Θέατρο τη Δευτέρα: «Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι» του Όσκαρ Ουάιλντ
“Ο μύθος του πορτρέτου είναι από τους βασικούς, τους αρχέτυπους μύθους της λογοτεχνίας. Η αναζήτηση της αιώνιας νεότητας. Ο Φάουστ, ο Ντόριαν Γκρέι…”
Το μυθιστόρημα του Όσκαρ Ουάιλντ «Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι» κυκλοφόρησε το 1890 και ξεσήκωσε σάλο και κραυγές για δίωξη του συγγραφέα για «προσβολή της βικτοριανής ηθικής». Σύμφωνα με το σχετικό λήμμα της Βικιπαίδεια: «Πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι ο Ντόριαν Γκρέυ (Dorian Gray), ένας νεαρός του οποίου το πορτραίτο ζωγραφίζει ο Μπάζιλ Χόλγουορντ (Basil Hallward). Ο Μπάζιλ γοητεύεται από την ομορφιά του νέου και σύντομα ξελογιάζεται μαζί του, θεωρώντας τον Ντόριαν υπεύθυνο για μια νέα κατεύθυνση στην τέχνη του. Τότε όμως ο Ντόριαν συναντά τον Λόρδο Χένρυ Γουότον (Lord Henry Wotton), φίλο του ζωγράφου, και σαγηνεύεται από την φανταχτερή προσωπικότητά του και την κοσμοθεωρία του. Πιστός στις ιδέες του περί νέου ηδονισμού, ο Λόρδος Χένρυ θεωρεί ότι το μόνο πράγμα στην ζωή άξιο αναζήτησης είναι η ομορφιά και η ικανοποίηση των αισθήσεων. Συνειδητοποιώντας ότι μια μέρα η ομορφιά του θα χαθεί, ο Ντόριαν εκφράζει, περιπαικτικά, την επιθυμία του να πουλήσει την ψυχή του με αντάλλαγμα το πορτραίτο που φιλοτέχνησε ο Μπάζιλ να γεράσει αντί εκείνου. Η ευχή του Ντόριαν εκπληρώνεται, και καθώς ο νεαρός βυθίζεται όλο και περισσότερο σε μία έκλυτη ζωή ακολασίας στο κυνήγι των αισθήσεων, το πορτραίτο εξυπηρετεί ως μία διαρκής υπενθύμιση του αντίκτυπου που έχει κάθε πράξη στην ψυχή, με το κάθε αμάρτημα να παρουσιάζεται είτε ως παραμόρφωση της σιλουέτας του είτε ως σημάδι γήρανσης».
Το έργο διασκευάστηκε θεατρικά από τη Ροζίτα Σώκου και η παράσταση από το «Θέατρο Έρευνας» του Δημήτρη Ποταμίτη (θεατρική περίοδος 1976-77) μεταφέρθηκε στο ραδιοφωνικό θέατρο και μεταδόθηκε πρώτη φορά από την εκπομπή του Εθνικού Προγράμματος «Από το Ελληνικό και Ξένο Δραματολόγιο», τον Ιούλη του 1977.
Μεταδόθηκε ξανά σχεδόν σαράντα χρόνια αργότερα, τον Ιούνη του 2018 από το Τρίτο Πρόγραμμα και την εκπομπή «Το Θέατρο της Κυριακής στο Τρίτο», με αφορμή τον ετήσιο εορτασμό «Αθήνα Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου 2018», στα πλαίσια σειράς μεταδόσεων με ηχογραφήσεις μυθιστορημάτων της παγκόσμιας λογοτεχνίας που διασκευάστηκαν για το ραδιοφωνικό θέατρο και μεταδόθηκαν από διάφορες εκπομπές στο παρελθόν, αποτελώντας σήμερα πολύτιμο υλικό του Αρχείου της ΕΡΤ.
