Πέθανε η συγγραφέας Άλκη Ζέη – Το “Καπλάνι της Βιτρίνας” ταξιδεύει στον ουρανό…

Η Άλκη Ζέη, η πολυδιαβασμένη και αγαπημένη συγγραφέας μικρών και μεγάλων, έφυγε από τη ζωή, σκορπίζοντας θλίψη στον καλλιτεχνικό κόσμο αλλά και σε όσους συντρόφεψε με τα βιβλία της.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1925 (και κατ’ άλλους το 1923), αλλά μεγάλωσε στη Σάμο, το νησί από το οποίο καταγόταν η μητέρα της. Τα χρόνια της εφηβείας της συμπίπτουν με τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου και η ενηλικίωσή της με την περίοδο της Κατοχής και τη δική της ένταξη στην ΕΑΜική Αντίσταση. Εκεί θα γνωρίσει τον θεατρικό συγγραφέα – σκηνοθέτη Γιώργο Σεβαστίκογλου, που θα γίνει ο σύντροφος της ζωής της.

Στο ενδιάμεσο έχει κάνει τις πρώτες συγγραφικές της απόπειρες (όπως τις Κλαψωδίες, που είχαν μορφή παρωδίας), με την παρότρυνση της Διδώς Σωτηρίου, που είχε παντρευτεί τον θείο της Πλάτωνα. Συνάμα γίνονται επιστήθιες φίλες με τη Ζωρζ Σαρή, με την οποία αναπτύσσουν στενή σχέση, κοινό τρόπο σκέψης και βιώματα, που θα γίνουν οι πρώτες ύλες για τα μυθιστορήματά τους. Ουσιαστικά καθιερώνουν από κοινού ένα ιδιαίτερο είδος που μπορεί να αποκληθεί αδόκιμα “παιδικό πολιτικό μυθιστόρημα”.

Η Άλκη Ζέη και η Ζωρζ Σαρή βρίσκουν τρόπο να μιλήσουν στα παιδιά για τα μεγάλα ηρωικά αλλά και τραγικά γεγονότα της εποχής τους, μέσα από απλές ιστορίες, που έχουν πολύ συχνά βιωματικό και αυτοβιογραφικό χαρακτήρα, καλύπτοντας τα κενά και τις αποσιωπήσεις των σχολικών βιβλίων. Για αυτό και διαβάζονται εξίσου ευχάριστα και από ενήλικο κοινό.

Η Ζέη σπουδάζει στη Φιλοσοφική Σχολή και στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών, για να συμπληρώσει αργότερα τις καλλιτεχνικές της σπουδές της Μόσχας, προτού καλλιεργήσει συστηματικά την κλίση της στη συγγραφή.

Μετά τον εμφύλιο, ο Σεβαστίκογλου βρίσκει καταφύγιο στην υπερορία και η Ζέη περνάει τη δική της μεγάλη περιπέτεια -σύλληψη και εκτόπιση από τις ελληνικές αρχές- και από σαράντα κύματα, μέχρι να μπορέσει να τον ξαναβρεί στη Σοβιετική Ένωση. Εκεί πιάνει ξανά το νήμα της γραφής από την εφηβεία της και γράφει τα πρώτα βιβλία της που εκδίδονται από τις εκδόσεις Θεμέλιο.

Το ζευγάρι επιστρέφει στην Ελλάδα το 1964, ξαναφεύγει όμως, αυτή τη φορά για το Παρίσι, λόγω της δικτατορίας των Συνταγματαρχών. Έκτοτε η Ζέη περνούσε αρκετά μεγάλο διάστημα της ζωής της στο εξωτερικό, μαζί με οικεία της πρόσωπα -μετά το 1991 και το θάνατο του Σεβαστίκογλου.

Τα βιβλία της γίνονται ανάρπαστα από μικρούς και μεγάλους, ενώ κερδίζει τιμητικές διακρίσεις για την προσφορά της στα γράμματα από την Ακαδημία Αθηνών και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Τα έργα της μεταφέρονται στην τηλεόραση, ταξιδεύουν έξω από τα σύνορα της Ελλάδας και μεταφράζονται σε αρκετές γλώσσες, ενώ και η ίδια ασχολείται με αρκετές μεταφράσεις ξένων λογοτεχνών.

Ουσιαστικά τα πιο γνωστά βιβλία της περιγράφουν τους σταθμούς της δικής της ζωής. Το “Καπλάνι της Βιτρίνας” περιγράφει τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο και τις πρώτες της πολιτικές ζυμώσεις. Ο “Μεγάλος Περίπατος του Πέτρου” αναφέρεται στα χρόνια της Κατοχής, μέσα από τα μάτια ενός παιδιού. Κι η “Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα” διηγείται τις περιπέτειές της μέχρι να φτάσει στη Σοβιετική Ένωση, τις μικρές ή μεγαλύτερες διαψεύσεις των προσδοκιών της στην υπερορία και τη διάσπαση του Κόμματος το ’68. Ό,τι δεν χώρεσε στα βιβλία της ως μυθοπλασία, το περιγράφει εκ των υστέρων στις αναμνήσεις της στο βιβλίο “Με μολύβι Φάμπερ νούμερο δύο”, με την ίδια αμεσότητα που θα διηγούνταν μια ιστορία στα εγγόνια της.

Αυτό που δε διαφαίνεται εύκολα στα βιβλία της παρά μόνο σε κάποιες συνεντεύξεις της, είναι ότι σταδιακά εγκατέλειψε τις ιδέες της νιότης της, ενώ ο “ευρωπαϊσμός” της την οδήγησε να πάρει θέση υπέρ του “ΝΑΙ” στο δημοψήφισμα του ’15.

Το έργο της βέβαια αυτονομείται από τη μετέπειτα πολιτική της διαδρομή. Ή μάλλον, για την ακρίβεια, αυτή η ίδια διάλεξε να αυτονομηθεί από το δικό της έργο, και τις ιδέες που εξέφραζε τον καιρό που έγραφε αυτά τα βιβλία. Και αυτά ακριβώς είναι που μένουν σήμερα -και θα μείνουν διαχρονικά- ως χρυσή παρακαταθήκη, για την παιδική -και όχι μόνο- λογοτεχνία…

Καλό ταξίδι Άλκη και σε ευχαριστούμε για τα ταξίδια που μας πρόσφεραν τα βιβλία σου. Και ας μας έκανε κάπως ΛυΠο η τελευταία γεύση.