How I met Syriza – Ω λε φιλαλάκο…

Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που σου έρχεται στο μυαλό, όταν ακούς να λένε για βιβλία παραλίας;
Εξαρτάται με ποιον μιλάς.
-Το Αντιντίρινγκ, το Κράτος και Επανάσταση, Το Μισθός, Τιμή και Κέρδος…
Κάτι ελαφρύ και εισαγωγικό. Με μια μπροσούρα (δεν) ξεχνιέσαι…

Κι αν για τους άλλους φαίνονται βαριά και ασήκωτα -όχι σαν όγκος, σαν περιεχόμενο, που είναι ωστόσο διαλεκτικά δεμένο με τη μορφή- υπάρχει πάντως λογική εξήγηση. Το καλοκαίρι έχεις απλώς περισσότερο ελεύθερο χρόνο για διάβασμα. Κι ελευθερία δεν είναι να σκοτώνεις άσκοπα την ώρα σου, αλλά η συνείδηση της αναγκαιότητας και αλίμονο σε όποιον δε νιώθει την ανάγκη να διαβάσει, να επικοινωνήσει με ιδέες, για να γίνει άνθρωπος.

Αν παρόλα αυτά αναζητάτε κάτι ανάλαφρο (σαν περιεχόμενο), ένα πολιτικό βιβλίο παραλίας, που οι κακεντρεχείς θα το έλεγαν και πολιτικό Άρλεκιν, χωρίς πολύ στενή σχέση με τον μαρξισμό, το βιβλίο του Νίκου Γιαννόπουλου “Ω λε φιλαλάκο”, μπορεί να είναι αυτό ακριβώς που ψάχνετε. Ένα βιβλίο παραλίας με πολιτικό άλλοθι.

Δηλαδή, περιμένεις με τόση ειρωνεία εισαγωγικά, να πείσεις κάποιον να το αγοράσει; Όχι. Σίγουρα όμως δε θα τον απέτρεπα κιόλας. Οι  700 σελίδες του βιβλίου φεύγουν σχεδόν ευχάριστα, που είναι και το βασικό ζητούμενο για κάθε ανάγνωση. Δίνει ωραία και ενδιαφέροντα σκηνικά από τη Μεταπολίτευση, βουτηγμένα στις αναμνήσεις και τις υποκειμενικές κρίσεις του ΝΓ, το κλίμα της εποχής χωρίς νοσταλγία κι εξιδανικεύσεις, και μυρίζει έντονα κινηματικό χαβαλέ, που κάποιες φορές μοιάζει να είναι αυτοσκοπός για τον συγγραφέα. Ο συνδυασμός χιούμορ και ξύλου, το καθιστά ένα είδος πολιτικού “Αστερίξ” χωρίς εικονογράφηση. Με τη διαφορά πως στο “Ω λε Φιλαλάκο” οι Ρωμαίοι δεν είναι πάντα απέναντι, γιατί ο κεντρικός ήρωας πιστεύει ότι η “μειοψηφική πολιτική με πλειοψηφικούς απεύθυνση” απαιτεί συναντήσεις με τον κινηματικό ρεφορμισμό -δηλαδή τη σοσιαλδημοκρατία.
Τα όνειρά μου κόκκινα, τα όνειρά σου μαύρα,
Ρούχα μαζί που πλύθηκαν και έχουνε γίνει ροζ.

Σχηματικά μιλώντας, μπορούμε να διακρίνουμε δύο ημίχρονα στο βιβλίο. Τα πρώτα μέρη είναι γεμάτα ιστορίες από την κινηματική κρύπτη, από αυτές που λένε τα βράδια γύρω από το τζάκι οι κινηματοπατέρες, για να τους ακούν μαγεμένοι οι νεότεροι και να καταπίνουν αμάσητη την πολιτική γραμμή που κατεβάζουν. Κάπως έτσι πήρε εξάλλου και ο ίδιος την απόφαση να γράψει το βιβλίο, από το κοινό που άκουγε τις ιστορίες του και τον έπεσε να τις συγκεντρώσει σε έναν τόμο ως παρακαταθήκη.