Όπως σημειώνουν για την παράσταση η Ροζίτα Σώκου και ο Δημήτρης Ποταμίτης (περιοδικό «Ραδιοτηλεόραση» αρ. 389 – 1977, Πηγή: Αρχείο της ΕΡΤ): «Ο μύθος του πορτρέτου είναι από τους βασικούς, τους αρχέτυπους μύθους της λογοτεχνίας. Η αναζήτηση της αιώνιας νεότητας. Ο Φάουστ, ο Ντόριαν Γκρέι. Ο πρώτος κυνηγός της εμπειρίας μέσα από τη γνώση, ο δεύτερος μέσα από την πράξη. Όμως ο Ντόριαν δεν θα βάλει σε κίνηση το μυαλό για να φτάσει στα απώτατα όρια της γνώσης. Θα επιδιώξει να βάλει σε πράξη τη φαντασία, χρησιμοποιώντας ακόμη και τον εαυτό του σαν πειραματόζωο. Η “ύβρις” μ’ αυτήν την έννοια τον αφορά.…
Ο Ντόριαν είναι το θύμα του εθισμού που είναι η μεγαλύτερη πληγή των ελευθεριών που επινόησε ο πολιτισμός ανά τους αιώνες. Η φρίκη του χτες είναι η ηδονή του σήμερα, η ανία του αύριο…
Θέατρο τη Δευτέρα: «Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι» του Όσκαρ Ουάιλντ
Ο Ντόριαν είναι σημερινός όχι γιατί ζει με το σώμα του τις θεωρίες του Σαντ που οι σύγχρονοι του Ουάιλντ δεν τολμούσαν ν’ αγγίξουν, τη μεταφυσική φρίκη της “Ο”, ή του “Σαλό ή 120 Ημέρες στα Σόδομα“ του Παζολίνι. Είναι σημερινός γιατί προχωρεί, ενώ ξέρει καλά πως η πορεία του είναι ένας κύκλος που καταλήγει στο σημείο εκκίνησης, πως ο εθισμός θα του αμβλύνει ό,τι συναρπαστικό. Η παράσταση θέλησε να δει τον Ντόριαν μέσα από ένα θαμπό μεγεθυντικό φακό σε “γκρό πλάνα”. Η καθαρά υπαρξιακή διάσταση του κεντρικού ήρωα τούτου του ποιητικού εξπρεσιονιστικού μυθιστορήματος μαζί με το δοκιμιακό ύφος της διασκευής μας οδήγησαν μοιραία εκεί. Θελήσαμε τον θεατρικό μας χώρο Δωρικά μεταφυσικό. Τον ήρωα διαχρονικό. Μνήμες μόνο κρατήσαμε από την εποχή που συμπτωματικά μόνο έζησε ο Ντόριαν. Ένας εφιάλτης, ένα δράμα, με στέρεα δομή, κάτι σαν προδιαγραφή της μοίρας.»
Θεατρική διασκευή: Ροζίτα Σώκου. Μουσική: Μίμης Πλέσσας. Επιμέλεια ήχων: Γίτσα Βαλμά. Ρύθμιση ήχου: Βασίλης Καρράς. Ραδιοσκηνοθεσία: Δημήτρης Ποταμίτης.
Παίρνουν μέρος με τη σειρά που ακούγονται οι ηθοποιοί: Μάκης Ρευματάς (αφηγητής), Τρύφων Καρατζάς (Λόρδος Χένρι Γουότον), Χρήστος Κωνσταντόπουλος (Μπάζιλ Χόλγουορντ), Δημήτρης Ποταμίτης (Ντόριαν Γκρέι), Άννα Αδριανού (Σίμπιλ Βέιν), Γιώργος Χριστοδούλου (Τζέιμς Βέιν), Πάνος Χατζηκουτσέλης (Άλαν Κάμπελ).
Ακούστε την παράσταση:
Η Κατιούσα αγαπάει το θέατρο και προβάλλει κάθε Δευτέρα από τις σελίδες της μια σειρά από ξεχωριστά έργα που βρίσκονται «αποθηκευμένα» στο πλούσιο Αρχείο της ΕΡΤ, καθώς και άλλες παραστάσεις.
Για πολλά χρόνια «Το θέατρο της Δευτέρας» που προβαλλόταν από την κρατική ΕΡΤ αποτελούσε μια όαση πολιτισμού στο άνυδρο τηλεοπτικό (και όχι μόνο) τοπίο της εποχής, που καθήλωνε κάθε βδομάδα μπροστά στους δέκτες τους χιλιάδες τηλεθεατές.
Οι μεγαλύτεροι συγγραφείς του κόσμου, αλλά και πολλοί νεότεροι, Έλληνες και ξένοι, έργα του κλασικού και νεότερου ρεπερτορίου, δοσμένα από σημαντικούς θεατράνθρωπους κι ερμηνευμένα από μερικούς από τους καλύτερους ηθοποιούς που γέννησε αυτός ο τόπος, πέρασαν από τις ασπρόμαυρες και στη συνέχεια έγχρωμες οθόνες των τηλεοράσεων κι έφεραν κοντά στο θέατρο έναν κόσμο που δεν του δινόταν άλλου τύπου κίνητρα (ούτε λόγος για την απαραίτητη παιδεία…), για να προσεγγίσει, να απολαύσει και ν’ αγαπήσει τη συγκεκριμένη μορφή τέχνης.
