Μιχάλης Παπαμαύρος: «Σύστημα Νέας Παιδαγωγικής»
“Το βιβλίο αυτό δεν το σηκώνει το κλίμα του 1961. Με τις καθαρά επαναστατικές του ιδέες και το… «βεβαρυμένο πολιτικό μητρώο» του συγγραφέα είναι σωστό κόκκινο πανί…” – Από τις εκδόσεις «Συμεών» μόλις κυκλοφόρησε το σπουδαίο έργο του φωτισμένου παιδαγωγού και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, «Σύστημα Νέας Παιδαγωγικής».
Από τις εκδόσεις «Συμεών» μόλις κυκλοφόρησε το σπουδαίο έργο του αγωνιστή, παιδαγωγού Μιχάλη Παπαμαύρου, «Σύστημα Νέας Παιδαγωγικής». Πρόκειται για φωτομηχανική ανατύπωση της έκδοσης του 1961.
Μεταφέρουμε το κείμενο του οπισθόφυλλου:
“Ο Μιχάλης Παπαμαύρος γεννήθηκε στη Βολισσό της Χίου το 1893 και πέθανε στις τις 26 του Απρίλη 1963 στο Δημοτικό Νοσοκομείο της Αθήνας, με την ένδειξη άπορος.
Ήταν ένας από τους πρωτεργάτες της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και του δημοτικισμού και μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου. Επανειλημμένα διώχτηκε, απολύθηκε, φυλακίστηκε και εκτοπίστηκε για τις ιδέες του.
Προς το τέλος της ζωής του, το 1961, συνέγραψε τον ανά χείρας τόμο που αποτέλεσε το «κύκνειο άσμα του», την πρώτη ολοκληρωμένη μαρξιστική Παιδαγωγική στη χώρα μας, το «Σύστημα Νέας Παιδαγωγικής». Πρόκειται για ένα εγχειρίδιο Παιδαγωγικής που προοριζόταν για βιβλίο αναφοράς σε συνθήκες επικράτησης του σοσιαλισμού στη μελλοντική ελληνική κοινωνία.
Το βιβλίο ενόχλησε, προφανώς, το αστικό κράτος και προκάλεσε την άμεση αντίδρασή του. Ακολούθησε κατάσχεση από τις αστυνομικές αρχές Αγρινίου των ήδη διανεμημένων αντιτύπων του βιβλίου και φυλάκιση του συγγραφέα και των εκδοτών του.
Μέσα σε αυτό το συνεχές καθεστώς διωγμών ο Παπαμαύρος υπέφερε οικονομικά και η υγεία του κλονίστηκε ανεπανόρθωτα μετά τις αλλεπάλληλες κακουχίες. Ωστόσο, δεν κράτησε κακία σε κανέναν. Αξίζει να μνημονευθούν όσα έλεγε χαρακτηριστικά για τους διώκτες του: «(…) Ποτέ μου δεν τους μίσησα. Ένα διάστημα τους περιφρονούσα, αηδίαζα. Τώρα τους ευγνωμονώ. Μ’ έκαναν να βρω το σωστό δρόμο σαν πνευματικός άνθρωπος, που ως τότε που με απέλυσαν δεν τον είχα βρει, έστω κι αν στο μεταξύ έκλαψα πολλές φορές (…)»
Ας αποτελέσει, λοιπόν, η επανέκδοση του ιστορικού αυτού βιβλίου, ένα μνημόσυνο για τα 60 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου Παιδαγωγού, που τόσα πολλά του οφείλει ο τόπος μας και η επιστήμη της Παιδαγωγικής.”
Μιχάλη Παπαμαύρου: «Σύστημα Νέας Παιδαγωγικής», Εκδόσεις «Συμεών» (2023)
Με αφορμή την νέα έκδοση, ας θυμηθούμε ποιος ήταν ο φωτισμένος αυτός παιδαγωγός και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, το όνομα του οποίου στις νεότερες γενιές ακούγεται άγνωστο – όχι όμως με δική τους ευθύνη…
Ο Μιχ. Παπαμαύρος ήταν ένας από τους πρωτεργάτες της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και του δημοτικισμού και μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου. Επανειλημμένα διώχτηκε, απολύθηκε, φυλακίστηκε και εκτοπίστηκε για τις ιδέες του. Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση, ενώ στο Εθνικό Συμβούλιο των Κορυσχάδων εκλέχτηκε εθνοσύμβουλος Χίου και μαζί με τον άλλο μεγάλο παιδαγωγό Κώστα Δ. Σωτηρίου ανέλαβε τη διεύθυνση του «Παιδαγωγικού Φροντιστηρίου της Ελεύθερης Ελλάδας». Άφησε πίσω του ένα αξιόλογο επιστημονικό και συγγραφικό έργο (πρωτότυπα παιδαγωγικά έργα, δοκίμια, μελέτες, άρθρα, μεταφράσεις, σχολικά βιβλία).
Δείτε σχετικό αφιέρωμα στην Κατιούσα:
Πρώτη σημαντική θέση του ήταν η υποδιεύθυνση του Μαράσλειου Διδασκαλείου το 1923, όπου ανέλαβε την ευθύνη για την οργάνωση και λειτουργία της σχολικής κοινότητας με βάση προοδευτικές αρχές. Παράλληλα, δίδαξε στην παιδαγωγική ακαδημία του Δημήτρη Γληνού.
Το 1926, κατά τα Μαρασλειακά, απολύθηκε και το 1928 διορίστηκε διευθυντής στο Διδασκαλείο της Λαμίας. Και από εκεί απολύθηκε πέντε χρόνια αργότερα, αφού πρώτα κατηγορήθηκε δημόσια ότι «εργάζεται κατά της γλώσσης, της θρησκείας και της ιδέας της πατρίδος».