Όλα αυτά μοιάζουν λίγο με τα επεισόδια του How I met your Mother, που διηγούνται κάθε φορά μια αυτοτελή ιστορία, για να καταλήξουν μετά από αρκετούς κύκλους στον γάμο του πρωταγωνιστή με τη μητέρα των παιδιών του (περίπου). Μόνο που εδώ ο Τεντ (Γιαννόπουλος) επιλέγει να αρραβωνιαστεί πολιτικά με τον ΣΥΡΙΖΑ, για να καταλήξει -μετά από την κρίση που πέρασε η σχέση τους το ’15- στη μεγάλη οικογένεια-αγκαλιά του “Δεν είμαι ΣΥΡΙΖΑ, αλλά…”. Και αυτό το φλερτ είναι -σχηματικά μιλώντας- το δεύτερο ημίχρονο του βιβλίου, που κυλάει πιο βαρετά από το πρώτο και αρχίζεις να κοιτάς το ρολόι σου, για να δεις πόσο ακόμα μένει.

Πολύ ενδιαφέρον, προς επίρρωση των παραπάνω, έχει η απάντηση που δίνει σε μια συνέντευξή του.

Είναι ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ αριστερά;

“Υπάρχουν πολλές αριστερές. Μπορεί να υπάρξει μία αριστερά που να είναι καθεστωτική ας πούμε. Στην ιστορική της διαδρομή φάνηκε ότι η αριστερά είναι πολλά πράγματα. Συγκροτήθηκε ως ο χώρος που παλεύει για την κοινωνική δικαιοσύνη και σχηματίστηκε από πολλά ρεύματα, ακόμα και το αναρχικό. Αυτή η διαφορά φαίνεται ακόμα και στον ΣΥΡΙΖΑ μετά τα γεγονότα του καλοκαιριού του 2015. Ο κόσμος που τον στηρίζει, αν και απογοητευμένος, είναι ένας κόσμος αριστερός, διαφορετικός από το δεξιό. Δεν υποστέλλω την κριτική αλλά απευθυνόμαστε σ’ αυτόν τον κόσμο”.

“Σίγουρα βέβαια το 31% που ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ στις τελευταίες εκλογές δεν είναι στο σύνολό του κόσμος του ΣΥΡΙΖΑ. Ούτε και το 62% του ΟΧΙ στο δημοψήφισμα ήταν αποκλειστικά κόσμος του ΣΥΡΙΖΑ. Ούτε βέβαια αυτό το ποσοστό ήταν έτοιμο για μία έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι πολιτικές συμπεριφορές δεν είναι ενιαίες. Και επίσης το ότι ο κόσμος τότε προδόθηκε είναι μία πολύ σχηματική, μανιχαϊστική προσέγγιση. Σαφώς υπάρχουν, την ίδια ώρα, μεγάλες ευθύνες για την παλινόρθωση της μητσοτακικής δεξιάς. Και επίσης, αν θέλουμε να μιλήσουμε για το δικό μας χώρο, η εξωκοινοβουλευτική αριστερά δεν κατάφερε να αξιοποιήσει τη μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ, δείχνει να έχει και η ίδια αυταπάτες”.

Δηλαδή τελικά είναι αριστερά; Ω λε φιλαλάκο…

Κι επειδή δε χρειάζεται να είναι κανείς οργανωτικά στον ΣΥΡΙΖΑ, για να στηρίζει τις επιλογές του, να τι απαντά και για τη Συμφωνία των Πρεσπών στην ίδια συνέντευξη.

“Θεωρώ ότι η συμφωνία είναι απολύτως θετική. Γνωρίζω ότι σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην παρέμβαση του διεθνούς παράγοντα προκειμένου να διευκολυνθεί η ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ, καθώς επίσης αντιλαμβάνομαι ότι πρόκειται για μία συμφωνία ετεροβαρή σε βάρος της γειτονικής χώρας. Ωστόσο, επιμένω ότι είναι θετική γιατί καταργεί μία σοβαρή εστία εθνικιστικού ανταγωνισμού ανάμεσα στις δύο χώρες”.

Είναι Νατοϊκή, άδικη και ετεροβαρής, παρόλα αυτά θετική, γιατί χτυπά τον εθνικισμό. Η ικανότητα να ξεπλένεις το δάσος της κυρίαρχης πολιτικής, κρατώντας ένα κλαδάκι -ούτε καν δέντρο- με το φύλλο συκής.

