Θέμος Κορνάρος «Στρατόπεδο του Χαϊδαριού»

Ο αγωνιστής λογοτέχνης Θέμος Κορνάρος (1906-1970) επικρίθηκε λόγω της ιδεολογικής του στράτευσης (ήταν κομμουνιστής), όμως την αφηγηματική του δεινότητα δεν την αμφισβήτησε κανένας. Από μικρός στη βιοπάλη, λόγω της φτώχειας της οικογένειάς του, ταξίδεψε ανά την Ελλάδα εργαζόμενος.

Ο εργάτης Θέμος Κορνάρος συνελήφθη από τους Ναζί το 1944 και φυλακίστηκε στο Χαϊδάρι, ενώ αργότερα, με αφορμή το κείμενό του «Αγύρτες και κλέφτες στην εξουσία», συνελήφθη το 1947 και εξορίστηκε έως το 1952. Από το 1955 έως το 1960 κυκλοφόρησε τέσσερα πεζογραφήματα, δύο τόμους ταξιδιωτικών εντυπώσεων και επιμελήθηκε δύο ανθολόγια αντιστασιακής λογοτεχνίας.

Έργα του: «Το Άγιον Όρος», «Σπιναλόγκα», «Ο Αλήτης», «Ο Δαίμονας», «Ο εσταυρωμένος λαός μου» «Αγύρτες και κλέφτες στην εξουσία», «Στρατόπεδο Χαϊδαρίου », «Στάχτες και φοίνικες», «Το ξεκίνημα μιας νέας γενιάς», «Η αιχμαλωσία της νύχτας», «Με τα παιδιά της θύελλας», «Δε θα πεθάνουμε», «Αιχμαλωσία της νύχτας». Το «Θεσσαλονίκη 9-11 Μάη 1936» και δύο τόμους με ταξιδιωτικές εντυπώσεις από τη λαϊκο-δημοκρατική Κίνα, την ΕΣΣΔ, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Ελβετία και τη Ρώμη, «Γη της Ανάστασης» και «Οδός Προμηθέως».

Αυτό που χαρακτηρίζει το έργο του είναι ότι σε καιρούς δύσκολους κήρυξε τη μαχητικότητα, την αισιοδοξία, την ελπίδα, την καλοσύνη, την αγάπη και την ανθρωπιά. Την πίστη του στο λαό και τους αγώνες του.

Το Στρατόπεδο του Χαϊδαριού, το Χαϊδάρι -όπως έμεινε στη συνείδηση του λαού μας- δεν ήταν για τους ναζί κατακτητές στην περίοδο της Κατοχής απλά μια φυλακή ομήρων· ούτε ένα μέρος από το οποίο οι φασίστες απλά σταχυολογούσαν ανθρώπους για να τους οδηγήσουν στην εκτέλεση. Ήταν -όπως πολύ σωστά ισχυρίζεται και ο ίδιος ο Θέμος Κορνάρος στη συγκλονιστική αφήγηση του- μια λυσσασμένη μάχη για το ποιος θα κερδίσει την ψυχή του κατάδικου, την ψυχή του λαού. Οι κατάδικοι, παρά το ότι σε κάθε στιγμή τους παραμόνευε ο θάνατος, είχαν τον εξής στόχο, ο οποίος εκπορευόταν πρώτα και κύρια από το θάλαμο 1 του 3ου μπλοκ του Στρατοπέδου, από το μπλοκ των φυλακισμένων κομμουνιστών Ακροναυπλιωτών, που η μεταξική δικτατορία παρέδωσε στους ναζί κατακτητές: Αμείωτη θέληση, ακέραια προσωπικότητα ατσάλωμα της αντοχής του κατάδικου!

Έτσι. οι κατάδικοι αισθάνονταν ότι έπαιρναν μέρος στη μεγαλύτερη μάχη της ιστορίας του κόσμου: Της ιστορίας της ζωής, γιατί εκεί θ’ αντιμετώπιζαν και το θάνατο, όχι σα δούλοι του, αλλά σαν περιφρονητές αντίπαλοι του.

Και πράγματι, αυτό το πέτυχαν οι δεσμώτες του Χαϊδαρίου, με προεξάρχοντες τους 200 κομμουνιστές ήρωες του λαού, που οι φασίστες κατακτητές εκτέλεσαν την Πρωτομαγιά του 1944 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Ο Κορνάρος αφιερώνει ένα σημαντικό μέρος του συγκεκριμένου έργου του στην εκτέλεση αυτή, αναδεικνύοντας μια άγνωστη πτυχή στο ευρύ κοινό: Το πώς διαδραματίστηκε η ανακοίνωση από μέρους του διοικητή του Στρατοπέδου των κομμουνιστών που θα εκτελούνταν, τη στάση των 200 με προεξάρχοντα τον Ναπολέοντα Σουκατζίδη και το πώς αντέδρασαν οι υπόλοιποι φυλακισμένοι στην ανακοίνωση, και στη συνέχεια στα νέα που τους ήρθαν σε σχέση με το πώς εξελίχτηκε η εκτέλεση στο μαρτυρικό τόπο του Σκοπευτηρίου. Εκεί, που μέχρι και οι ίδιοι οι Ες-Ες αναγκάστηκαν να υποκλιθούν στην αξιοπρέπεια με την οποία οι 200 αντίκρισαν το θάνατο.

Η δε «διαθήκη» που οι 200 κληροδότησαν στους συγκροτούμενους τους ήταν ότι: «Ο αγωνιστής είναι φρουρός των ανθρώπινων κατακτήσεων και στρατιώτης κρούσης, στην πρώτη γραμμή για τις καινούργιες κατακτήσεις… Σύντροφοι μας… κρατήσετε τη λευτεριά που καταχτήσαμε με τόσο αίμα και με τόσο πόνο.»

Από το έργο του Κορνάρου για το Στρατόπεδο του Χαϊδαριού λείπει το τελευταίο κεφάλαιο με τίτλο: «Η Διαθήκη των Ηρώων», το οποίο, όπως ο ίδιος ο συγγραφέας δηλώνει, χάθηκε σε μια έρευνα. Ο Κορνάρος σκόπιμα δεν το ξαναέγραψε, προκειμένου να θυμίζει στους αναγνώστες του το αιώνιο αίσχος του κράτους των δωσίλογων που διαδέχτηκε τους Γερμανούς το οποίο και τους ξεπέρασε.

Θέμος Κορνάρος «Στρατόπεδο του Χαϊδαριού»

Θέμος Κορνάρος
Στρατόπεδο του Χαϊδαριού
Εκδότης: Σύγχρονη Εποχή
Έτος έκδοσης: 2017
ISBN: 978-960-451-248-5
14×20.5 εκ.
240 σελ.