Εκδόθηκαν για πρώτη φορά αυτόνοµα σε βιβλίο ”Οι Αρταμάνοφ” του Μαξίμ Γκόρκι με κακό επίμετρο

Λοιπόν; Πώς πάνε οι Αρταμάνοφ σου;” ρωτάγανε την Μπαϊμακόβα οι κάτοικοι της πολιτείας.

”Ας τα λέμε καλά”

”Τον χειμώνα το γουρούνι ησυχάζει” παρατήρησε ο Παμιαλόφ

”Οι Αρταμάνοφ”, σε μετάφραση Άρη Αλεξάνδρου, εκδόθηκαν πριν λίγες μέρες για πρώτη φορά αυτόνομα σε βιβλίο από τις εκδόσεις Πατάκη. Η πρώτη και μοναδική μέχρι σήμερα έκδοσή τους βρίσκεται στις σελίδες 533-754 του πρώτου τόμου της ”Βασικής βιβλιοθήκης της παγκόσμιας κλασσικής λογοτεχνίας”

Στην παρουσίαση, στο σάιτ του εκδοτικού, γράφεται για το βιβλίο, που προτείνω να διαβάσετε, ότι αποτελεί:

Μια οικογενειακή σάγκα (Σ.τ.Σ. μια μεγάλη ιστορία χωρισμένη λόγω πλοκής), που αφηγείται την ιστορία τριών γενιών της οικογένειας Αρταμάνοφ στη Ρωσία επί μισό αιώνα, από την απελευθέρωση των δουλοπάροικων το 1861, η οποία πραγματοποιήθηκε από τον Τσάρο Αλέξανδρο Β’, μέχρι την Οκτωβριανή Επανάσταση τον 1917.
Ο πατριάρχης της οικογένειας, ο Ηλίας, άρτι απελευθερωθείς δουλοπάροικος, εγκαθίσταται σε μια κωμόπολη με τους τρεις γιους του και ιδρύει μια υφαντουργία. Ο γενάρχης, αυταρχικός με την οικογένειά του, άπληστος και αποφασισμένος ως επιχειρηματίας, αφοσιώνεται στο εργοστάσιο και, γενικά, στη νέα ζωή· τα παιδιά και τα εγγόνια διατηρούν την επιχείρηση, αλλά με λιγότερο πάθος, μέχρι που τα πάντα σαρώνει η επανάσταση του 1917 – και η χαοτική βία που αυτή έφερε, η οποία περιγράφεται με πιστότητα στο μυθιστόρημα. Οι περιπέτειες της οικογένειας Αρταμάνοφ απηχούν με ακρίβεια τον ιστορικό καμβά της εποχής, τον οποίο με διορατικότητα αντιλαμβάνεται και με μαεστρία υφαίνει στο βιβλίο ο Γκόρκι. Σε αυτόν ακριβώς τον καμβά τοποθετεί αριστοτεχνικά τους ήρωές του, που αδυνατούν να αντιληφθούν και να παρακολουθήσουν τις τεράστιες αλλαγές που συμβαίνουν, καθώς και τις μεταξύ τους σχέσεις -συγγενικές, ερωτικές, φιλικές, σχέσεις εξάρτησης ή εξουσίας, φθόνου ή και αδιαφορίας, ακόμη και την απουσία σχέσης- και στήνει έτσι ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα, που αφηγείται με ακρίβεια και ζωντάνια την άνοδο και την πτώση του σύντομου ρωσικού καπιταλισμού.