Όσα στριμώχνει σε ένα σχετικό κεφάλαιο προς το τέλος του βιβλίου ο συγγραφέας, είναι λιγότερο αυτοκριτικά και από την “αυτοκριτική” του Αλτουσέρ, καθώς βασικά κάνει σκληρή αυτοκριτική στους άλλους, που δεν είχαν αυταπάτες για τον ΣΥΡΙΖΑ, ή δε συντάχθηκαν ανοιχτά μαζί του, και έμειναν στην άκρη χωρίς να δοκιμάσουν να βραχούν. Η “κωλοτούμπα” του ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάζεται εν μέρει και ως κινηματική ευθύνη, λες και η σοσιαλδημοκρατία είναι ένα κρίσιμο πεδίο πάλης, που δεν πρέπει να παραδώσουμε αμαχητί στον εχθρό και όχι οργανικό κομμάτι του. Με τον ίδιο περίπου τρόπο πχ που για τον ΣΥΡΙΖΑ η ΕΕ είναι ένα πεδίο πάλης κι όχι κάτι που πρέπει να απορρίψουμε εξ αρχής και να εναντιωθούμε από θέση αρχής…

Γενικώς αγάπη μόνο! Εξάλλου ο ίδιος μας προειδοποιεί εισαγωγικά πως γράφει ένα αγαπησιάρικο βιβλίο, χωρίς πολεμική, επιθέσεις, χολή, μπηχτές και κουτσομπολιά. Άλλο αν η αγάπη του δεν αγκαλιάζει πάντα το ΚΚΕ ή τον “σταλινίσκο Μαραγκουδάκη” στους λογιστές, που έδινε διαταγές με το βλέμμα για το ποιος θα μιλήσει στη συνέλευση. Και πώς τα φέρνει η Σουζάνα η ζωή, ο εμβληματικός αντιστασιακός πέθανε πριν λίγους μήνες, σχεδόν ταυτόχρονα με την κυκλοφορία του βιβλίου, για να δείχνει τη διαχρονική βαθιά αγάπη του ΝΓ προς το ΚΚΕ.

Ίσως κάποιοι θεωρούν πως αυτή η οπτική είναι μονόπλευρη και φτωχαίνει-αδικεί το περιεχόμενό του. Οι αγώνες της Μεταπολίτευσης, η αλληλεγγύη στους Τούρκους πολιτικούς κρατούμενους στο τουρκικό δικαστήριο, τα ταξίδια στα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή είναι πολλά και πολύ ενδιαφέροντα για να πει κανείς ότι έγιναν για να καταλήξουν-κριθούν απ’ το φλερτ με τον… “κινηματικό ρεφορμισμό” του ΣΥΡΙΖΑ. Ακόμα και στο How I met Your Mother, άλλωστε, βλέπουμε ουσιαστικά τη νύφη μόνο στον τελευταίο κύκλο και στην πραγματικότητα δεν είναι στους πρωταγωνιστές της σειράς -ο πραγματικός διαχρονικός έρωτας του Τεντ ήταν η Ρόμπιν και καμία άλλη.

Από την άλλη, ο ίδιος ο Γιαννόπουλος καμάρωνε γιατί οι παρουσιάσεις του βιβλίου του συγκέντρωσαν κόσμο από την αναρχία μέχρι πρώην υπουργούς. Και στην πολιτική, το ταξίδι είναι σημαντικό αλλά όχι αυταξία, ξεκομμένο από τον προορισμό. Στην τελική, έχει σημασία πού και σε ποιον χώρο βρίσκει κανείς το λιμάνι του, τη δική του Ιθάκη.

Υστερόγραφο

Όσοι ενδιαφέρονται πάντως να δουν περισσότερα -και από μια διαφορετική σκοπιά, θετικά διακείμενα προς τον συγγραφέα και το βιβλίο-, μπορούν να διαβάσουν τα εξής:

Αυτοβιογραφία μιας “ζωηρής Αριστεράς” – με προδημοσίευση στην ΕΦΣΥΝ (προφανώς)
Η τέχνη να διακρίνεις τον εχθρό από τον φιλαλάκο – με εκτενή αποσπάσματα του βιβλίου
Ο ελευθεριακός κομμουνιστής Νίκος Γιαννόπουλος