«Το αηδόνι της Θράκης» – Το 50ο Φεστιβάλ ΚΝΕ-Οδηγητή τιμά τον Χρόνη Αηδονίδη, τον μεγάλο ερμηνευτή και δάσκαλο του δημοτικού τραγουδιού

Πενήντα χρόνια τώρα οι εκδηλώσεις του Φεστιβάλ απλώνονται απ’ άκρη σ’ άκρη σε όλη τη χώρα, σε κάθε πόλη, σε δεκάδες χωριά και νησιά, μεταφέροντας τις πιο φρέσκιες ιδέες που αποτελούν την πηγή της νεότητάς του, παρά τον μισό αιώνα ζωής του, προβάλλοντας την πάλη για να μπορέσει να απολαύσει η εργατική τάξη τους καρπούς της δικιάς της δουλειάς, για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, τον σοσιαλισμό – κομμουνισμό!

Μέσα και απ’ τα Φεστιβάλ της ΚΝΕ, γενιές και γενιές γνώρισαν την ΚΝΕ και το ΚΚΕ και πήραν την απόφαση να παλέψουν μέσα απ’ τις γραμμές τους, ενώ παράλληλα ήρθαν σε επαφή με την προοδευτική τέχνη, όλων των ειδών! Πραγματικά χρειάζονται βιβλία ολόκληρα για να περιγράψει κανείς όσα έχουν ζήσει όσοι και όσες παρευρέθηκαν όλα αυτά τα χρόνια στις εκδηλώσεις του!

Η σημερινή γενιά της ΚΝΕ νιώθουμε τεράστια τιμή που συνεχίζουμε σε αυτόν τον δρόμο! Εχουν ήδη γίνει βήματα και στη δική μας περιοχή, όπου, για παράδειγμα, πριν από περίπου 15 χρόνια κάναμε για πρώτη φορά ξεχωριστά φεστιβάλ σε Ροδόπη και Εβρο, ενώ σήμερα κάνουμε φεστιβάλ σε πολύ περισσότερα μέρη!

Νιώθουμε όμως και τη μεγάλη ευθύνη που μας αναλογεί, για να αναβαθμίζουμε συνεχώς αυτόν τον πολιτικό – πολιτιστικό θεσμό, τον μεγαλύτερο στη χώρα, ιδιαίτερα φέτος που κλείνει μισό αιώνα ζωής και σε αυτήν τη βάση συζητήσαμε πιο νωρίς φέτος για τις φεστιβαλικές εκδηλώσεις στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.

Βήμα προβολής για την παραδοσιακή μουσική

Το Φεστιβάλ ανέκαθεν προέβαλλε το ποιοτικό λαϊκό – παραδοσιακό τραγούδι (και όχι μόνο), μια σειρά από τραγούδια πολύ γνωστών καλλιτεχνών τραγουδήθηκαν για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ! Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν και προετοιμάζονται και για φέτος σε όλη την Ελλάδα μια σειρά από μουσικά αφιερώματα σε όλο το φάσμα των ειδών του λαϊκού, παραδοσιακού και έντεχνου τραγουδιού.

Σε ό,τι αφορά τη Θράκη, αλλά και όλη την Ελλάδα, αποτελεί ένα τεράστιο «μουσικό κεφάλαιο» το έργο που μας άφησε «φεύγοντας», στις 23 Οκτώβρη του 2023, ο ερμηνευτής και δάσκαλος της δημοτικής μουσικής Χρόνης Αηδονίδης. Το έργο του αποτελεί πραγματική πηγή μελέτης και έμπνευσης για τις νεότερες γενιές ερμηνευτών, μουσικών, αλλά και χορευτών.

Αποφασίσαμε λοιπόν στο Φεστιβάλ της Αλεξανδρούπολης, που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 6/9 στο Πάρκο Ακαδημίας, να τιμήσουμε το έργο του μεγάλου αυτού ερμηνευτή, με ένα μουσικό αφιέρωμα στο οποίο θα συμμετάσχουν εξαίρετοι μουσικοί και ερμηνευτές, μεταξύ των οποίων ο Βαγγέλης Δημούδης, μαθητής του Αηδονίδη, με καταγωγή επίσης απ’ τον Εβρο και άξιος ερμηνευτής ιδιαίτερα του θρακιώτικου τραγουδιού, ο Νίκος Αλβανόπουλος στο κλαρίνο, που συμμετείχε σε αρκετούς δίσκους του Αηδονίδη και αποτέλεσε συνεργάτη του για πολλά χρόνια, όπως και ο Γιώργος Γιαρένης στο ούτι και το τραγούδι.