Όταν όμως ο αναγνώστης θα πιάσει το βιβλίο στα χέρια του θα διαβάσει στο ”πίσω αυτί”: To 1921 άρχισε η δεύτερη περίοδος εξορίας του Γκόρκι, κατόπιν εντολής του Λένιν, με πρόσχημα την υγεία του συγγραφέα, ο οποίος εγκαταστάθηκε πάλι στην Ιταλία, στο Σορέντο, όπου έγραψε και μερικά από τα πιο γνωστά έργα του, μεταξύ των οποίων και τους Αρταμάνοφ (1925). Επισκέφθηκε την ΕΣΣΔ το 1928, και το 1932 ο Στάλιν τον έπεισε να επιστρέψει μόνιμα. Ο Γκόρκι αποθεώθηκε από το σταλινικό καθεστώς ως ο κατεξοχήν Σοβιετικός συγγραφέας, η σχέση του ωστόσο με τον Στάλιν γινόταν όλο και χειρότερη κι έτσι ο Γκόρκι πέρασε τον τελευταίο χρόνο της ζωής του σε άτυπο κατ’ οίκον περιορισμό. Ο θάνατός του τον Ιούνιο του 1936 έγινε κάτω από ιδιαίτερα ύποπτες συνθήκες και πιθανότητα κατ’ εντολήν του Στάλιν, κάτι το οποίο πάντως δεν έχει μέχρι σήμερα αποδειχθεί.

Αυτή η επιμέλεια δεν είναι τυχαία. Στο τέλος του έργου αντί να υπάρχει πρώτα το κείμενο για το έργο και τη βιογραφία του συγγραφέα υπάρχει το ”Ο Μαξίμ Γκόρκι και οι μπολσεβίκοι” στο οποίο διαβάζουμε ότι: ”Η εικασία ότι ο θάνατος του οφείλεται σε δηλητηρίαση κατ’ εντολή του Στάλιν δεν έχει αποδειχθεί· μια ένδειξη, ωστόσο, που ενισχύει την εκδοχή αυτή είναι η ομολογία του Γιακόντα το 1938 στη δίκη των ”είκοσι ενός” (μεταξύ αυτών, ο Μπουχάριν, ο Ρίκοφ, αλλά και ο Πιοτρ Κριουσκόφ, γραμματέας του Γκόρκι και πληροφοριοδότης του Γιακόντα) ότι δολοφόνησε τον Γκόρκι. Ο Στάλιν πάντοτε φρόντιζε να ”ομολογούν” άλλοι τα δικά του εγκλήματα”.

Εν τω μεταξύ ο Γιακόντα εκτελέστηκε ως ”μπουχαρινικός” και η τότε επίσημη, σταλινική εκδοχή ήταν ότι ο Γκόρκι, όπως και ο γιος του, δηλητηριάστηκαν από την αντιπολίτευση. Μαζί με αυτό ας έχετε υπόψη ότι ο Λένιν εκτιμούσε τον Γκόρκι καθώς και το ότι υπήρχαν αντιπαραθέσεις στη Σοβιετική Ένωση της δεκαετίας του ’20, μεταξύ καλλιτεχνών και κριτικών με θέμα το έργο του Γκόρκι. Αλλά αυτά όπως και πολλά άλλα που θα μπορούσαν να γραφτούν είναι ψιλά γράμματα για όποιον έχει πηγή τη wiki.

Το συγκεκριμένο επίμετρο υπογράφει ο Γιώργος Τσακνιάς του οποίου το όνομα ανακινήθηκε πριν λίγους μήνες λόγω της έκδοσης του βιβλίου ”Η πίπα του Στάλιν και άλλα (αντι)σοβιετικά ανέκδοτα”. Μια ανθολογία δηλαδή (αντι)σοβιετικών ανεκδότων που καλύπτουν, απ’ ό,τι θυμάμαι γιατί στη βιβλιοθήκη μου διατηρώ επιλεγμένα βιβλία, ολόκληρη τη σοβιετική περίοδο. Στην πραγματικότητα δηλαδή δεν έχει νομιμοποίηση να γράφει για έργο του Γκόρκι. Αν σ’ αυτά προστεθεί το γεγονός ότι ήταν υποψήφιος το 2012 με τη Δημοκρατική Αριστερά, το μόνο που μπορεί να έχει νόημα είναι το γκογκολικό.