Γεώργιος Σπ. Νάσαινας: Η Παιδική Λογοτεχνία στην Προσχολική και Πρωτοσχολική Ηλικία [Θεωρία και Πράξη]

Τίποτα δεν είναι παράδοξο και απίθανο. Απόδειξη τούτου είναι ότι το παρουσιαζόμενο βιβλίο εκδόθηκε το 2001, ο συγγραφέας του μου το χάρισε στις 10.4.2009 και εγώ το παρουσιάζω τώρα μετά από 16 χρόνια. 

Δεν είμαι αμελής ούτε αδιάφορος. Αλλά, δέχομαι έναν όγκο βιβλίων από φίλους και εκδότες, πέρα απ’ αυτά που αγοράζω, και προσπαθώ να παρουσιάσω όσα περισσότερα μπορώ. Είναι αδύνατο να τα παρουσιάσω όλα και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα από την έκδοσή τους και γι’ αυτό απαιτείται υπομονή και κατανόηση από τους συγγραφείς.

Ο συγγραφέας τού παρουσιαζόμενου βιβλίου, μάλιστα, μου έγραψε στην πρώτη σελίδα μια αφιέρωση, που τώρα που την ξαναδιαβάζω, απολογούμαι που δεν εκπλήρωσα τόσα χρόνια καν την ελπίδα του… «Στο Θανάση, με την ελπίδα ότι θα κρίνει το βοήθημα αυτό με επιείκεια.» Ήταν βέβαιος ότι θα το παρουσίαζα σύντομα και με παρακαλούσε να το κρίνω με επιείκεια… Δυστυχώς, δεν ανταποκρίθηκα τότε. Το κάνω σήμερα, αφού το βιβλίο συνεχίζει να κυκλοφορεί και είναι στη διάθεση κάθε ενδιαφερομένου.

Ο Γιώργος Σπ. Νάσαινας από τον Λάλουκα Αργολίδας είναι πτυχιούχος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Τρίπολης, του Παιδαγ. Τμήματος του ΕΚΠΑ και των Τμημάτων Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης του Πάντειου Πανεπιστημίου. Μετεκπαιδεύτηκε στο Μαράσλειο Διδασκαλείο Δ.Ε. και επιμορφώθηκε στην ΑΣΠΑΙΤΕ. Είναι Διδάκτορας Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Υπηρέτησε, εκτός από Δάσκαλος και Διευθυντής και ως Σχολικός Σύμβουλος Π.Ε. Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, στο Ελεύθερο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, στην ΑΣΠΑΙΤΕ κ.α. Είναι μακροσκελές και πλούσιο το βιογραφικό του και οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να το διαβάσουν στο διαδίκτυο.

Έχει εκδώσει εφτά επιστημονικά βιβλία, πέντε δικά του και δύο σε συνεργασία και άλλο ένα βρίσκεται σε ηλεκτρονική μορφή και έχει δημοσιεύσει ένα πλήθος από δημοσιεύματα στον έντυπο τύπο.  

Το βιβλίο προλογίζει μ’ ένα περιεκτικό, αλλά εμπεριστατωμένο σημείωμα, ο αείμνηστος παιδαγωγός, καθηγητής του ΕΚΠΑ, Γεώργιος Δράκος (1946-2019), όπου σκιαγραφείται η επιστημονική επάρκεια του συγγραφέα και η αγάπη του στα παιδιά και στην εκπαίδευση.

Ο Νάσαινας πιστεύει ότι «η λογοτεχνία είναι μέσο αγωγής στην τάξη», ότι «η παιδική λογοτεχνία φέρνει το μικρό παιδί σε μια πρώτη επαφή με την Τέχνη», ότι «το καλό βιβλίο […] ικανοποιεί τις ανάγκες του για χαρά και κίνηση», ότι «καλλιεργεί τα ευγενικά του αισθήματα που οδηγούν σε πράξεις που εξυψώνουν τον άνθρωπο και προάγουν την κοινωνικότητα και τη συνεργασία», ότι «το βιβλίο τονίζει τα υπέρτατα αγαθά της ειρήνης και της δημοκρατίας και παράλληλα προβάλλει τη χαρά της δημιουργίας μέσα από την εργασία […]» κ.ο.κ.

Με την πολύχρονη εμπειρία του ως δάσκαλος, με την αγάπη του στην έρευνα και στη μελέτη βιβλίων για παιδιά, της Ιστορίας της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και ιδιαίτερα Παιδικής Λογοτεχνίας του 20ού αι., εκπόνησε μια μελέτη με θεωρητικό και πρακτικό χαρακτήρα για να βοηθήσει γονείς και εκπαιδευτικούς στο δύσκολο έργο τους, της αγωγής των παιδιών και μαθητών τους, αντίστοιχα. 