Από το 1933 ο Μιχ. Παπαμαύρος παρέμεινε εκτός υπηρεσίας και το 1943 κλήθηκε από τον Γληνό στην «Ελεύθερη Ελλάδα» και διηύθυνε το «Παιδαγωγικό Φροντιστήριο» στο Καρπενήσι. Παράλληλα, ήταν επικεφαλής της συντακτικής επιτροπής του αναγνωστικού «Ελεύθερη Ελλάδα» για την Ε΄ και Στ΄ τάξη του Δημοτικού.
Δείτε στην Κατιούσα σχετικό αφιέρωμα:
Στη διάρκεια της κατοχής και έως το 1952 διώχτηκε και έμεινε συνολικά εξίμισι χρόνια σε φυλακές και εξορίες. Όσο βρισκόταν στις φυλακές της Αίγινας συνέταξε επίσης αναγνωστικό για τη Γ΄ και Δ΄ τάξεις του Δημοτικού με τίτλο «Μεγάλα Χρόνια».
Δείτε στην Κατιούσα σχετικό αφιέρωμα του αείμνηστου Μάνου Δούκα:
Το κρυφό σχολειό των φυλακών Αίγινας και το αναγνωστικό του…
Από το πλούσιο συγγραφικό έργο του Μιχάλη Παπαμαύρου ξεχωρίζει το βιβλίο του «Σύστημα Νέας Παιδαγωγικής» μια υλιστική Παιδαγωγική, στηριγμένη απάνω στη μαρξιστική – λενινιστική θεωρία του Διαλεκτικού Υλισμού, όπως το περιέγραφε ο ίδιος.
Στο βιβλίο του Κώστα Γ. Καλαντζή (Θεσσαλός) «Στον αστερισμό του Δημήτρη Γληνού. Κώστας Σωτηρίου, Ρόζα Ιμβριώτη, Μιχάλης Παπαμαύρος. Οι τρεις φωτισμένοι Παιδαγωγοί και Αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης» (εκδ. «Δίπτυχο», Αθήνα 1985), όπου περιγράφεται όλη η πορεία του Μιχάλη Παπαμαύρου, μεταξύ άλλων σημειώνεται σχετικά:
«Ο Παπαμαύρος δεν ήταν «αφ’ υψηλού» συγγραφέας, ερασιτέχνης. Είναι επαγγελματίας συγγραφέας. Τα περισσότερά του χρόνια γράφει για να ζήσει. Κι εδώ είναι το μεγαλείο του. Δεν κάνει εμπόρευμα αλλά περνάει μέσα σ’ αυτό τις ιδέες του. Και γι’ αυτό κυνηγήθηκε και πείνασε…
Ο Μιχάλης Παπαμαύρος
(…) Το 1961 δημοσιεύει το παιδαγωγικό κύκνειο άσμα του, το βιβλίο «ΣΥΣΤΗΜΑ ΝΕΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ» (σελ. 670). Το πώς το κατάφερε τόσο τρομερά καταπονημένος και σχεδόν άρρωστος είναι ένας άθλος. Είναι το μεγάλο έργο της ζωής του που το ονειρευόταν χρόνια, η παιδαγωγική και ιδεολογική διαθήκη του(…)
Στόχος του είναι να γράψει, όπως λέει, την παιδαγωγική της ελληνικής σοσιαλιστικής κοινωνίας(…)
Το βιβλίο αυτό, λέει, είναι γραμμένο «με την υλιστική Παιδαγωγική, στηριγμένο πάνω στη μαρξιστική – λενινιστική θεωρία του διαλεκτικού υλισμού…»(…)
(…) Το βιβλίο αυτό δεν το σηκώνει το κλίμα του 1961. Με τις καθαρά επαναστατικές του ιδέες και το… «βεβαρυμένο πολιτικό μητρώο» του συγγραφέα είναι σωστό κόκκινο πανί. Εκείνος όμως το κυκλοφορεί, το φορτώνει στην τσάντα του κι αρχίζει τις περιοδείες του φτάνοντας στο Αγρίνι. Οι εφημερίδες είχαν στο μεταξύ ξεσηκώσει θόρυβο. Τον πιάσανε, του κατασχέσαν τα βιβλία και τον ρίξανε στη φυλακή. Λένε, πως κάποιοι παρακάλεσαν μερικές μεγάλες φίρμες του αστικού δημοτικισμού, να πάνε μάρτυρες υπεράσπισης του Παπαμαύρου. Αρνήθηκαν και πρώτος πρώτος ο Παπανούτσος. Συναγωνιστές του απ’ την ΕΔΑ κι άλλοι φίλοι του παραστάθηκαν. Η δίκη έγινε στην Πάτρα. Αθωώθηκε μα τώρα ήταν βαριά άρρωστος. Πήγε στη Σοβιετική Ένωση για θεραπεία κι είχε τη χαρά να τον δεξιωθεί και να τον τιμήσει η “Ακαδημία Παιδαγωγικών Επιστημών”(…)».
Δείτε στην Κατιούσα εκτενή αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Γ. Καλαντζή:
Η νέα έκδοση του βιβλίου «Σύστημα Νέας Παιδαγωγικής», του Μιχάλη Παπαμαύρου από τον οίκο «Συμεών», συνοδεύεται από παράρτημα με ανέκδοτες ως σήμερα χειρόγραφες επιστολές και τα πρακτικά της δίκης.
Πατώντας εδώ μπορείτε να περιηγηθείτε σε όλες τις αναρτήσεις της Κατιούσα για τον Μιχάλη Παπαμαύρο.
