Για το μυθιστόρημα “Η εξαπάτηση της Δημοκρατίας” του Παναγιώτη Κολέλη

Με τον Παναγιώτη δε γνωριζόμασταν. Η πρώτη μας επαφή έγινε μέσω του μαρξιστικού διαδικτυακού περιοδικού Κατιούσα από ένα κάλεσμα που είχα κάνει σε άτομα που ασχολούνται ερασιτεχνικά ή επαγγελματικά με κάθε μορφή τέχνης.

Εκείνη η ανοιχτή πρόσκληση στόχευε στην ενίσχυση της γραμμής της αντίστασης και της σύγκρουσης με την κυρίαρχη κουλτούρα ανεξάρτητα από επιμέρους διαφορές. Για τη συλλογικότητα και με πνεύμα πρωτοβουλίας, για τη νέα κοινωνία, την εργατική εξουσία, το Σοσιαλισμό.

Ο Παναγιώτης είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον λόγω στρατιωτικών υποχρεώσεων όμως δεν μπόρεσε να παρευρεθεί. Ωστόσο, σε ανύποπτο χρόνο μου έστειλε μήνυμα για το βιβλίο και την παρουσίαση. Πήγα σε ένα βιβλιοπωλείο του έριξα μια ματιά και ακολουθώντας την τυπική διαδικασία, κάνοντας λίγο το δύσκολο, του είπα να μου στείλει το βιβλίο κι έτσι τα πράγματα πήραν το δρόμο τους.

Το βιβλίο ξεκινά με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της δεξιάς κυβέρνησης για τη δημιουργία τάχα ισότητας· στην πραγματικότητα υπάκουων εργαζομένων. Το κατ’ επίφαση αριστερό κόμμα ενσωματώνει τις λαϊκές διαθέσεις. Όπως καταλαβαίνει ο καθένας η ”Εξαπάτηση της Δημοκρατίας” αποτελεί μια πολιτικοκοινωνική αλληγορία με πρόσωπα και καταστάσεις από την Ελλάδα της κρίσης με σημείο τις εκλογές του 2015.

Στους πρωταγωνιστές, παιδιά γιατί αποτελούν το μέλλον ενώ τα πρόσωπα δεν έχουν ονόματα αλλά ιδιότητες. Καταγγελτικός ο Παναγιώτης αναδεικνύει το σαθρό όχι μόνο του ελληνικού καπιταλισμού αλλά του ίδιου του συστήματος:

Στην καπιταλιστική κοινωνία, με την προϋπόθεση ότι αναπτύσσεται όσο το δυνατό πιο ευνοϊκά, έχουμε στο δημοκρατικό πολίτευμα έναν λίγο – πολύ πλήρη δημοκρατισμό. Ο δημοκρατισμός αυτός όμως συμπιέζεται πάντοτε από τα στενά πλαίσια της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και έτσι μένει πάντα στην ουσία δημοκρατισμός για τη μειοψηφία, μόνο για τις εύπορες τάξεις, μόνο για τους πλούσιους.

Αυτό ήταν ένα απόσπασμα από το Κράτος και Επανάσταση του Λένιν που έχει χρησιμοποιήσει στο βιβλίο του ο Παναγιώτης. Ένα από τα πολλά αποσπάσματα που έχει.

Ας σταθώ σε δυο τρία σημεία με αφορμή το βιβλίο όπως το αν θα πρέπει να αξιολογείται σαν πρώτο. Κατανοώ ότι πολλοί θέλουν απλά να διαβάσουν κάτι που θα τους αρέσει και δε θα ενδιαφερθούν να κάνουν βιογραφισμό. Και είναι λογικό κάποιος ο οποίος δεν ασχολείται επαγγελματικά ή συστηματικά με τη συγγραφή να το βλέπει έτσι. Υποκειμενικά το προσεγγίζω σαν πρώτο βιβλίο και θέλω να δω την εξέλιξη του συγγραφέα.

Ένα από τα πράγματα που θέλω να δω σε αυτή την πορεία είναι η περιγραφή των χαρακτήρων, των καταστάσεων. Στο συγκεκριμένο κινείται με τη λογική του άσπρου – μαύρου. Θεωρώ ότι η ζωή πρέπει να αποτυπώνεται με όλη της την πολυπλοκότητα. Ας σας μεταφέρω σε μια καλλιτεχνική αναζήτηση στη Γερμανία του μεσοπολέμου. Ο Γκερντ Αρντς (εικονογράφος) είχε εξηγήσει τη δουλειά του ως εξής:

Ο (Τζορτζ) Γκρος […] σχεδιάζει τον καπιταλιστή σαν ένα άσχημο και χοντρό εγκληματία. Εγώ κάνω διαφορετικά πράγματα. Ο καπιταλιστής μπορεί να είναι όμορφος, ένας καθωσπρέπει οικογενειάρχης με όμορφες κόρες… Επιδίωξα να απεικονίσω τη θέση του καπιταλιστή μέσα στο σύστημα της παραγωγής – γι’ αυτό δεν χρειάζεται να είναι τόσο άσχημος όσο τον φτιάχνει ο Γκρος.

Ολοκληρώνοντας, ας έρθω σε αυτό που μου έκανε εντύπωση στο βιβλίο. Και αυτό ήταν το ζήτημα της προοπτικής. Που δεν άλλη για το λαό από τη σοσιαλιστική. Το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό δεν το συναντά κανείς συχνά σε συγκαιρινά έργα. Απ’ αυτή τη σκοπιά το βιβλίο του Παναγιώτη είναι στρατευμένο, ξεφεύγοντας από τη μούντζα των πλατειών και τη μάζα αντικομμουνιστικών μυθιστορημάτων, αρκετά εναλλακτικής ιστορίας, που περιγράφουν λόγου χάρη τι θα γινόταν στην Ελλάδα αν είχαν επικρατήσει το ’45 ή το ’49 οι κομμουνιστές. Και αυτά τα έργα είναι πολλά. Όπως είναι αρκετή και η σαβούρα που μας πλασάρει η κυρίαρχη κουλτούρα και πολιτική.

Παρόλα αυτά το μέλλον επιμένει και θέλει να είναι κόκκινο.

Σας ευχαριστώ.