Οι θεωρητικές αναφορές του είναι πολύτιμες, καθώς και όλες τις πληροφορίες και γνώσεις που παρέχει για εργοβιογραφικά στοιχεία συγγραφέων της Λογοτεχνίας για παιδιά, ώστε ο αναγνώστης να μάθει για πάρα πολλά έργα τους ποιητικά ή πεζογραφικά, κατάλληλα να διαβαστούν από παιδιά, προάγοντας τοιουτοτρόπως τη φιλαναγνωσία και τη βιβλιοφιλία τους, αλλά και τη φιλομάθειά τους. Τα θεωρητικά κείμενα του βιβλίου για την ποίηση διανθίζονται από ένα πλήθος παραδειγμάτων, αναφέροντας αξιόλογα ποιήματα γνωστών ποιητών για παιδιά.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΠ. ΝΑΣΑΙΝΑΣ

Η ΠΑΙΔΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

[ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ]

Εκδ. ΕΛΛΕΒΟΡΟΣ, Για το γραφείο Σχολικών Συμβούλων Δημοτικής Εκπαίδευσης Νομού Αργολίδας, Άργος 2001, σχ. 0,21 Χ 0,14 εκατ., σελ. 254

Το βιβλίο αποτελεί πανόραμα γνώσεων και μπορεί άνετα να θεωρηθεί σήμερα ως ιστορικό, αλλά συνεχίζει να είναι θεωρητικό και πρακτικό. Η πρακτική του διαχρονική αξία του έγκειται στο γεγονός ότι ο συγγραφέας παρουσιάζει τις απόψεις τους (χρήσιμες σε εκπαιδευτικούς) απλά και μεθοδικά στα εξής κεφάλαια και υποκεφάλαια, τα οποία αναφέρω ενδεικτικά: Στο Κεφάλαιο 5ο «Το Παραμύθι» υπάρχουν μεταξύ άλλων τα Υποκεφάλαια: «Τι πρέπει να έχουμε υπόψη όταν διαλέγουμε ένα παραμύθι», «Μέθοδος διδασκαλίας του παραμυθιού», «Πορεία που ακολουθούμε όταν διδάσκουμε ένα παραμύθι», «Εποπτικά μέσα που χρησιμοποιούμε κατά τη διδασκαλία του παραμυθιού», «Η τέχνη της αφήγησης του παραμυθιού» κ.ά. Στο Κεφάλαιο 7ο «Εικονογραφία στο παιδικό βιβλίο»: «Κριτήρια επιλογής εικονογραφημένων παιδικών βιβλίων» κ.ά. Στο Κεφάλαιο 9ο «Εικονογραφημένα έντυπα για παιδιά και νέους. Βιβλία γνώσεων (εγκυκλοπαίδειες). Η δημιουργία παιδικών βιβλιοθηκών»: «Η αναγκαιότητα δημιουργίας παιδικής βιβλιοθήκης στο χώρο του σχολείου αλλά και στις δημόσιες βιβλιοθήκες» κ.ά., Στο Κεφάλαιο 10ο «Η διδασκαλία της Παιδικής Λογοτεχνίας στο Νηπιαγωγείο και το Δημοτικό»: «Τρόποι προσέγγισης του έντεχνου λόγου στο νηπιαγωγείο», «Διδακτική προσέγγιση ενός λογοτεχνικού έργου», «Ενδεικτική πορεία διδασκαλίας του κειμένου», «Η καλλιτεχνική έκφραση των μικρών μαθητών και των νηπίων στα πλαίσια της παιδικής πεζογραφίας και ποίησης», «Κριτήρια επιλογής λογοτεχνικών κειμένων», «Τα έργα παιδικής λογοτεχνίας ως βοηθητικό μέσο στη διδασκαλία των μαθημάτων στο δημοτικό σχολείο», «Η παιδική λογοτεχνία και τα Εποπτικά Μέσα Διδασκαλίας» κ.ά. Στα δύο μέρη του «Παραρτήματος» δίνονται, εκτός των θεωρητικών θεμάτων που αναπτύσσονται μ’ επιτυχία, αποσπάσματα από πεζογραφήματα και ποιήματα, σημαντικές προτάσεις για τη «χρήση της νέας τεχνολογίας στο γλωσσικό μάθημα από δασκάλους και νηπιαγωγούς ως μέσο για τη βελτίωση της διδασκαλίας του γλωσσικού μαθήματος», κατάλογος επιλεγμένων βιβλίων και μελοποιημένων ποιημάτων για την προσχολική και πρωτοσχολική ηλικία κ.ά.     