Φιλοδοξούμε το αφιέρωμα αυτό να γίνει πραγματικό γεγονός στην πόλη της Αλεξανδρούπολης αλλά και στα γύρω χωριά του Εβρου, ενώ μας δίνεται η ευκαιρία να έρθουμε σε επικοινωνία με μια σειρά από πολιτιστικούς συλλόγους, χορευτικούς ομίλους για να συμμετάσχουν και αυτοί στο Φεστιβάλ! Δίνεται η δυνατότητα ανάπτυξης δεσμών με χορευτές και μουσικούς, ανθρώπους της πόλης με πραγματικό μεράκι και έγνοια, που διατηρούν ζωντανή την παράδοσή μας, τη μουσική και τους χορούς της Θράκης, πράγμα που θα αφήσει παρακαταθήκη και μετά το Φεστιβάλ!

Συμβολή στη διάδοση της θρακιώτικης μουσικής

Ο Χρόνης Αηδονίδης, το «αηδόνι της Θράκης», τον οποίο θα τιμήσουμε, γεννήθηκε στις 23 Σεπτέμβρη του 1928 στην Καροτή, ένα χωριό του Βόρειου Εβρου, κοντά στο Διδυμότειχο. Τα πρώτα του μουσικά ερεθίσματα τα έλαβε απ’ τον πατέρα του, ο οποίος ήταν ιερέας. Ωστόσο, και απ’ την πλευρά της μητέρας του, όπως ο ίδιος έλεγε σε συνεντεύξεις του, πήρε ερεθίσματα, καθώς ήταν καλλίφωνη και γνώριζε πολλά τοπικά δημοτικά τραγούδια. Δεν υπήρχαν τότε ούτε ραδιόφωνο ούτε δίσκοι και κασέτες ούτε φυσικά, πολύ περισσότερο, η εύκολη και άμεση πρόσβαση που έχουμε σήμερα στη μουσική μέσω του διαδικτύου. Ο κόσμος τραγουδούσε στο χωράφι, στη δουλειά, παντού, κι έτσι από στόμα σε στόμα διαδιδόταν το δημοτικό τραγούδι, το οποίο πάντα περιέγραφε τη ζωή των πολλών με απλό τρόπο, τους έρωτες, τα βάσανα, τις δυσκολίες, τη φτώχεια, όλα. Ετσι, απ’ τα παιδικά του χρόνια πήγαινε σε καφενεία του Διδυμοτείχου και άκουγε εκεί όσους μαζεύονταν και τραγουδούσαν απ’ τα γύρω χωριά, το Ελληνοχώρι, τη Βύσα κ.ά., και αυθόρμητα κρατούσε τις σημειώσεις του, φτιάχνοντας ουσιαστικά το αρχείο του.

Στη συνέχεια, μεγαλώνοντας πήγαινε και κατέγραφε ακόμα περισσότερα τραγούδια στα διάφορα πανηγύρια των γύρω χωριών, εμπλουτίζοντας ακόμα περισσότερο το ρεπερτόριό του. Ολα αυτά χωρίς να γνωρίζει από τότε τη μετέπειτα ενασχόλησή του με τη μουσική. Ο Αηδονίδης έκανε κάτι το πρωτοποριακό για την εποχή του, και μαζί φυσικά και με τον Καρυοφύλλη Δοϊτσίδη διέσωσαν και διέδωσαν το θρακιώτικο παραδοσιακό τραγούδι, κόντρα στο ρεύμα της εποχής τους. Οπως έλεγε σε πολλές συνεντεύξεις του ο Αηδονίδης, ιδιαίτερα την περίοδο της χούντας, το θρακιώτικο τραγούδι ήταν δυσφημισμένο, λόγω του ότι στη γειτονική Βουλγαρία, κομμάτι της οποίας είναι η Βόρεια Θράκη, οικοδομούνταν ο σοσιαλισμός. «Ηθελαν να παίζουμε μόνο τσάμικα και καλαματιανά», όπως έλεγε χαρακτηριστικά.

