, Δώρα Σιζάνη, Αγγέλικα Καπελάρη, Πόπη Παπαδάκη, Αμαλία Γκίζα, Ειρήνη Κουμαριανού, Δήμητρα Ζέζα, Τζένη Στεφανάκου, Μαργαρίτα Ανθίδου, Ρέα Χαλκιαδάκη, Ελένη Σοφού.

Η Κατιούσα αγαπάει το θέατρο και προβάλει κάθε Δευτέρα από τις σελίδες της μια σειρά από ξεχωριστά έργα που βρίσκονται «αποθηκευμένα» στο πλούσιο Αρχείο της ΕΡΤ.

Για πολλά χρόνια «Το θέατρο της Δευτέρας» που προβαλλόταν από την κρατική ΕΡΤ αποτελούσε μια όαση πολιτισμού στο άνυδρο τηλεοπτικό (και όχι μόνο) τοπίο της εποχής, που καθήλωνε κάθε βδομάδα μπροστά στους δέκτες τους χιλιάδες τηλεθεατές.

Οι μεγαλύτεροι συγγραφείς του κόσμου, αλλά και πολλοί νεότεροι, Έλληνες και ξένοι, έργα του κλασικού και νεότερου ρεπερτορίου, δοσμένα από σημαντικούς θεατράνθρωπους κι ερμηνευμένα από μερικούς από τους καλύτερους ηθοποιούς που γέννησε αυτός ο τόπος, πέρασαν από τις ασπρόμαυρες και στη συνέχεια έγχρωμες οθόνες των τηλεοράσεων κι έφεραν κοντά στο θέατρο έναν κόσμο που δεν του δινόταν άλλου τύπου κίνητρα (ούτε λόγος για την απαραίτητη παιδεία…), για να προσεγγίσει, να απολαύσει και ν’ αγαπήσει τη συγκεκριμένη μορφή τέχνης.

Δείτε εδώ όλες τις παραστάσεις του “Θεάτρου τη Δευτέρα”