Δεν είναι δυνατό ν’ αναφερθούν όλα τα θέματα που αναπτύσσονται σε αυτό το βιβλίο, χρήσιμο και χρηστικό «πολυεργαλείο» ιστορίας, παιδαγωγικής, λογοτεχνίας, όπου οι φιλομαθείς εκπαιδευτικοί και γονείς θα μάθουν πολλά για τα βιβλία των παιδιών, για την ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας τους, την ανάπτυξη και καλλιέργεια της προσωπικότητάς τους, της γλωσσικής επάρκειάς τους και της δημιουργικής σκέψης τους.

Απαιτείται, κατά τη γνώμη μου, να δημιουργήσουν οι εκπαιδευτικοί και γονείς οικογενειακή βιβλιοθήκη με χρήσιμα γι’ αυτούς βιβλία: Παιδαγωγικής, Ψυχολογίας, Λογοτεχνίας για παιδιά, θεωρητικά βιβλία για τη Λογοτεχνία και το Θέατρο για νήπια, παιδιά και εφήβους. Η μελέτη τέτοιας θεματολογίας βιβλίων θα τους θωρακίσει θεωρητικά και θα τους εμπνεύσει για πρακτικές εφαρμογές και δραστηριότητες προς όφελος της καλύτερης αγωγής των μαθητών και παιδιών τους, αντίστοιχα. Συγχρόνως, θα εμπλουτιστούν οι υπάρχουσες σχολικές βιβλιοθήκες με νέα σύγχρονα βιβλία και θα λειτουργήσουν ουσιαστικά ως δανειστικές, όπως παλιότερα. Να μην επιτρέψουμε στις νέες τεχνολογίες να απονεκρώσουν τη χρήσιμη για την αγωγή των παιδιών ανάγνωση βιβλίων λογοτεχνίας ή βιβλίων γνώσεων κ.ο.κ. Όλα μπορεί να γίνονται συγχρόνως και να μπαίνουν σε διαλεκτική σχέση, αναπτύσσοντας την κριτική σκέψη των παιδιών. Αυτό είναι πρώτιστο καθήκον ολόκληρης της εκπαιδευτικής κοινότητας: των Συλλόγων Γονέων, των Συλλόγων του Διδακτικού Προσωπικού του κάθε σχολείου, των Συλλόγων και Ομοσπονδιών Εκπαιδευτικών (ΔΟΕ, ΟΛΜΕ, ΟΙΕΛΕ) κ.ο.κ.  

Προτείνω στους γονείς και εκπαιδευτικούς να διοργανώνουν βιβλιοπαρουσιάσεις στα σχολεία που σπουδάζουν τα παιδιά τους και να έρχονται σε επαφή με συγγραφείς, ώστε να συζητούν μαζί τους πολλά και ενδιαφέροντα θέματα, που αυτοί έχουν εντρυφήσει ιδιαίτερα σε αυτά. Έτσι, θα λυθούν απορίες τους, θα αποκτήσουν νέες γνώσεις, θα πάρουν άγνωστες γι’ αυτούς πληροφορίες, θα προβληματιστούν, θα καθοδηγηθούν σε νέες μεθόδους αγωγής και σε νέες πρακτικές ανάπτυξης της φιλαναγνωσίας των παιδιών τους, για τη θεατρική αγωγή, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν με τις νέες τεχνολογίες, τους κινδύνους με τα ΜΜΕ, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το διαδίκτυο κ.ο.κ. Όλα αυτά και άλλα πολλά αφορούν τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς που νοιάζονται πραγματικά για τα παιδιά και που αντιλαμβάνονται ότι έχουν ανάγκη τους ειδικούς επιστήμονες, τους καλλιτέχνες, τους λογοτέχνες, τους θεατράνθρωπους, και ασφαλώς μαθημάτων πολιτικής της παιδείας και εκπαίδευσης για όλα τα ζητήματα, που αφορούν την παραπαίουσα αστική «δημοκρατία» μας… , που εξελίσσεται σε επικίνδυνη… 

Ενκατακλείδι, προτείνω το παρουσιαζόμενο βιβλίο να μπει σε κάθε σχολική και οικογενειακή βιβλιοθήκη, να διαβαστεί, και μαζί με παρόμοιας θεματολογίας βιβλία, να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο για όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς της εκπαίδευσης.