Το θρακιώτικο δημοτικό τραγούδι είναι εκ των πραγμάτων αρκετά πλούσιο σε ό,τι αφορά τόσο τους διάφορους ρυθμούς αλλά και τον τρόπο που τραγουδιέται. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι συνδυάζονται αρμονικά τόσο τα στοιχεία της βαλκανικής μουσικής, λόγω της Βόρειας Θράκης που ανήκει στη Βουλγαρία, όσο και της βυζαντινής, λόγω της Ανατολικής Θράκης που ανήκει στην Τουρκία. Η συνύπαρξη στα χωριά του Εβρου ανθρώπων με καταγωγή είτε απ’ την Ανατολική είτε απ’ τη Βόρεια Θράκη οδήγησε στο να φτιαχτεί ουσιαστικά αυτό το μουσικό κράμα που μετεξελίχθηκε στο θρακιώτικο δημοτικό τραγούδι.

Ο Χρόνης Αηδονίδης, από μαθητής ακόμα, διδάχθηκε τη βυζαντινή μουσική από τον πατέρα του και κατόπιν στο Διδυμότειχο από τους ψάλτες Μιχάλη Κεφαλοκόπτη και Δημήτριο Μανάκα, ενώ αργότερα ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη βυζαντινή μουσική στην Αθήνα, στο Ελληνικό Ωδείο, δίπλα στον Θεόδωρο Χατζηθεοδώρου. Ξεχώρισε ωστόσο για τον τρόπο που αξιοποίησε τις γνώσεις της βυζαντινής μουσικής με ομαλό τρόπο – αν μπορούμε να το θέσουμε έτσι – στο δημοτικό τραγούδι, προσεγγίζοντάς το πάντα με ματιά εξελικτική.

Αργότερα συμμετείχε και στη χορωδία του Σίμωνα Καρά, ενώ από το 1957 ανέλαβε τακτική εβδομαδιαία εκπομπή στο ραδιόφωνο, προβάλλοντας τον μουσικό θησαυρό της πατρίδας του, της Θράκης. Ηταν η πρώτη φορά που τα θρακιώτικα τραγούδια ακούγονταν σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Φυσικά, τα επόμενα χρόνια και μέχρι το τέλος της ζωής του, κατάφερε το θρακιώτικο τραγούδι να ακουστεί και να διαδοθεί και έξω απ’ τα σύνορα της χώρας μας, σχεδόν σε όλο τον κόσμο! Οπως έλεγε σε συνεντεύξεις του, όταν τον ρωτούσαν «Πού πήγες;», απαντούσε «Καλύτερα να με ρωτάς πού δεν πήγα!».

Η βασική του δουλειά απ’ το 1950 που βρέθηκε στην Αθήνα ήταν λογιστής στο Σισμανόγλειο Νοσοκομείο, εκεί από όπου συνταξιοδοτήθηκε κιόλας. Δούλεψε βέβαια νωρίτερα και για λίγα χρόνια ως δάσκαλος στα Πετρωτά Ροδόπης μέχρι να πάει στην Αθήνα. Ωστόσο, πάντοτε το μεράκι του και η μεγάλη του αγάπη ήταν η μουσική.

Πάντοτε στη μουσική του πορεία είχε το μάτι στραμμένο στα νέα παιδιά που ασχολούνταν είτε με το δημοτικό τραγούδι είτε με τη μουσική και σε κάθε περίπτωση έχει συμβάλει και προσωπικά στο ότι σήμερα έχει διαμορφωθεί μία άξια γενιά μουσικών και τραγουδιστών που συνεχίζουν τη θρακιώτικη και όχι μόνο μουσική παράδοση! Παράλληλα, ήταν έντονο το ενδιαφέρον του και για τα Μουσικά Σχολεία και τη σοβαρή δουλειά που γίνεται σε αυτά, παρά τις σοβαρές ελλείψεις και δυσκολίες που αντιμετωπίζουν εκπαιδευτικοί και μαθητές, όπως συχνά έχει αναδείξει το ΚΚΕ, αλλά και οι ίδιοι οι μαθητές και οι σύλλογοι γονέων των σχολείων αυτών.

Αυτά και άλλα πολλά θα αναδείξουμε στο Φεστιβάλ μας στην Αλεξανδρούπολη και με ένα μικρό ένθετο αφιέρωμα που ετοιμάζει η ΤΟ του Εβρου και θα μοιραστεί στους παρευρισκόμενους τη μέρα του Φεστιβάλ, όπου το κέφι και ο χορός θα είναι δεδομένα! Καλή αντάμωση λοιπόν στις 6/9 στο Πάρκο Ακαδημίας!